Kto dobrowolnie zapłaci podatek, który powinien był zostać pobrany przez płatnika, nie ma co liczyć na zwrot nadpłaty. Potwierdza to kolejny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Po raz pierwszy NSA doszedł do takiego wniosku w wyroku z 14 lutego 2022 r. (sygn. akt II FSK 210/19). Tamto orzeczenie, ze względu na wagę zagadnienia, zapadło w powiększonym składzie siedmioosobowym, przy czym jeden z sędziów zgłosił zdanie odrębne.
Odpowiada płatnik
Sąd nie podważył wtedy ogólnych zasad odpowiedzialności płatnika za zaniżenie lub nieujawnienie podstawy opodatkowania, w tym niepobranie zaliczek w należnej wysokości.
Zgodnie z art. 30 par. 1 ordynacji podatkowej płatnik odpowiada za podatek niepobrany lub pobrany a niewpłacony. To wyłącza odpowiedzialność samego podatnika. W świetle art. 26a par. 1 ordynacji podatnik nie ponosi odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania – do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik. Przy czym zasada ta dotyczy tylko zaliczek od przychodów, o których mowa w art. 12, art. 13 oraz art. 18 ustawy o PIT, a więc ze stosunku pracy, stosunku służbowego (i pokrewnych), z działalności wykonywanej osobiście (w tym umów cywilnoprawnych) oraz z praw majątkowych.
Podatek się należał
NSA uznał jednak, że jeżeli podatnik – mimo iż nie odpowiada za niepobraną przez płatnika zaliczkę – samodzielnie zadeklarował w zeznaniu rocznym prawidłową podstawę opodatkowania i dopłacił brakującą kwotę PIT (wynikającą z niepobranej przez płatnika zaliczki), to nie może potem domagać się jej zwrotu. Brak odpowiedzialności podatnika za zaniżenie lub nieujawnienie przez płatnika podstawy opodatkowania, oznacza bowiem tylko tyle, że fiskus nie może dochodzić od tego podatnika należności, do których obliczenia, pobrania i wpłaty na rzecz organu podatkowego zobowiązany był płatnik. Natomiast dobrowolna zapłata zadeklarowanego w prawidłowej wysokości podatku nie powoduje powstania w takim wypadku nadpłaty w rozumieniu art. 72 par 1 pkt 1 ordynacji. Podatek zapłacony przez podatnika nie jest bowiem ani nadpłacony, ani tym bardziej nienależnie zapłacony – stwierdził w lutym br. sąd kasacyjny.
Błędna interpretacja
Wykładnię tę podzielił NSA w wyroku z 7 czerwca 2022 r. Stan faktyczny był podobny: zakład pracy zastosował się do otrzymanej interpretacji indywidualnej i w związku z tym nie pobrał – jako płatnik – zaliczek na PIT od wypłaconego pracownikom odszkodowania. Potem interpretacja ta została zmieniona, ale płatnika chroniły przed odpowiedzialnością za niepobrane zaliczki art. 14k, art. 14m w zw. z art. 14p ordynacji podatkowej. Zgodnie z tymi przepisami zastosowanie się do interpretacji, która następnie została zmieniona, nie może szkodzić wnioskodawcy (w tym wypadku – płatnikowi) i powoduje zwolnienie go z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji.
Problem pojawił się, gdy podatnik przy rozliczeniu rocznym dobrowolnie uiścił kwotę wynikającą z niepobranej przez płatnika zaliczki. Liczył na to, że dostanie jej zwrot, skoro zgodnie z ogólną zasadą (art. 26a ordynacji) nie odpowiada za niepobranie przez płatnika zaliczki na PIT.
Wpłacone, nie do zwrotu
NSA nie miał jednak wątpliwości, że zapłata podatku przez podatnika powoduje wygaśnięcie zobowiązania także wówczas, gdy przepisy prawa przewidują pobór daniny za pośrednictwem płatnika.
„Deklarując i wpłacając należny podatek, podatnik reguluje własne zobowiązanie podatkowe, gdyż art. 26a par. 1 ordynacji nie statuuje żadnego zwolnienia z opodatkowania, o którym stanowi art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, a jedynie ogranicza odpowiedzialność za podatek do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany był płatnik” – stwierdził sąd kasacyjny.
Orzekł więc, że skoro w rozliczeniu rocznym podatnik ujawnił całą podstawę opodatkowania, w tym także „nieujawnioną” przez płatnika, oraz uiścił cały podatek (także ten, do którego pobrania zobowiązany był płatnik), to tym samym zadeklarował i wpłacił należny podatek, o którym mowa w art. 45 ust. 1 i ust. 6 ustawy o PIT. Dokonana w tym trybie wpłata własna nie stała się wobec tego w jakiejkolwiek części nadpłaconym ani nienależnie zapłaconym podatkiem w rozumieniu art. 72 par. 1 pkt 1 ordynacji – orzekł NSA. ©℗
orzecznictwo
Wyrok NSA z 7 czerwca 2022 r., sygn. akt II FSK 478/190 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
