Czy konieczna jest korekta odliczeń z tytułu ulgi na złe długi w przypadku zbycia wierzytelności w ramach aportu przedsiębiorstwa? Który urząd skarbowy jest właściwy do złożenia zeznania PIT za 2021 r. w przypadku zmiany miejsca zamieszkania podatnika? Jakie są skutki podatkowe zmiany udziału wspólników w zysku spółki jawnej po zakończeniu roku?

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Dominika Pawlak, junior associate w Cabaj Kotala Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o.

W spółce doszło do zmian kadrowych, w wyniku czego – wbrew wymaganiom wynikającym z art. 31 ordynacji podatkowej – od kilku miesięcy nie została wyznaczona osoba, do której obowiązków należałoby obliczanie i opłacanie podatków. Jak w takiej sytuacji prawidłowo wyznaczyć taką osobę odpowiedzialną, aby wypełnić wszystkie obowiązki z przywołanego przepisu?
Zgodnie z art. 31 ordynacji podatkowej osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące płatnikami lub inkasentami, są obowiązane wyznaczyć osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, a także zgłosić właściwemu miejscowo organowi podatkowemu imiona, nazwiska i adresy tych osób. Zgłoszenia należy dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej – w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę.
Na mocy powyższego przepisu na płatnika podatku dochodowego nałożone zostały dwa obowiązki. Po pierwsze, musi on wyznaczyć osoby, do których zadań będzie należało obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe ich wpłacanie organowi podatkowemu. Chociaż art. 31 ordynacji podatkowej używa liczby mnogiej, to nie ma przeszkód, żeby wskazać tylko jedną osobę. Płatnik może też wyznaczyć nawet trzy grupy osób realizujących te zadania. W takiej sytuacji pierwsza grupa byłaby odpowiedzialna za obliczanie podatków, druga – za ich pobieranie i wreszcie trzecia za terminowe wpłacanie pobranych kwot podatków. Co ważne, osobą wyznaczoną nie musi być pracownik płatnika, ponieważ realizację zadań z omawianego przepisu można powierzyć również zewnętrznemu biuru rachunkowemu.
Pułapki uproszczeń SLIM VAT 3
Pułapki uproszczeń SLIM VAT 3

Zobacz również
Warto zauważyć, że dla realizacji tego obowiązku niewystarczające jest wskazanie samego stanowiska zajmowanego przez osobę odpowiedzialną (np. „główny księgowy”). Konieczne jest doprecyzowanie wyznaczenia przez wskazanie imienia i nazwiska oraz adresu osoby, której powierza się określone zadania, a także dodatkowo – funkcji, jaką pełni.
Drugim obowiązkiem płatnika wynikającym z art. 31 ordynacji podatkowej jest zgłoszenie właściwemu organowi podatkowemu wyznaczonych osób. W przypadku konieczności zmiany osoby wyznaczonej (np. z powodu zwolnienia, awansu czy długotrwałej nieobecności w pracy) zgłoszenia należy dokonać w ciągu 14 dni od wyznaczenia innej osoby. Termin na zmianę osoby odpowiedzialnej za obliczanie i pobieranie podatku jest obecnie szczególnie istotny, ponieważ w ostatnim czasie ze względu na zamieszanie związane z zasadami poboru PIT w wielu firmach dochodzi do zmian osób odpowiedzialnych za realizację tych zadań.
Warto wskazać, że niezrealizowanie zadań nałożonych art. 31 ordynacji podatkowej zagrożone jest odpowiedzialnością karno-skarbową. Stosownie do art. 79 par. 1 kodeksu karnego skarbowego płatnik lub inkasent, który nie wyznacza w wymaganym terminie osoby, do której obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, lub nie zgłasza właściwemu miejscowo organowi podatkowemu wymaganych danych takiej osoby, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Biorąc pod uwagę wysokość minimalnego wynagrodzenia w 2022 r., górna granica kary grzywny w przypadku niewyznaczenia osoby odpowiedzialnej lub niezgłoszenie organowi podatkowemu faktu wyznaczenia takiej osoby może wynieść nawet 30 tys. zł. W celu uniknięcia sankcji za naruszenie tego przepisu konieczne jest złożenie czynnego żalu wraz z realizacją obowiązków wynikających z art. 31 ordynacji podatkowej.
