PIT
Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania zawartą w art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych z podatku oraz dochodów, od których zaniechano poboru podatku. Ustawa o PIT dokonuje specyfikacji źródeł przychodów. I tak źródłami przychodów jest m.in. pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że spółka jawna nie jest podatnikiem CIT (art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o CIT). Oznacza to, że podatnikami podatku dochodowego są obaj wspólnicy spółki jawnej, tj. pan Karol i pan Zbigniew.
Uwaga! Udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu (art. 50 par. 1 k.s.h.)
Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) oraz – z zastrzeżeniem art. 8 ust. 1a ustawy o PIT – łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT (tj. według skali podatkowej). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe (art. 8 ust. 1 ustawy o PIT). Przy czym przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT osiąganych przez podatników opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c ustawy o PIT (tj. podatkiem liniowym), nie łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT (zob. art. 8 ust. 1a ustawy o PIT). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że obaj wspólnicy opodatkowują przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym z przedmiotowej spółki jawnej, na zasadach podatku liniowego (art. 9a ust. 2–5 ustawy o PIT). Należy wyjaśnić, że spółka niebędąca osobą prawną oznacza spółkę inną niż określona w art. 5a pkt 28 ustawy o PIT (art. 5a pkt 26 ustawy o PIT). W art. 5a pkt 28 ustawy o PIT wymieniono:
a) spółkę posiadającą osobowość prawną, w tym także spółkę zawiązaną na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 2157/2001 z 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz.Urz. WE z 2001 r. L 294, s. 1);
b) spółkę kapitałową w organizacji;
c) spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną mające siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
d) spółkę niemającą osobowości prawnej mającą siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego innego państwa jest traktowana jak osoba prawna i podlega w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania;
e) spółkę jawną będącą podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.
Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje dodany przez Polski Ład art. 14 ust. 2 pkt 16a ustawy o PIT, zgodnie z którym przychodem z działalności gospodarczej są również środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w takiej spółce, przy czym art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT stosuje się odpowiednio.
Do przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o PIT (tj. z działalności gospodarczej), nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki – w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8 ustawy o PIT, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, o ile wcześniej nie pomniejszyły przychodu do opodatkowania, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 16a ustawy o PIT (zob. art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT).
Polski Ład dodał także art. 24 ust. 3i ustawy o PIT. Zgodnie z nim w przypadku otrzymania przez wspólnika środków pieniężnych z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce niebędącej osobą prawną dochodem wspólnika jest różnica między przychodem z tego tytułu (ustalonym zgodnie z art. 14 ustawy o PIT) a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziału w takiej spółce w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem.
Uwaga! Zmniejszenie udziału kapitałowego wymaga zgody pozostałych wspólników (art. 54 par. 1 k.s.h.).
Tak więc ‒ co do zasady ‒ środki pieniężne uzyskane z tytułu zmniejszenia kapitału udziałowego w spółce niebędącej osobą prawną stanowią przychód z działalności gospodarczej. Jednocześnie do przychodów tych nie zalicza się środków pieniężnych w części odpowiadającej uzyskanej przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8 ustawy o PIT, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce oraz wydatki, które zgodnie z ustawą o PIT nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów.
Jak wskazał dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 22 lipca 2022 r., nr 0112-KDIL2-2.4011.398.2022.1.IM, „(…) planuje Pan dokonać zmniejszenia udziału kapitałowego w Spółce przez wycofanie części wkładu ze Spółki. Wartość częściowego zwrotu nie będzie przekraczała wartości wkładu wniesionego pierwotnie do Spółki. Jednocześnie przystąpił Pan do Spółki, wnosząc wyłącznie wkłady pieniężne. Tym samym ‒ w wyniku otrzymania przez Pana środków pieniężnych w związku ze zmniejszeniem udziału kapitałowego w Spółce powstanie po Pana stronie przychód podatkowy w wysokości odpowiadającej otrzymanym środkom pieniężnym. Przychód ten pomniejsza Pan o wartość opisaną w art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustaloną w takiej proporcji, w jakiej zmniejszona część kapitału udziałowego pozostaje do całkowitej wartości tego udziału, ponieważ wartość ta nie stanowi przychodu podatkowego. Jeżeli kwota otrzymana przez Pana z tytułu zmniejszenia udziału kapitałowego w Spółce jest równa lub niższa od określonej w ww. sposób wartości, to kwota ta nie jest zaliczana do przychodów z działalności gospodarczej. Natomiast w przypadku, gdy kwota ta jest większa, do przychodów z działalności gospodarczej należy zaliczyć tylko nadwyżkę. Nadwyżka ta podlega pomniejszeniu o wydatki na nabycie prawa do udziału w Spółce. Przy czym, w przypadku tych wydatków znajdzie zastosowanie proporcja, w jakiej zmniejszony przez Pana udział kapitałowy w Spółce pozostaje do całkowitej wartości tego udziału”.
