Przedsiębiorca opodatkowany ryczałtem wie, że w kwietniu zamyka firmę. Przychód na ten rok oscyluje pomiędzy 10 a 20 tys. zł miesięcznie, przychód za ubiegły rok wyniesie powyżej 300 tys. zł. Jak zamknięcie firmy ma się do wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne?

Dorian Jabłoński, starszy konsultant w zespole podatków osobistych i doradztwa dla pracodawców MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy
Przedsiębiorca opodatkowany ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych ma prawo wybrać, czy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie ustalał w oparciu o wysokość bieżących przychodów, czy też w oparciu o przychody z poprzedniego roku kalendarzowego. Należy też pamiętać, że wysokość miesięcznej składki zdrowotnej dla przedsiębiorców na ryczałcie jest uzależniona od uzyskiwanych przychodów (335,94 zł dla przychodów poniżej 60 tys. zł, 559,89 zł dla przychodów powyżej 60 tys. zł i poniżej 300 tys. zł oraz 1007,81 zł dla przychodów powyżej 300 tys. zł).
W przedstawionym przypadku z pewnością niekorzystnym rozwiązaniem dla przedsiębiorcy byłoby opłacanie składki zdrowotnej w oparciu o wysokość przychodów z roku poprzedniego (oznaczałoby to składkę na poziomie 1007,81 zł miesięcznie). Powinien on zatem za miesiące styczeń–kwiecień opłacać składki w oparciu o przychody uzyskiwane w bieżącym roku podatkowym. Przy wyliczaniu rocznej składki zdrowotnej przedsiębiorca weźmie pod uwagę wyłącznie przychody uzyskane do momentu likwidacji działalności. Oznacza to, że finalna składka zdrowotna, jaką zapłaci, wyniesie 1343,76 zł (335,94 zł x 4) zł, jeśli jego przychody w okresie przed likwidacją działalności nie przekroczą 60 tys. zł lub 2239,56 zł (559,89 zł x 4), jeśli przychody te będą wyższe niż 60 tys. zł i niższe niż 300 tys. zł.
Podatnik w poprzednim roku miał przychody na poziomie drugiego progu do wyliczenia składki zdrowotnej na ryczałcie. W tym na pewno wpadnie w trzeci próg. Nie chciałby na koniec roku nic dopłacać, więc czy może od razu opłacać najwyższą składkę zdrowotną?
Dla podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 91) przewiduje dwie metody ustalania miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (podatnik może wybrać, którą metodę chce stosować). Pierwszy sposób to ustalenie podstawy wymiaru składki w oparciu o wysokość przychodów uzyskiwanych w danym roku podatkowym. Alternatywnie przedsiębiorca może ustalić wymiar składki, biorąc pod uwagę wysokość przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym. Tym samym przepisy nie przewidują możliwości opłacania wyższej składki w oparciu o antycypowaną wysokość przychodów w roku bieżącym. Oczywiście nie ma też przepisów zabraniających nadpłacania składek zdrowotnych, niemniej musimy pamiętać, że po przelaniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne na konto ZUS tracimy nad nimi kontrolę. Oznacza to, że organ może finalnie inaczej rozksięgować płatności, niż zakładałby to przedsiębiorca. Pamiętajmy również, że od 2022 r. przedsiębiorcy są zobowiązani co miesiąc przesyłać do ZUS deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA, w której należy wykazywać m.in. sumę przychodów osiągniętych w bieżącym roku kalendarzowym, która w danym miesiącu jest wskaźnikiem bazowym do określenia wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc.
W 2022 r. przechodzę z podatku liniowego na ryczałt. Składka zdrowotna będzie płacona na podstawie przychodu z 2021 r. Czy przychód z 2021 r. pomniejszam o zapłacone składki społeczne? Składki ujmowane były w kosztach.
Zgodnie z art. 81 ust. 2h ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przedsiębiorca, który przez cały poprzedni rok prowadził działalność i przychody z tej działalności były opodatkowane np. podatkiem liniowym, może przy określaniu miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przyjąć kwotę przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym pomniejszoną o kwotę opłaconych w poprzednim roku kalendarzowym składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu. Z powyższego przepisu wynika, że w sytuacji, w której składki na ubezpieczenia społeczne opłacone w roku poprzednim zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, to nie pomniejszają one przychodu przyjmowanego na potrzeby określenia wysokości składki zdrowotnej dla przedsiębiorcy opodatkowanego ryczałtem.
Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem i pracuję na etacie. Ryczałt opłacam według kilku stawek (m.in. 8,5 proc. i 15 proc.). Dodatkowo skorzystam z preferencji dla rodzin 4+. Czy tę ulgę mogę odliczać zarówno od etatu, jak i ryczałtu? A może jakąś proporcją? Czy też mogę to zrobić dowolnie, tak żeby było najkorzystniej dla mnie? A więc ulgę odliczyć od najwyższych stawek, a w rocznym rozliczeniu zapłacić podatek od najniższych?
Przepisy ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 64), które dotyczą ulgi dla rodziców co najmniej czwórki dzieci (tzw. ulga dla rodzin 4+), nie określają, jak w takiej sytuacji powinien zachować się podatnik. Z przepisów wynika natomiast, że ulgę można zastosować do przychodów uzyskiwanych w ramach stosunku pracy, umowy zlecenia lub pozarolniczej działalności gospodarczej (w różnych formach opodatkowania tej działalności, w tym ryczałtem).
Mając na uwadze, że ustawodawca nie wprowadził ograniczeń, jak stosować ulgę dla rodzin 4+ przy jednoczesnym uzyskiwaniu przychodów z kilku źródeł, wydaje się, że decyzja, do których przychodów podatnik stosuje ulgę (przychody z umowy o pracę, przychody z działalności gospodarczej), pozostaje po stronie samego podatnika. Jednocześnie najbardziej logicznym z perspektywy podatnika rozwiązaniem byłoby, aby w ramach ulgi zwalniać od podatku te przychody, które obciążone są wyższymi stawkami podatku. Przed rozpoczęciem korzystania z ulgi warto więc policzyć, co najbardziej się opłaca. W sytuacji, w której podatnik doszedłby do wniosku, że najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby wyłączenie spod opodatkowania przychodów ze stosunku pracy, może on już w trakcie roku złożyć swojemu pracodawcy oświadczenie o spełnianiu warunków do skorzystania z ulgi. Na tej podstawie pracodawca nie będzie pobierał zaliczek na podatek od dochodów z pracy objętych ulgą. Pamiętajmy jednak, że suma przychodów zwolnionych od opodatkowania na podstawie ulgi dla rodzin 4+ nie może w trakcie roku przekroczyć 85 528 zł (limit łączny dla wszystkich źródeł przychodów objętych ulgą).
Przy jakim PKWiU obowiązuje dla informatyków stawka 8,5 proc. zamiast 12 proc.? Czy z tej niższej stawki mogą skorzystać np. testerzy oprogramowania?
Artykuł 12 ust. 1 pkt 5 lit. a ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1993; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105; dalej: ustawa o ryczałcie) wprowadza generalną zasadę, zgodnie z którą stawka ryczałtu od przychodów z działalności usługowej wynosi 8,5 proc. Nie dotyczy to sytuacji, w których dla poszczególnych usług ustawa przewiduje inną wysokość ryczałtu. Oznacza to, że aby podatnik mógł skorzystać z 8,5-proc. stawki ryczałtu na podstawie ww. przepisu, powinien najpierw zweryfikować, czy do określonych przychodów nie należy stosować innych stawek. Odnosząc się do kwestii stawki ryczałtu dla testerów oprogramowania – usługi testowania nie zostały wskazane wprost w ustawie o ryczałcie. Wydaje się zatem, że przychody z usług polegających np. na manualnym testowaniu systemów komputerowych, sprawdzaniu nowych funkcjonalności wprowadzonych przez programistów czy wykonywaniu dokumentacji testowej mogą być opodatkowane 8,5-proc. stawką ryczałtu. Kluczowe jest jednak, aby nie były to usługi związane z oprogramowaniem, dla których ustawa o ryczałcie przewiduje wyższą, 12-proc. stawkę ryczałtu. Potwierdził to niedawno dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) w interpretacji indywidualnej z 31 stycznia br. (nr 0115-KDIT1.4011.795.2021.2.AS). Niemniej jednak ze względu na nieprecyzyjność przepisów w zakresie ustalania właściwych stawek ryczałtu, m.in. dla przedsiębiorców działających w branży IT, każdy przypadek wymaga odrębnej analizy. Należałoby zatem każdorazowo zbadać zakres wykonywanych czynności i świadczonych usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, odnosząc ten zakres do poszczególnych kodów PKWiU, a następnie do przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Z moich obserwacji wynika, że w tej sytuacji wielu przedsiębiorców szuka potwierdzenia prawidłowości stosowanych stawek ryczałtu, wnioskując do dyrektora KIS o wydanie interpretacji indywidualnej i/lub wnioskując o opinię interpretacyjną dotyczącą właściwego kodu PKWiU. Te ostatnie wnioski składane są do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego.