Przy zniesieniu współwłasności była żona może odjąć od podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizny nakłady, które poniosła na budowę domu w trakcie małżeństwa. Ma też prawo uwzględnić uszczuplenie majątku wskutek jego podziału z byłym mężem – orzekł WSA w Poznaniu
Chodziło o kobietę, która w 1999 r. kupiła wraz z mężem działkę. W trakcie trwania małżeństwa wybudowali na niej dom jednorodzinny z pieniędzy pochodzących z ich wspólnego majątku. Kupili również inne nieruchomości.
W 2020 r. małżonkowie się rozwiedli. Zawarli dwie ugody. Pierwszą – przed sądem rejonowym, drugą – pozasądową w formie aktu notarialnego.
W pierwszej ugodzie (sądowej) dokonali zniesienia współwłasności posiadanych nieruchomości. Postanowili, że właścicielem działki i domu będzie wyłącznie kobieta, bez spłat i dopłat na rzecz byłego męża. On natomiast dostał pozostałe nieruchomości należące dotychczas do ich wspólnego majątku.
W drugiej ugodzie, zawartej przed notariuszem, rozwodnicy wskazali, ile wynosiła wartość gruntu na chwilę ustania małżeństwa i jaka była wartość nakładów.
Powstał obowiązek podatkowy
Nieodpłatne zniesienie współwłasności domu i działki spowodowało powstanie obowiązku w zakresie podatku od spadków i darowizn. Kobieta złożyła w związku z tym zeznanie o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (SD-3). Wykazała w nim, że tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości stała się jedyną właścicielką działki i wybudowanego na niej domu.
W części dotyczącej długów, ciężarów i nakładów wykazała natomiast nakłady poniesione z majątku wspólnego na wybudowanie tego domu.
Ze złożonego przez nią zeznania wynikało, że nie musi ona płacić podatku od spadków i darowizn.
Od przychodu
Zakwestionował to naczelnik urzędu skarbowego. Za podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn organ przyjął wartość działki i domu w części przekraczającej udział, który przysługiwał kobiecie przed zniesieniem współwłasności.
Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.
Urząd przyjął, że w trakcie małżeństwa udziały każdego z małżonków w tej nieruchomości były równe. Nakazał więc byłej żonie – jako osobie zaliczonej do III grupy podatkowej – zapłacić podatek od spadków i darowizn od przejętych przez nią 50 proc. udziałów w nieruchomości. Odjął jedynie kwotę wolną, która przysługuje podatnikom z tej grupy.
Decyzję tę podtrzymał dyrektor izby administracji skarbowej. Wyjaśnił, że zgodnie z zawartymi ugodami byłym małżonkom nie przysługują roszczenia o zwrot nakładów na budowę domu. Dlatego nie ma żadnych długów i ciężarów, które można byłoby odjąć od podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn – stwierdził organ.
Od dochodu
Kobieta nie zgadzała się z tym. Uważała, że od przychodu powstałego w związku ze zniesieniem współwłasności ma prawo odjąć nakłady, czyli wydatki na budowę domu poniesione w trakcie małżeństwa, a także to, co oddała mężowi. Podkreśliła, że w wyniku podziału majątku jej były mąż dostał inne nieruchomości, stanowiące wcześniej ich wspólny majątek.
W rezultacie nadwyżka przychodu do opodatkowania została skompensowana w całości z tym, co oddała byłemu mężowi – argumentowała.
WSA w Poznaniu przyznał jej rację. Podkreślił, że w przypadku zniesienia współwłasności opodatkowany może być tylko dochód, czyli czysta wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych, po potrąceniu długów i ciężarów. Gdyby natomiast uznać za słuszne stanowisko organów, to opodatkowany byłby przychód, a nie dochód.
Sąd orzekł, że nakłady na budowę domu nie mogą być opodatkowane i kobieta ma prawo odjąć je od podstawy opodatkowania.
WSA nakazał też organom wzięcie pod uwagę tego, że w wyniku podziału majątku były mąż dostał również nieruchomości, w których udziały – przed rozwodem – przysługiwały także kobiecie.
W efekcie fiskus musi raz jeszcze ustalić, czy u byłej żony faktycznie powstał dochód do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.
Wyrok jest nieprawomocny. ©℗
orzecznictwo
Wyrok WSA w Poznaniu z 18 sierpnia 2022 r., sygn. akt I SA/Po 47/22 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
