Spółka dokonała w czerwcu wywozu części towarów z kraju do kontrahenta z USA. W lipcu zaś zostały wywiezione pozostałe elementy potrzebne do montażu całości w Ameryce. Faktura obejmująca całą należną zapłatę została wystawiona przez spółkę w czerwcu. Jak należy rozpoznać powyższe czynności w zakresie VAT i czy wykazać je w rozliczeniu JPK_V7M?

W przypadku dostawy towarów z ich montażem występuje kilka istotnych elementów, na które zawsze należy zwrócić uwagę. Po pierwsze – czy jest to rzeczywiście świadczenie kompleksowe wykonywane wyłącznie przez dostawcę. O takim świadczeniu można mówić, gdy z punktu widzenia warunków ekonomicznych czy też gospodarczych mamy do czynienia z realizacją kilku czynności w ramach jednego zadania. Czynności te są ze sobą na tyle powiązane w danym zakresie, że ich rozdzielanie (np. z punktu widzenia podatkowego) byłoby działaniem wysoce sztucznym, a wręcz nieracjonalnym. Pojęcie dostawy z montażem sugeruje nam od razu, że chodzi właśnie o świadczenie kompleksowe – sprzedawca towaru jest zobowiązany do jego instalacji lub montażu, bo to jest niezbędnym elementem prawidłowości dokonania dostawy towaru. Potwierdza to art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, który wskazuje, że mamy do czynienia z jedną całościową czynnością i jest to traktowane jako dostawa towaru, a nie jako świadczenie usług. W przypadku dostawy z montażem ważne jest, aby usługa towarzysząca nie była prostą czynnością umożliwiającą funkcjonowanie towaru zgodnie z jego przeznaczeniem. I tak instalacją lub montażem – w rozumieniu VAT – nie będzie np. posadowienie maszyny w danym miejscu poprzez trwałe połączenie jej z podłożem albo niewymagające fachowej wiedzy skręcenie ze sobą kilku elementów urządzenia. A zatem montaż lub instalacja wymaga fachowej wiedzy dostawcy (jego pracowników, wykonawców) oraz polega na świadczeniu kwalifikowanych usług, których nie może wykonać nikt inny.
Drugim istotnym elementem tej czynności jest określenie miejsca jej świadczenia. Zgodnie z powołanym wyżej przepisem ustawy o VAT miejscem świadczenia przy dostawie z montażem jest kraj, w którym te towary są rzeczywiście instalowane lub montowane. Oznacza to, że dla opodatkowania VAT i wykazania w JPK decydujące znaczenie ma faktyczne miejsce instalacji lub montażu, a także to, kto jest dostawcą takiego towaru (i go instaluje) oraz status nabywcy. Biorąc pod uwagę przedstawiony w pytaniu problem, należy zwrócić uwagę, że miejscem dostawy towarów będzie USA i tam będzie występował obowiązek opodatkowania tej transakcji. W przypadku gdy dostawcą jest podatnik polski, a nabywcą będzie firma amerykańska, mamy do czynienia z transakcją opodatkowaną w USA i niepodlegającą VAT w Polsce, czyli nie jest to ani dostawa krajowa, ani wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów, ani też eksport towarów, a zatem będzie tu miała zastosowanie zasada odwrotnego opodatkowania (ang. reverse charge). Czasami, zgodnie z przepisami danego kraju instalacji lub montażu, dostawca sam musi się w tym kraju zarejestrować i rozliczyć podatek, ale taka sytuacja występuje najczęściej w przypadku, gdy nabywca nie jest podatnikiem (firmą).
Dokonując powyższej transakcji, zawsze trzeba wystawić fakturę i to najpóźniej w terminie do 15. dnia następnego miesiąca po miesiącu dostawy. Faktura ta nie zawiera stawki i kwoty VAT, natomiast w kolumnie „stawka” ma informację NP (nie podlega VAT) i adnotację o odwrotnym obciążeniu (reverse charge), jeżeli występuje.
W JPK_V7M dostawca polski wykazuje taką transakcję w polu P_11 (deklaracja) i K_11 (ewidencja) w rozliczeniu za miesiąc faktycznego dokonania instalacji towarów. Oznacza to, że jeżeli instalacja wywiezionych do USA towarów zostanie dokonana w lipcu, to w rozliczeniu za ten miesiąc należy wykazać taką transakcję, gdyż ustawodawca nie wskazał jakiegoś szczególnego momentu dla tego typu dostaw. Oczywiście należy pamiętać o wykazaniu ewentualnej zaliczki na poczet dostawy z montażem w rozliczeniu za okres jej otrzymania.
Podstawa prawna
art. 19a ust. 1 i ust. 8, art. 22 ust. 1 pkt 2 i art. 106a pkt 1 lit. b oraz art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)