Podatnicy nadal walczą z fiskusem o to, by przekazanie służbowego telefonu komórkowego podwładnym było bez 23 proc. VAT, nawet gdy pracownik czasem porozmawia z niego prywatnie. Niedawny wyrok WSA w Gdańsku niczego niestety nie przesądza

W wyroku z 9 sierpnia 2022 r. (sygn. akt I SA/Gd 363/22) gdański sąd uchylił interpretację dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, ale nie odniósł się do zasadniczej, merytorycznej kwestii. A ta nurtuje niemal każdego pracodawcę.
Zdaniem ekspertów (patrz opinia w ramce) fiskus nie ma w tym zakresie racji, ale na ostateczne zdanie sądu - niewykluczone, że dopiero kasacyjnego - przyjdzie zapewne poczekać.

Płaci firma, korzystają pracownicy

Sytuacja, z którą mamy tu do czynienia, występuje w prawie każdej firmie: pracodawca udostępnia pracownikom telefony komórkowe do wykonywania obowiązków służbowych. Przez cały ten czas pozostają one jego własnością. Pracownicy mogą korzystać z telefonu komórkowego zarówno do celów służbowych, jak i do celów prywatnych, w ramach przyznanego limitu.
Koszty użytkowania telefonów komórkowych ponosi w całości pracodawca. Na podstawie umowy z operatorem sieci komórkowej płaci stałą, miesięczną opłatę za abonament. Obejmuje ona nielimitowane połączenia do krajowych sieci komórkowych i stacjonarnych, wysyłanie krajowych wiadomości SMS i MMS, korzystanie z transmisji danych. Opłaty ponad abonament są naliczane w wyjątkowych przypadkach np. za połączenia międzynarodowe czy połączenia w roamingu.
Telefony komórkowe mają przyznane określone limity kosztów rozliczane w cyklu miesięcznym. Gdy koszty użytkowania telefonu służbowego przekraczają limit, pracownik jest nimi obciążany, ale tylko ponad limit. W uzasadnionych przypadkach pracodawca może odstąpić od obciążenia nimi pracownika (bierze je na siebie).
O taką właśnie sytuację spytała fiskusa jedna ze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK). Wyjaśniła, że przede wszystkim zajmuje się świadczeniem usług finansowych zwolnionych z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 37-41 ustawy o tym podatku, ale jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT.

Nie ma PIT

Początkowo SKOK uważał, że skoro pracownicy nie płacą za korzystanie z telefonów służbowych do celów prywatnych (w ramach przyznanego limitu), to mają przychód z nieodpłatnych świadczeń. Doliczał im do wynagrodzenia z pracy stałą, zryczałtowaną kwotę, bo - jak sam stwierdził - nie da się określić kosztu prywatnych rozmów wykonanych przez poszczególnych pracowników, jeżeli opłata abonamentowa jest również zryczałtowana.
Potem jednak nabrał wątpliwości, czy postępuje słusznie. Doszedł bowiem do wniosku, że w tej sytuacji nie jest spełniona żadna z przesłanek wymienionych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13).
Przede wszystkim - stwierdził - możliwość korzystania z telefonu służbowego do celów prywatnych leży w interesie nie tylko pracowników, lecz także pracodawcy. Jest to bowiem dodatkowy benefit, który zachęca do pracy i jest wyrazem starań pracodawcy o zapewnienie dobrej atmosfery, co pozytywnie wpływa na wydajność pracy - przekonywał SKOK.
We wniosku o interpretację podkreślił także, że opłata abonamentowa jest stała, nie zmieniłaby się, nawet gdyby pracodawca wprowadził zakaz używania telefonów służbowych do celów prywatnych.
Ponadto - argumentował - nie da się ustalić wysokości uzyskanego przez pracownika przychodu, bo nie można określić w umowie z operatorem kosztu za minutę połączenia krajowego, za wysłanie krajowej wiadomości SMS lub MMS ani za jednostkę transmisji danych.
W interpretacji z 4 stycznia 2022 r. (sygn. 0115-KDIT2. 4011.690.2021.3.KC) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że w takiej sytuacji pracownik nie uzyskuje przychodu z nieodpłatnych świadczeń, więc SKOK jako pracodawca nie ma obowiązku obliczania i pobierania zaliczek na PIT z tego tytułu. Powód - nie można jednoznacznie określić wysokości przychodu przypadającego na konkretnego pracownika w związku z korzystaniem z telefonu służbowego do celów prywatnych.
To samo dyrektor KIS stwierdzał już wcześniej, m.in. w interpretacjach: z 2 listopada 2018 r. (sygn. 0113-KDIPT2-3.4011. 485.2018.1.KS) i z 20 lipca 2018 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.308.2018.2.AK1).