Należy podkreślić, że niewyznaczenie osoby odpowiedzialnej nie oznacza, że takiej osoby w firmie nie ma. Jak wynika z orzecznictwa sądowego, w takiej sytuacji osobą realizującą zadania z art. 31 ordynacji podatkowej i ponoszącą za nie odpowiedzialność jest w przypadku spółki jej prezes lub w przypadku innego płatnika osoba prowadząca jego sprawy finansowe i gospodarcze (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 2 lipca 2002 r., sygn. akt IV KK 164/02). Jeżeli prezes spółki w rzeczywistości nie oblicza i nie pobiera podatków oraz nie wpłaca ich organowi podatkowemu, to konieczne jest wyznaczenie osoby, która faktycznie realizuje te zadania.
Podsumowując, płatnicy podatku dochodowego powinni przede wszystkim sprawdzić, czy w ogóle zgłosili osoby odpowiedzialne za obliczanie, pobór i zapłatę podatku dochodowego. Jeżeli płatnicy już wcześniej wyznaczyli osobę odpowiedzialną i poinformowali o tym właściwy organ, to powinni się upewnić, czy nie doszło do zmiany tej osoby. W takiej sytuacji konieczne jest zweryfikowanie zgłoszenia i jego aktualizacja.©℗
Podstawa prawna
art. 31 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2328)
art. 79 par. 1 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 408; ost.zm. Dz.U. poz. 2427)
Osoba fizyczna wniosła prowadzone przedsiębiorstwo do spółki z o.o. W skład przedsiębiorstwa wniesionego aportem wchodziła m.in. wierzytelność uwzględniona przez osobę fizyczną w ramach ulgi na złe długi (zarówno w VAT, jak i w PIT). Czy w tej sytuacji osoba fizyczna jest zobowiązana do odwrotnej korekty? Czy też obowiązek ten powstanie dopiero w przypadku uregulowania należności spółce lub zbycia wierzytelności przez spółkę?
Zdarza się, że po skorzystaniu z ulgi na złe długi w VAT (a więc po dokonaniu korekty podatku należnego) wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. W takim przypadku podatnik, który skorzystał z ulgi, jest zobowiązany do zwiększenia podatku należnego o podatek związany z uregulowaną wierzytelnością. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części (art. 89a ust. 4 ustawy o VAT).
Podobnie ma się rzecz na gruncie przepisów o uldze na złe długi w podatku dochodowym, w tym na gruncie przepisów określających tę ulgę w ustawie o PIT. Z art. 26i ust. 7 ustawy o PIT wynika bowiem, że w przypadku gdy po roku podatkowym, za który dokonano zmniejszenia na podstawie art. 26i ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy o PIT albo zwiększenia na podstawie art. 26i ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT, wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta, podatnik obowiązany jest do zwiększenia podstawy obliczenia podatku lub zmniejszenia straty w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta, odpowiednio o wartość kwot uprzednio odliczonych albo doliczonych. Jeżeli kwota straty jest mniejsza od kwoty ją zmniejszającej, to różnica zwiększa podstawę obliczenia podatku. Z kolei art. 44 ust. 21 ustawy o PIT stanowi, że podatnik, który dokonał zmniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki na podstawie art. 44 ust. 17 pkt 1 ustawy o PIT, jest zobowiązany do zwiększenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki w okresie rozliczeniowym roku podatkowego, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta.
