Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Możliwość zmiany wybranej na początku tego roku formy opodatkowania daje korekta Polskiego Ładu, czyli ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa nowelizująca). W momencie zamykania tego numeru DGP czekała już tylko na publikację w Dzienniku Ustaw. Pewne jest więc, że przedsiębiorcy, którzy wybrali w 2022 r. opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub liniowym PIT, będą mogli zmienić formę opodatkowania w trakcie roku. Liniowcy będą mogli wybrać zasady ogólne PIT za cały 2022 rok, a ryczałtowcy – za cały albo za połowę (od lipca do końca grudnia). – I to właśnie ryczałtowcy powinni uważać na swój wybór – przekonuje Radosław Kowalski, doradca podatkowy prowadzący własną kancelarię podatkową.
Przejście wyłącznie na skalę
Możliwość ponownego wyboru formy opodatkowania, a w zasadzie zmiany z ryczałtu na zasady ogólne, przewidują art. 15 i 17 ustawy nowelizującej. Pierwszy z nich pozwala zmienić wstecznie ryczałt na skalę PIT po zakończeniu 2022 r. – przedsiębiorca zawiadomi o tym urząd skarbowy w zeznaniu rocznym składanym do końca kwietnia 2023 r. Drugi przepis, czyli art. 17, pozwala natomiast przejść z ryczałtu na skalę na kolejne pół roku, które przed nami. W tym celu trzeba do 22 sierpnia 2022 r. złożyć oświadczenie na piśmie do naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania przychodów osiągniętych w okresie od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Dodajmy dla porządku, że możliwość przejścia z liniowego PIT na zasady ogólne przewiduje art. 14 ustawy nowelizującej.
– Jeżeli chodzi o zmianę formy opodatkowania dla 2022 r., prawodawca zachował się dość przyzwoicie, dając możliwość odejścia od podatku liniowego czy ryczałtu w odniesieniu do 2022 r. Pamiętać trzeba o jednym kierunku zmiany formy opodatkowania, wyłącznie ku opodatkowaniu według skali – podkreśla Radosław Kowalski. Zmiana może być dla wielu przedsiębiorców kusząca, ponieważ od 1 lipca br. skala PIT stanie się bardziej atrakcyjna. [tabela] Przykładowe wyliczenia pokazujące, kiedy przejście z ryczałtu na skalę może być opłacalne, opublikowaliśmy w zeszłym tygodniu w artykule „Przeliczenie podatku może się części przedsiębiorców opłacać” (DGP nr 114/2022).
Tabela. Główne różnice między ryczałtem a zasadami ogólnymi PIT po nowelizacji
| Ryczałt | Zasady ogólne | |
| Kwota wolna od podatku | Brak | 30 tys. zł |
| Koszty uzyskania przychodów | Nie można pomniejszać przychodu o koszty | Można pomniejszać przychód o koszty |
| Limit przychodu | Do 2 mln euro (9 188 200 zł – w 2022 r.) | Bez ograniczeń, ale powyżej 1 mln zł dochodzi danina solidarnościowa |
| Jakie stawki | W zależności od rodzaju działalności: 2 proc., 3 proc., 5,5 proc., 8,5 proc., 10 proc., 12 proc., 14 proc., 15 proc., 17 proc. | 12 proc. i 32 proc. (od nadwyżki ponad 120 tys. zł przychodu) |
| Czy wszyscy mogą wybrać | Ryczałtu nie mogą wybrać m.in. podatnicy osiągający przychody z prowadzenia aptek, kupna i sprzedaży dewiz oraz handlujący częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych | Nie ma ograniczeń |
| Czy jest danina solidarnościowa | Nie | Tak, od nadwyżki dochodów ponad 1 mln zł danina wynosi 4 proc. |
| Jakie ewidencje | Wystarczy uproszczona ewidencja przychodów | Trzeba prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, i to za cały 2022 rok.Osoby, u których przychody netto ze sprzedaży za poprzedni rok wyniosły co najmniej równowartość 2 mln euro, muszą prowadzić księgi rachunkowe |
| Czy można rozliczać się z małżonkiem lub z samotnie wychowywanym dzieckiem | Nie | Tak |
| Czy można skorzystać z ulgi na dzieci | Nie | Tak |
| Składka zdrowotna | Wynosi 9 proc., ale podstawa jej wymiaru zależy od wysokości rocznych przychodów. W 2022 r. wynosi ona:– 335,94 zł miesięcznie, jeżeli przychody roczne nie przekroczą 60 tys. zł,– 559,89 zł miesięcznie, jeżeli przychody roczne przekroczą 60 tys. zł i nie przekroczą 300 tys. zł,– 1007,81 zł miesięcznie, jeśli przychody roczne przekroczą 300 tys. zł | Wynosi 9 proc., a podstawą jej wymiaru jest rzeczywisty dochód z działalności gospodarczej pomniejszony o kwotę zapłaconych składek ZUS |
| Czy można odliczać składkę zdrowotną | Tak, częściowo. Po korekcie Polskiego Ładu będzie można odliczać od przychodu połowę zapłaconej składki, zarówno za siebie, jak i za osoby współpracujące | Nie |
Kiedy zrezygnować z ryczałtu
Jak wskazuje jednak Radosław Kowalski, ryczałtowcy, którzy zdecydują się przejść na zasady ogólne, muszą podjąć jeszcze jedną trudną decyzję: czy opodatkować dochody według skali za pół roku (od lipca do końca grudnia), czy wstecznie za cały 2022 r. Mówimy o sytuacji – tłumaczy Kowalski – w której podatnik w trybie art. 17 ustawy nowelizującej składa oświadczenie do 22 sierpnia br., że rezygnuje z ryczałtu od 1 lipca 2022 r. Taka rezygnacja jest skuteczna tylko dla części roku, w konsekwencji czego pierwsza połowa roku jest opodatkowana ryczałtem (po zakończeniu roku trzeba złożyć PIT-28 dla połowy roku). Z kolei rezygnacja z ryczałtu w trybie art. 15 ustawy zmieniającej jest skuteczna dla całego 2022 r., ale zadziała dopiero od jego końca, bo w rzeczywistości przez cały 2022 r. przedsiębiorca płacił przecież ryczałt.
Czy podatnik może więc najpierw złożyć zawiadomienie w trybie art. 17 i od lipca płacić PIT na zasadach ogólnych, a następnie po zakończeniu roku wybrać zasady ogólne za cały rok (pierwsze i drugie półrocze)? – Nie ma takiej możliwości, bo art. 15 ust. 8 pkt 2 ją wyłącza. Czyli albo jedno, albo drugie rozwiązane. To oznacza, że jak ktoś się pośpieszy i złoży oświadczenie w trybie art. 17 i wybierze skalę na pół roku, to tym samym pozbawi się przejścia na skalę dla całego roku – uważa Radosław Kowalski. – W konsekwencji osoba taka nie będzie mogła rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub jako samotny rodzic, czyli skorzystać z tych preferencji, które wymagają całego roku na skali – tłumaczy Kowalski.
Wtóruje mu Mariusz Makowski, doradca podatkowy. Jak mówi, podatnicy, którzy w 2022 r. są opodatkowani ryczałtem w związku z nowelizacją obowiązującą od 1 lipca, mają dwie opcje. – Po pierwsze mogą nie złożyć do 22 sierpnia oświadczenia o rezygnacji z ryczałtu i wówczas po zakończeniu roku, do końca kwietnia, mają prawo zdecydować, czy za cały 2022 r. rozliczają się ryczałtem (i wówczas złożą PIT-28), czy na zasadach ogólnych (i wówczas złożą PIT-36) – mówi Makowski. Po drugie – wskazuje ekspert – przedsiębiorcy mogą złożyć do 22 sierpnia oświadczenie o rezygnacji z ryczałtu i wówczas połowę roku rozliczają ryczałtem, a połowę roku na zasadach ogólnych. Mariusz Makowski zgadza się z przedmówcą, że kluczowy jest art. 15 ust. 8 pkt 2 ustawy nowelizującej. – Wprawdzie art. 15 nowelizacji mówi, że prawo do opodatkowania za cały 2022 r. na zasadach ogólnych mają: „podatnicy stosujący przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych”, czyli zarówno ryczałtowcy, którzy do 22 sierpnia złożyli oświadczenie o rezygnacji z ryczałtu, jak i ci, którzy tego oświadczenia nie złożyli, ale jednocześnie art. 15 ust. 8 pkt 2 stanowi, że wyboru takiego (o którym mowa w ust. 1 tego artykułu) nie mogą dokonać podatnicy, którzy w okresie do 22 sierpnia zrezygnowali z ryczałtu – tłumaczy Makowski.
Jedynie za cały rok
Kolejne pytanie, jakie się nasuwa, dotyczy tego, czy z rezygnacji z ryczałtu za pół roku, w trybie art. 17 nowelizacji (czyli na podstawie oświadczenia składanego do 22 sierpnia), może skorzystać podatnik, który nie był ryczałtowcem wcześniej – w 2021 r. Zdaniem Radosława Kowalskiego nie ma takiej możliwości. W art. 17 nowelizacji jest bowiem mowa o podatnikach, którzy nie złożyli „oświadczenia na piśmie o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych w 2022 r.”. – Zrezygnować z opodatkowania za pół roku będzie więc mógł tylko ktoś, kto był wcześniej ryczałtowcem. A zatem art. 17 nie zastosuje podatnik, który w 2021 r. nie był ryczałtowcem, a wybrał ryczałt dopiero na 2022 r. (czyli duża grupa). Oznacza to, że podatnicy tacy mogą zrezygnować z ryczałtu i wybrać skalę PIT jedynie po zakończenia roku, dla całego roku – wyjaśnia Kowalski.
Tak samo uważa Mariusz Makowski. Według eksperta art. 17 ustawy nowelizującej mówi o ryczałtowcach, którzy nie zgłosili rezygnacji z ryczałtu, a jednocześnie wskazuje, że podatnik, który jest opodatkowany od 2022 r. ryczałtem (czyli albo rozpoczął działalność w 2022 r., albo w 2021 r. był opodatkowany w innej formie i wybrał na 2022 r. ryczałt), nie może od lipca 2022 r. przejść na zasady ogólne i odprowadzanie zaliczek. – Tacy podatnicy będą mogli dokonać wyboru po zakończeniu roku i albo cały 2022 r. opodatkowują ryczałtem, albo na zasadach ogólnych – stwierdza Makowski.
Radosław Kowalski ostrzega również, że ryczałtowcy, którzy po zakończeniu 2022 r. zdecydują się przejść na skalę, muszą pamiętać, że jeżeli chcą pozostać na skali w 2023 r., to muszą złożyć odrębne oświadczenie. – Muszą mieć też świadomość, że zaliczki w 2022 r. płacą „po staremu”. Biorąc pod uwagę to, że regulacje dotyczące zmiany formy opodatkowania mają być swoistą gałązką oliwną (przynajmniej tak to odbieram), tego rodzaju pułapki są zdecydowanie niepotrzebne – komentuje Kowalski.
