Fiskus dzieli się danymi podatkowymi z CBA i ABW

Ponad 200 tys. razy szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazał w latach 2020–2021 do Centralnego Biura Antykorupcyjnego i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego informacje o rozliczeniach podatników

Wzrosła również liczba podatników, o których rozliczenia pytały CBA i ABW. W 2019 r. służby spytały o 517 podatników, w 2020 r. – o 6082, w 2021 r. – o 3375.

Tak wynika ze statystyk przedstawionych przez wiceminister finansów Annę Chałupa. Obejmują one wyłącznie dane przekazane CBA i ABW. Przypomnijmy, że od połowy kwietnia 2022 r. mogą one trafiać także do: policji, Straży Granicznej i ministrów spraw zagranicznych oraz spraw wewnętrznych.

W najbliższym czasie szef KAS będzie mógł je przekazywać także prokuraturze i przewodniczącemu Komisji Nadzoru Finansowego.

Dla porównania w czterech ostatnich miesiącach 2019 r. miało to miejsce w 21 tys. takich przypadkach.

Statystyki dotyczące współpracy szefa KAS z ABW i CBA przedstawiła wiceminister finansów Anna Chałupa, odpowiadając 1 czerwca br. na interpelację poselską nr 33474.

Eksperci są zaskoczeni takim nasileniem współpracy między KAS a służbami. - To wręcz skokowy wzrost liczby takich przypadków w dwóch ostatnich latach. Jak widać, współpraca szefa Krajowej Administracji Skarbowej ze służbami rozwija się coraz sprawniej i pozwala na swobodne pozyskanie interesujących je danych podatkowych - komentuje Tomasz Rolewicz, doradca podatkowy i partner w EY.

Dane z deklaracji i JPK

Interpelacja poselska oraz odpowiedź wiceminister Chałupy dotyczyła danych, które szef KAS udostępnił CBA i ABW - w celu realizacji ich ustawowych działań - na podstawie art. 297e ordynacji podatkowej. Przepis ten pozwala szefowi KAS na przekazanie danych zgromadzonych w Centralnym Rejestrze Danych Podatkowych, niezawartych w aktach spraw podatkowych (innych niż dane z Systemu Teleinformatycznego Izby Rozliczeniowej - STIR).

- Chodzi o informacje wynikające m.in. z deklaracji składanych przez podatników, jednolitych plików kontrolnych oraz innych dokumentów związanych z obowiązkami wynikającymi z przepisów prawa podatkowego i celnego. Innymi słowy, są to dane bardzo ważne z punktu widzenia podatników, mogą one wskazywać przykładowo kwoty podatków deklarowane przez podatników urzędom skarbowym - tłumaczy Tomasz Rolewicz.

Najpierw CBA i ABW…

Artykuł 297e ordynacji podatkowej zaczął obowiązywać od 28 sierpnia 2019 r. w wyniku nowelizacji z 4 lipca 2019 r. (Dz.U. poz. 1520). Uzasadnieniem dla jego wprowadzenia był szeroki zakres zadań obu służb, które - jak argumentowano - coraz częściej zajmują się ściganiem przestępstw gospodarczych.

Szef KAS otrzymał w związku z tym podstawę prawną, aby przesyłać CBA i ABW dane nieznajdujące się w aktach konkretnych spraw podatkowych. Zasadniczo miało to odbywać się za pomocą systemu teleinformatycznego, ale w art. 297e ust. 2 ordynacji jest użyte słowo „również”, co oznacza, że dopuszczalny jest także inny tryb przekazywania tych danych.

Z przekazanych przez wiceminister Chałupę informacji wynika, że tylko raz, w 2021 r., dane podatkowe zostały przekazane inaczej niż za pomocą systemu teleinformatycznego WRO-System. Chodzi o przypadek, gdy szef Krajowej Administracji Skarbowej przesłał dane dotyczące jednego podatnika do CBA za pomocą służbowego e-maila (plik był szyfrowany).

…teraz też inni

Od 16 kwietnia 2022 r. szef KAS może przesyłać na podstawie art. 297e ordynacji podatkowej dane podatkowe również: policji, Straży Granicznej oraz ministrom: spraw zagranicznych i spraw wewnętrznych - o ile zostaną one wykorzystane w związku z przeciwdziałaniem skutkom wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Zmiana ta weszła w życie wraz ze specustawą z 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz.U. poz. 835 ze zm.).

Ale to nie koniec listy organów, które będą mogły pozyskać dane od fiskusa na podstawie art. 297e ordynacji podatkowej. Lista ta zostanie poszerzona o prokuraturę i przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego - zakłada nowelizacja niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową. Prace nad tą nowelizacją trwają w parlamencie.

- Wprowadzone zmiany przyczynią się do skuteczniejszego rozpoznawania, przeciwdziałania i zwalczania przestępczości, w tym o charakterze podatkowym - czytamy w uzasadnieniu do projektu tej nowelizacji.

Statystyki będą rosły…

Prywatność Europejczyków w rękach azjatyckich koncernów? Apel do unijnych władz

Dlatego zdaniem ekspertów dane udostępnione przez wiceminister Chałupę, choć zaskakują, nie powinny szokować.

- Pamiętajmy, że analitycy służb mają coraz większe doświadczenie w tropieniu przestępstw gospodarczych i korzystają z coraz lepszych systemów analitycznych, a danych od fiskusa potrzebują do połączenia kropek i zbudowania siatki działalności przestępczej. Jeśli dodamy do tego zarówno wprowadzone, jak i planowane zmiany legislacyjne, to można się pokusić o wniosek, że następne statystyki mogą być o wiele wyższe - uważa Robert Jaszczuk, doradca podatkowy i partner w SSW Pragmatic Solutions.

…choć są obawy

Powstaje natomiast obawa, czy taka wymiana może się wiązać z powstaniem nadużyć np. natury politycznej.

- Trudno jest całkowicie wykluczyć takie niebezpieczeństwo. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę to, że w ciągu dwóch ostatnich lat przekazano służbom ok. 100 tys. informacji rocznie na temat kilku tysięcy podatników, to można mieć wrażenie, że dane były udostępniane wyłącznie na podstawie silnych przesłanek podejrzenia o udział w działalności przestępczej. Nie spodziewam się, aby w przyszłości uległo to zmianie - podsumowuje Robert Jaszczuk.©℗