W analizowanej przez nas sprawie wspólnik dokonał zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce jawnej przez wycofanie części wkładu z tej spółki (tj. 100 000 zł). Wartość częściowego zwrotu nie przekracza wartości wkładu wniesionego pierwotnie do spółki jawnej (tj. 400 000 zł), a wspólnik przystąpił do spółki jawnej, wnosząc wyłącznie wkłady pieniężne. Natomiast udział kapitałowy pana Karola w spółce jawnej na chwilę obecną wynosi 500 000 zł i składa się on z wniesionych do spółki jawnej wkładów pieniężnych oraz zysków z lat ubiegłych przypadających na wspólnika, które nie zostały wypłacone wspólnikowi. Opierając się na ww. interpretacji dyrektora KIS, należy przyjąć, że kwotę wskazaną w art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT należy ustalić w proporcji, w jakiej zmniejszona część kapitału udziałowego pozostaje do całkowitej wartości tego udziału, tj. 20 proc. (100 000 zł : 500 000 zł). Zatem kwota ta wyniesie 20 000 zł (100 000 zł x 20 proc.). Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, aby były dokonywane wypłaty z tytułu udziału w tej spółce oraz aby wystąpiły wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, które wcześniej nie pomniejszyły przychodu do opodatkowania, o których mowa w art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT – na potrzeby schematu zakładam, że wydatki takie nie miały miejsca.
Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że w omawianym przypadku w wyniku otrzymania przez wspólnika środków pieniężnych w związku ze zmniejszeniem udziału kapitałowego w spółce jawnej powstanie u pana Karola przychód podatkowy w wysokości odpowiadającej otrzymanym środkom pieniężnym, tj. 100 000 zł. Przychód ten wspólnik powinien pomniejszyć o wartość opisaną w art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT, czyli w analizowanym przypadku 20 000 zł. Zatem przychód z działalności gospodarczej będzie stanowić kwota 80 000 zł (100 000 zł – 20 000 zł). Zgodnie z art. 24 ust. 3i ustawy o PIT przychód ten podlega jednak pomniejszeniu o wydatki na nabycie prawa do udziału w spółce w proporcji, jaką stanowi u wspólnika wartość zmniejszenia udziału kapitałowego do wartości udziału kapitałowego przed jego zmniejszeniem – czyli o 80 000 zł (20 proc. x 400 000 zł). W efekcie dochód wyniesie 0 zł (80 000 zł – 80 000 zł). Tak więc po stronie wspólnika (pana Karola) nie wystąpi dochód i PIT w związku z wycofaniem części wkładu ze spółki jawnej w formie pieniężnej. ©℗
VAT
W przypadku VAT podatnikiem jest z kolei spółka jawna, a nie jej wspólnicy (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że spółka jawna posiada status zarejestrowanego podatnika VAT czynnego.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlegają:
1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2) eksport towarów;
3) import towarów na terytorium kraju;
4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Wycofanie przez wspólnika – w analizowanym przypadku pana Karola – części wkładu ze spółki jawnej w formie pieniężnej nie podlega VAT. Jest zatem neutralne dla rozliczeń tego podatku przez spółkę jawną. ©℗
Schemat rozliczenia wycofania środków ze spółki jawnej w formie pieniężnej* ©℗
1. JAKI PODATEK:
PIT (u wspólnika):
Przychód (pomniejszony o wydatki, o których mowa w art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT): 80 000 zł
Wydatki na nabycie lub objęcie prawa do udziału w takiej spółce (ustalone w proporcji): 80 000 zł
Dochód: 0 zł (80 000 zł – 80 000 zł)
Podatek: 0 zł
VAT (w spółce jawnej):
Podatek należny: nie wystąpi, ponieważ czynność nie podlega VAT
Podatek naliczony: nie wystąpi (brak informacji w stanie faktycznym)
* w schemacie rozliczenia pominięte zostały inne zdarzenia/czynności
Podstawa prawna
art. 5a pkt 26 i 28, art. 8 ust. 1 i 1a, art. 9 ust. 1, art. 9a, art. 10 ust. 1 pkt 3, art. 14 ust. 2 pkt 16a, art. 14 ust. 3 pkt 11, art. 24 ust. 3i, art. 30c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1692)
art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1812)
art. 5 ust. 1, art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 50 par. 1, art. 54 par. 1 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1467)