Według mnie wniesienie wierzytelności do spółki w ramach aportu przedsiębiorstwa jest formą jej zbycia. Uważam zatem, że w przedstawionej sytuacji osoba fizyczna jest zobowiązana do korekty odliczeń dokonanych w ramach ulgi na złe długi w VAT oraz ulgi na złe długi w podatku dochodowym. Jednocześnie należy wskazać, że spółka z o.o., do której aportem wniesione zostało przedsiębiorstwo osoby fizycznej, nie jest następcą podatkowym tej osoby. Nie ma zatem podstaw do przyjęcia stanowiska, że uregulowanie przedmiotowej wierzytelności spółce lub jej zbycie przez spółkę wywołuje konieczność dokonywania przez spółkę (czy osobę fizyczną) korekty, o której mowa we wskazanych przepisach. ©℗
Podstawa prawna
art. 89a ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 196)
art. 26i ust. 7 oraz art. 44 ust. 21 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w 2021 r. korzystała z opodatkowania w formie podatku liniowego. Do jakiego urzędu skarbowego powinna złożyć zeznanie PIT-36L za 2021 r., jeżeli na początku lutego przeprowadziła się do innego miasta?
W stanie prawnym obowiązującym do końca 2021 r. zeznania PIT należało składać do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego. Od 1 stycznia 2022 r. treść art. 45 ust. 1b ustawy o PIT, z którego to wynikało, została zmieniona. Obecnie z tego przepisu wynika, że zeznania PIT składa się do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w dniu złożenia zeznania. Co istotne, przepis ten stosuje się do zeznań PIT składanych po 31 grudnia 2021 r. (zob. art. 55 ustawy nowelizującej), a więc obowiązuje on już przy składaniu zeznań PIT za 2021 r. A zatem zeznanie PIT-36L za 2021 r. przedsiębiorca powinien złożyć do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik US właściwy według nowego miejsca zamieszkania podatnika (a nie – jak rzecz by się miała w poprzednim stanie prawnym – do US, którym kieruje naczelnik właściwy według poprzedniego miejsca zamieszkania podatnika). ©℗
Podstawa prawna
art. 45 ust. 1b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 55 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2469)
Spółkę jawną tworzy dwóch wspólników będących osobami fizycznymi, którzy dotychczas równo dzielili się zyskami ze spółki. Jednak na początku lutego 2022 r. podjęli oni uchwałę o zmianie udziału w zyskach (na 70 proc./30 proc.) ze skutkiem wstecznym, tj. od początku 2021 r. Jakie są tego skutki w PIT? Jakie kwoty zaliczek wspólnicy powinni wskazać w zeznaniach PIT składanych za 2021 r.?
Spółki jawne nie są podatnikami podatku dochodowego. Podatnikami tymi są wspólnicy tych spółek, u których przychód oraz koszty uzyskania przychodów określa się proporcjonalnie do ich udziału w zysku (art. 8 ust. 1 oraz art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT). Dopuszcza się przy tym, aby po zakończeniu roku wspólnicy spółki niebędącej podatnikiem podatku dochodowego powzięli uchwałę o zmianie udziałów wspólników w zyskach spółki w zakończonym roku. Potwierdzają to w udzielanych wyjaśnieniach organy podatkowe, wskazując, że w przypadkach takich nie należy korygować zaliczek wstecz, lecz jedynie dokonaną zmianę uwzględnić w zeznaniu rocznym za dany rok (zob. interpretacje indywidualne: dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 czerwca 2010 r., nr IPPB1/415-370/10-2/AM, dyrektora IS w Łodzi z 28 marca 2012 r., nr IPTPB3/423-4/12-3/KJ czy dyrektora IS w Warszawie z 1 lutego 2017 r., nr 1462-IPPB1.4511.1123.2016.2.MJ).
W przedstawionej sytuacji w ramach zeznań PIT składanych za 2021 r. wspólnicy jawnej powinni więc wskazać kwoty należnych (oraz – rzecz jasna – wpłaconych) zaliczek obliczonych z zastosowaniem udziałów w zysku 50 proc./50 proc., natomiast w części dotyczącej rocznych przychodów i kosztów powinni już wykazać przychody i koszty z zastosowaniem udziałów w zysku 70 proc./30 proc. Przy czym w przypadku wspólnika, u którego efektem tego będzie konieczność dopłaty podatku, nie wystąpi z tego tytułu zaległość podatkowa (dotycząca zaliczek) ani konieczność zapłaty odsetek za zwłokę (zob. interpretację indywidualną dyrektora IS w Warszawie z 1 lutego 2017 r., nr 1462-IPPB1.4511.1123.2016.2.MJ).©℗
Podstawa prawna
art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)