Jest koszt

SKOK chciał też mieć pewność, czy ponoszone przez niego wydatki w związku z użytkowaniem służbowych telefonów komórkowych przez pracowników są dla niego w całości kosztem uzyskania przychodu.
Na to pytanie dyrektor KIS odpowiedział w interpretacji z 19 listopada 2021 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010.440.2021.2.MM). Zastrzegł, że co do zasady pracodawca nie ma prawa odliczyć od swojego przychodu wydatków z tytułu prywatnych rozmów pracowników. Nie są one bowiem związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
Co innego jednak - dodał - gdy nie da się jednoznacznie określić kosztu przypadającego na konkretnego pracownika z tytułu korzystania przez niego z telefonu służbowego w celach prywatnych. W takiej sytuacji, niezależnie od tego, czy pracownik w ramach przyznanego limitu korzysta z telefonu w celach prywatnych, czy tego nie robi, opłata za abonament i tak jest stała i pracodawca musi ją ponosić, żeby utrzymać dany numer telefonu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Może więc zaliczyć do podatkowych kosztów całość wydatku za abonament - potwierdził dyrektor KIS.

Pozostaje problem z VAT

Powstał natomiast problem z VAT. Z interpretacji z 17 stycznia 2022 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.653. 2021.3.JKU) SKOK dowiedział się, że jeżeli pracownicy korzystają z firmowych telefonów do celów służbowych, to podatku nie ma. Nie stosuje się tu bowiem art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, który mówi, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również ich nieodpłatne świadczenie na cele osobiste pracowników oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Co innego - stwierdził dyrektor KIS - gdy pracownicy korzystają z tych telefonów w celach prywatnych. W tej sytuacji - wyjaśnił - należy wziąć pod uwagę to, jaką działalnością zajmuje się komórka, w której pracownicy są zatrudnieni, bo to z kolei przekłada się na prawo do odliczenia podatku naliczonego przez pracodawcę.
Słowem liczy się to, czy dana komórka obsługuje wyłącznie działalność zwolnioną z VAT (usługi finansowe), czy również działalność opodatkowaną - stwierdził dyrektor KIS. Jako przykład komórek, w których pracownicy realizują zadania związane wyłącznie ze sprzedażą zwolnioną, wymienił działy: windykacji, analizy kredytowej, wsparcia sieci sprzedaży. Natomiast jako przykład sekcji realizujących zadania związane ze sprzedażą zarówno opodatkowaną, jak i zwolnioną z VAT, wskazał m.in. działy prawny i księgowości. Stwierdził więc, że jeżeli pracownicy są zatrudnieni w komórce obsługującej:
  • działalność zarówno zwolnioną z VAT, jak i opodatkowaną, to pracodawca może proporcjonalnie odliczyć VAT naliczony z faktur zakupu telefonów komórkowych i usług telekomunikacyjnych dla pracowników tego działu, a to oznacza, że przekazanie takich aparatów pracownikom do prywatnego korzystania jest opodatkowane 23 proc. VAT na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o tym podatku,
  • wyłącznie działalność zwolnioną, to pracodawca nie może odliczyć VAT naliczonego z faktur zakupu telefonów komórkowych i usług telekomunikacyjnych, a to oznacza, że przekazanie tych aparatów pracownikom do prywatnego korzystania nie jest opodatkowane VAT.
Dyrektor KIS uznał natomiast, że nie ma znaczenia, czy pracownik jest obciążany kosztami użytkowania telefonu przekraczającymi limit. Na gruncie VAT nie występują czynności częściowo odpłatne. Są albo odpłatne, albo nieodpłatne - wyjaśnił. Stwierdził więc, że jeżeli pracownicy dopłacają (bo przekroczyli limit), to mamy do czynienia z usługą odpłatną, czyli opodatkowaną na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Sprawa wciąż nierozstrzygnięta

