Spółki, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, aby nie stać się podatnikami CIT, muszą złożyć formularz CIT-15J wraz z załącznikiem CIT/JW. To informacja o wspólnikach, którą zgodnie z art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655; dalej: ustawa o CIT) należy złożyć w trzech przypadkach:
  • przed rozpoczęciem każdego kolejnego roku obrotowego,
  • w przypadku zmian w składzie wspólników - wtedy konieczna jest aktualizacja, a spółka ma na to 14 dni, licząc od dnia zaistnienia zmian w składzie,
  • w przypadku nowo utworzonej spółki, w tym takiej, która powstała z przekształcenia innej spółki - w terminie 14 dni, licząc od dnia zarejestrowania spółki jawnej.
Co ważne, nie warto tego obowiązku bagatelizować, bo ten, kto raz wpadnie w CIT, już z niego nie wyjdzie. Taka spółka jawna pozostanie bowiem podatnikiem CIT, nawet jeśli nastąpi zmiana jej składu osobowego na obejmujący wyłącznie osoby fizyczne. - Spółka, która nie złoży CIT-15J, staje się podatnikiem CIT i nie ma możliwości zmiany tego statusu, nawet jeśli później spełni wszystkie niezbędne wymogi, aby nie być podatnikiem CIT - przypomina Natalia Kamińska-Kubiak, doradca podatkowy i menedżer w Grant Thornton. I dodaje, że spółka jawna, która nie złoży wymaganej informacji, jest podatnikiem CIT do momentu jej zamknięcia, czyli wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego.
W praktyce jednak ze złożeniem CIT-15J firmy mają wiele problemów. - Złożenie tej prostej informacji wygląda jak przejście przez labirynt. I już sam wymóg, aby składać informację co rok, skoro przewidziany jest obowiązek aktualizacji w przypadku zmiany wspólników, jest absurdalny - komentuje Grzegorz Niebudek, adwokat, doradca podatkowy i partner zarządzający LTCA.
Stanowisko resortu
Do części problemów odniosło się Ministerstwo Finansów 24 marca br. w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 31371). Podpisany pod dokumentem Artur Soboń, wiceminister finansów, tłumaczy, że informację CIT-15J można złożyć w formie papierowej lub za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej. Stosowny formularz papierowy ministerstwo opublikowało 29 grudnia 2021 r. Minister wskazał, że CIT-15J w formie elektronicznej będzie można składać za pośrednictwem systemu e-Deklaracje, przy użyciu interaktywnego formularza wraz z załącznikiem CIT/JW. Wiceminister zaznaczył, że resort finalizuje prace nad formularzem interaktywnym. Informację CIT-15J wraz z załącznikiem CIT/JW można też złożyć przez platformę e-PUAP jako pismo ogólne, w formacie PDF, uwierzytelnione podpisem kwalifikowanym, poprzez profil zaufany albo podpis osobisty.
Artur Soboń wyjaśnił też, że nie można złożyć samych załączników CIT/JW bez głównego druku CIT-15J, bo to w tym głównym formularzu wskazuje się osoby reprezentujące spółkę jawną. One też muszą podpisać informację. Z odpowiedzi na interpelację wynika również, że CIT-15J z załącznikami może złożyć pełnomocnik. W tym przypadku właściwą formą udzielenia pełnomocnictwa jest ustanowienie pełnomocnika ogólnego (pełnomocnictwo PPO-1) lub pełnomocnika szczególnego (pełnomocnictwo PPS-1) wskazanego do reprezentowania w konkretnej sprawie (np. złożenie informacji, o której mowa w art. art. 1 ust. 3 pkt 1a lit. a ustawy o CIT). Nie można natomiast udzielić pełnomocnictwa na drukach UPL-1 lub UPL-1P, które służą do udzielenia pełnomocnictwa do składania deklaracji, bo formalnie CIT-15J nie jest deklaracją. Zarazem wiceminister przyznał, że nie jest możliwe złożenie pełnomocnictwa PPS-1 przez system e-Deklaracje. Druk pełnomocnictwa PPS-1 (po opłaceniu opłaty skarbowej w wysokości 17 zł) można złożyć we właściwym organie podatkowym ustnie do protokołu, na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego przez ePUAP. Pełnomocnictwo sporządzone w formie elektronicznej, uwierzytelnione profilem zaufanym, podpisem kwalifikowanym albo podpisem osobistym, można przesłać za pośrednictwem platformy ePUAP przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu podatkowego.
Łatwiej w formie papierowej
- Odpowiedź na interpelacje wyjaśnia kilka wątpliwości technicznych dotyczących składania informacji o wspólnikach przez spółki jawne, jednak nie ułatwia wywiązania się z tego obowiązku - ocenia Grzegorz Niebudek. Zwraca uwagę, że wciąż brakuje formularza interaktywnego, który pozwoliłby na złożenie informacji za pośrednictwem systemu e-Deklaracje. - Ministerstwo Finansów nie tylko tu ma opóźnienia - dodaje Natalia Kamińska-Kubiak. Zwraca ona również uwagę, że od 1 stycznia nie działa już aplikacja e-Deklaracje Deskstop, co oznacza że formularze interaktywne mogą być wysyłane tylko przez bramkę e-Deklaracje (czyli z wykorzystaniem tzw. wtyczki plug-in). Zdaniem Natalii Kamińskiej -Kubiak to powoduje, że CIT-15J najłatwiej złożyć w formie papierowej.