SKOK zaskarżył tę interpretację, bo nie zgadzał się z tezą, że o opodatkowaniu nieodpłatnego przekazania pracownikom telefonów służbowych ma decydować prawo pracodawcy do odliczenia VAT naliczonego. Nie podzielał też opinii, że w niektórych sytuacjach taka czynność będzie opodatkowana VAT.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił 9 sierpnia 2022 r. tę interpretację, ale zrobił to z innego powodu. Stwierdził, że dyrektor KIS nie odniósł się do kluczowych argumentów przedstawionych przez SKOK we wniosku o interpretację. Całkowicie pominął to, że umowa określa abonament w sposób zryczałtowany i SKOK nie może określić jednoznacznie kosztu rozmów prywatnych wykonanych przez poszczególnych pracowników w danym okresie rozliczeniowym - wytknął sąd.
Przypomniał, że z opisu stanu faktycznego wynikało, iż opłaty ponad abonament są naliczane tylko w wyjątkowych przypadkach. Fiskus powinien był więc uzasadnić swoje stanowisko co do istoty problemu, a leży on gdzie indziej - w zryczałtowanej opłacie abonamentowej, z której nie da się wydzielić rozmów służbowych i prywatnych - stwierdził WSA.
Uznał więc, że dyrektor KIS będzie musiał raz jeszcze rozpoznać wniosek SKOK o udzielenie interpretacji. Podatnicy czekający na ostateczne rozstrzygnięcie tej zasadniczej kwestii praktycznej, muszą więc jeszcze uzbroić się w cierpliwość.©℗
Zdaniem fiskusa należy wziąć pod uwagę to, czym zajmuje się dział, w którym zatrudnieni są pracownicy, bo to przekłada się na VAT od przekazania telefonów podwładnym
OPINIA
Nie ma VAT, gdy rozmowy są głównie służbowe
ikona lupy />
Dorota Kosacka doradca podatkowy z DBO Polska / nieznane
Moim zdaniem interpretacja dyrektora KIS z 17 stycznia 2022 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.653.2021.3.JKU) jest nieprawidłowa. Na podstawie podstawowych zasad konstrukcji VAT należy przyjąć, iż onieodpłatnym świadczeniu usług wrozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy można mówić tylko wówczas, gdy użycie do celów prywatnych „zrywa” stale lub czasowo związek zdziałalnością gospodarczą. Taka sytuacja miałaby miejsce, gdyby pracodawca zapewnił pracownikom telefony przeznaczone tylko do ich użytku prywatnego.
W objętym interpretacją stanie faktycznym podstawową, dominującą inieprzerwaną funkcją telefonu jest jego wykorzystanie wcelach służbowych. Odebranie czy wykonanie połączenia prywatnego absolutnie tego związku nie zrywa. Ten stały związek z działalnością nie pozwala na uznanie, iż mamy do czynienia zczynnością opodatkowaną na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 1 lub 2 ustawy. Nie powinno też ulegać wątpliwości, że możliwość użycia telefonów służbowych do celów prywatnych przy stałym iniezmiennym abonamencie ma, zwłaszcza przy aktualnej sytuacji na rynku pracy, ścisły związek zdziałalnością gospodarczą, co wyklucza możliwość zastosowania art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy VAT.
Ponadto, gdyby nawet uznać, że wspomniana czynność podlega opodatkowaniu VAT, to zgodnie zart. 29a ust. 5 ustawy VAT wprzypadku świadczenia usług, októrych mowa wart. 8 ust. 2 ustawy VAT, podstawą opodatkowania jest „koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika”. Wtym przypadku koszt ten niewątpliwie wynosi 0 zł, awięc 0 zł wyniesie zarówno ewentualna podstawa opodatkowania, jak ikwota VAT należnego.