‒ Wprawdzie można również złożyć go na skrzynkę ePUAP urzędu właściwego dla spółki i wspólników, niemniej jednak ePUAP też nie ma formularza elektronicznego. Aby więc zastosować tę drogę, należy przygotować formularz np. w PDF, podpisać go elektronicznie oraz przesłać jako załącznik do pisma ogólnego - wyjaśnia Kamińska-Kubiak. Dodaje, że jeśli spółka chce skorzystać z ePUAP, to zawsze lepiej uprzednio nawiązać kontakt z właściwym urzędem, aby np. potwierdzić adres skrzynki.
Trudność mają też pełnomocnicy
Eksperci krytykują również konieczność udzielenia pełnomocnictwa na druku PPO-1 lub PPS-1. Jak mówi Grzegorz Niebudek, znacznie bardziej popularne jest jednak pełnomocnictwo do składania deklaracji, czyli druki UPL-1 lub UPL-1P. Zdaniem Natalii Kamińskiej-Kubiak nawet jeśli podatnik udzieli pełnomocnictwa na druku PPS-1 - a więc tak, jak chce MF - może to komplikować sytuację, jeżeli pełnomocnictwo podpisane będzie podpisem elektronicznym. W takiej sytuacji bowiem trzeba przekazać pełnomocnictwo drogą elektroniczną do urzędu, a samo złożenie formularza może nastąpić papierowo lub elektronicznie. - Możliwych konfiguracji jest wiele, ale biorąc pod uwagę dążenie do uproszczenia działań, droga papierowa zarówno dla pełnomocnictwa, jak i formularza znów jest najprostsza. Mamy tu bowiem utartą latami praktyki ścieżkę działania i pewność, jak postąpić, aby formularz został złożony skutecznie - mówi ekspertka Grant Thornton.
Zdaniem Jacka Kendysza, eksperta w zespole ds. podatku dochodowego od osób prawnych w KPMG w Polsce, minister słusznie wskazuje na podstawie przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2328; dalej: ordynacja podatkowa), że informacja CIT-15J nie stanowi deklaracji i w rezultacie nie jest możliwe podpisanie jej na podstawie pełnomocnictwa UPL-1 lub UPL-1P. - Wniosek ministra jest słuszny i nie należy oczekiwać zmiany przepisów w tym zakresie - uważa Kendysz.
Same załączniki to za mało
Zdaniem Jacka Kendysza ministerstwo ma również rację, twierdząc, że nie wystarczy złożyć same załączniki CIT/JW, mimo że to w nich podaje się informację o wspólnikach. Załącznik nie zawiera bowiem kluczowych danych, które wskazuje się w informacji CIT-15J, w szczególności danych osób reprezentujących spółkę oraz ich podpisów. - Z uwagi na brak miejsca na podpis osoby składającej w samym załączniku CIT/JW można uznać, że skuteczne złożenie go nie jest możliwe - stwierdza Jacek Kendysz.
Grzegorz Niebudek zwraca uwagę, że resort nie wyjaśnił np., jakie będą skutki uchybienia powyższym wymaganiom. - Czy automatycznie taka informacja CIT-15J będzie uznawana za nieskuteczną, a spółka jawna bezpowrotnie stanie się podatnikiem CIT? Czy może organ podatkowy, który otrzyma wadliwą informację (np. bez stosownego pełnomocnictwa lub jakiegoś druku), wezwie podatnika do usunięcia braków formalnych w trybie ordynacji podatkowej? - zastanawia się Niebudek. Jego zdaniem zasadne byłoby pozwolenie podatnikowi na naprawienie ewentualnych błędów.
- Nadal podatnicy mogą mieć też wątpliwości co do opodatkowania spółek jawnych - dodaje Jacek Kendysz. Zwraca on uwagę na art. 1 ust. 5 ustawy o CIT, zgodnie z którym spółka jawna pozostaje podatnikiem CIT do dnia jej likwidacji lub wykreślenia. - Tymczasem przecież spółka jawna jest objęta opodatkowaniem CIT tylko wtedy, jeżeli jej wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne oraz spółka jawna nie złoży informacji CIT-15J. Wydaje się, że jest sprzeczność w przepisach i powinna ona zostać usunięta - uważa Kendysz. Jego zdaniem należałoby uchylić ust. 5, bo konieczność posiadania statusu podatnika przez spółkę jawną aż do jej końca jest nieuzasadniona.
Zbytni formalizm
- Obowiązek złożenia CIT-15J wydaje się uciążliwy oraz nad wyraz sformalizowany. Zazwyczaj po rejestracji spółki lub zmian w niej składany jest formularz NIP-8 w zakresie danych aktualizacyjnych. Szkoda, że nie można przekazywać informacji o wspólnikach w ramach tego formularza - komentuje Natalia Kamińska-Kubiak. Zwraca ona też uwagę, że aktualny skład wspólników spółki jawnej jest dostępny za pośrednictwem KRS w odpisie aktualnym/pełnym, do którego urzędy mają dostęp. - Procedura składania CIT-15J została więc chyba stworzona po to, aby z powodu popełnionej pomyłki lub przeoczenia „wyeliminować z rynku” wiele spółek jawnych. Są one postrzegane jako sposób optymalizacji podatkowych, ale do tego służą inne narzędzia, jak np. klauzula unikania opodatkowania - podsumowuje ekspertka.