Subskrybuj nas na Youtube
Sposób rozliczania składki zdrowotnej, stosowanie ulgi dla klasy średniej oraz wątpliwości pracujących emerytów – to najczęstsze problemy, o które czytelnicy DGP pytali ekspertów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Ministerstwa Finansów podczas styczniowego dyżuru
Ulga dla klasy średniej
Zarabiam 5300 zł brutto. Jeśli nie zrezygnuję z ulgi dla klasy średniej, a na koniec roku okaże się, że w żadnym miesiącu nie została mi ona odliczona, to czy będę musiał również z tego tytułu dopłacać podatek?
MF: Jeżeli pracownik uzyskuje zarobki miesięczne w wysokości 5300 zł brutto, pracodawca nie może stosować w jego przypadku ulgi dla klasy średniej. Dotyczy ona wynagrodzeń miesięcznych między 5701 zł a 11 141 zł brutto i przy takiej ich wysokości musi być stosowana przez pracodawcę z urzędu - chyba że pracownik złoży oświadczenie o jej niestosowanie.
Zarabiam 6200 zł brutto na umowie o pracę. Jaki efekt będzie miało dla mnie niezłożenie wniosku o zastosowanie ulgi dla klasy średniej przy założeniu, że moje dochody nie przekroczą kwoty rekomendowanej?
MF: Ulga dla klasy średniej polega na odliczeniu od dochodu kwoty, która jest ustalana indywidualnie na podstawie wysokości uzyskanych przychodów. Dotyczy ona zarobków miesięcznych brutto pracownika mieszczących się między 5701 zł a 11 141 zł i wówczas musi być stosowana przez pracodawcę z urzędu. Pracownik nie musi składać wniosku o zastosowanie ulgi, bo przy zarobkach w wysokości 6200 zł miesięcznie pracodawca zastosuje ją wobec niego automatycznie. Należy jednak pamiętać, że pracownik ma prawo złożenia pracodawcy oświadczenia o niestosowaniu wobec niego ulgi dla klasy średniej.
Jestem byłym żołnierzem zawodowym na niepełnej emeryturze. Pracuję, jestem zatrudniony na umowę o pracę na pełnym etacie. Moje wynagrodzenie z dodatkami wynosi 3600 zł brutto miesięcznie i prawdopodobnie do końca roku wzrośnie raczej symbolicznie. Czy w moim przypadku lepszym rozwiązaniem będzie skorzystanie z ulgi dla klasy średniej czy rezygnacja z niej?
MF: Ulga dla klasy średniej dotyczy wyłącznie zarobków miesięcznych brutto pracownika mieszczących się między kwotą 5701 zł a 11 141 zł. W przypadku zarobków w wysokości 3600 zł brutto miesięcznie nie będzie mogła być stosowana.
Składka zdrowotna
W lutym 2022 r. podatnik uzyskał 8000 zł dochodu z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym. Podstawą naliczenia składki zdrowotnej za marzec 2022 r. jest właśnie luty 2022 r. W deklaracji DRA z identyfikatorem 032022 jako podstawę należy wykazać 8000 zł (dochód z lutego) x 4,9 proc., czyli 392 zł składki zdrowotnej do zapłaty z deklaracji DRA 032022, która zostanie zapłacona do 20 kwietnia 2022 r. W skrócie - czy dochód za luty 2022 r. zostaje wykazany w deklaracji DRA 032022 jako podstawa składki, a zapłacona składka zdrowotna zostaje do 20 kwietnia 2022 r.?
ZUS: W przypadku przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne jest ustalana na podstawie dochodów z miesiąca bezpośrednio poprzedzającego miesiąc, za który dokonywane jest rozliczenie (z wyjątkiem stycznia 2022 r., za który podstawę wymiaru składki stanowi kwota odpowiadająca 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. 2021 r. włącznie z wypłatami z zysku, tj. 4665,78 zł). Oznacza to, że składka od dochodu będzie ustalana dopiero od rozliczeń za luty. Rozliczenie i opłacenie składek za luty powinno nastąpić w terminie do 20 marca, a podstawę wymiaru składki za luty będzie stanowił dochód za styczeń. Odpowiednio dochód za luty będzie podstawą do naliczenia składki należnej za marzec, którą płatnik będzie opłacał do 20 kwietnia.
W spółce z o.o. jest dwóch udziałowców. Jeden z nich jest zobowiązany z imienia i nazwiska w umowie spółki do powtarzających się świadczeń na jej rzecz (art. 176 kodeksu spółek handlowych). Z tego tytułu udziałowiec otrzymuje wynagrodzenie. Czy ten jego dochód jest oskładkowany składką zdrowotną w 2022 r.?
ZUS: Od 1 stycznia 2022 r. obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego zostały objęte osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania (co dotyczy m.in. członków zarządu w spółkach kapitałowych), które pobierają z tego tytułu wynagrodzenie. Zgodnie z art. 176 k.s.h. wspólnik może być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, za które otrzymuje wynagrodzenie. Świadczeniem niepieniężnym nie może być jednak pełnienie funkcji w organach spółki, gdyż jest to działanie o charakterze ciągłym. Osoba taka powinna być zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba powołana do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem, na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.; dalej: ustawa zdrowotna).
Jestem osobą niepełnosprawną i pobieram emeryturę. Prowadzę też działalność gospodarczą opodatkowaną w formie karty podatkowej, którą często zawieszam. Czy za miesiąc, w którym działalność została zawieszona, mam obowiązek opłacenia składki zdrowotnej?
ZUS: W okresie zawieszenia działalności gospodarczej obowiązek ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej jest wyłączony, co oznacza wyłączenie obowiązku opłacania składek. Jeśli zatem zawieszenie obejmuje pełny miesiąc kalendarzowy, to za ten miesiąc przedsiębiorca nie opłaca żadnych składek.
Należy jednak pamiętać, że zgodnie z przepisami osoby prowadzące działalność gospodarczą stosujące kartę podatkową są zwolnione z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli pobierają emeryturę lub rentę, której wysokość nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, albo jeśli są zaliczone do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.
„W przypadku nieobliczania zaliczki na PIT przez płatnika od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł” - brzmi art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej. Czy to oznacza, że w przypadku wynagrodzenia prokurenta, za którego spółka z o.o. nie odprowadza na bieżąco PIT i który rozlicza podatek samodzielnie w rozliczeniu rocznym, spółka nie musi opłacać składki zdrowotnej?
ZUS: Instytucja obniżenia składki zdrowotnej do 0 zł, o czym stanowi art. 83 ust. 2 ustawy zdrowotnej, ma zastosowanie do płatników (ubezpieczonych), do których odnosi się ust. 1 tego artykułu. Przepis ten wskazuje na płatników, o których mowa w art. 85 ust. 1-13. Osoby ubezpieczone z tytułu powołania do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, są natomiast ujęte w art. 85 ust. 17a. Tym samym osoby powoływane do pełnienia funkcji nie mogą mieć pomniejszanej składki zdrowotnej do 0 zł. Składka jest naliczana za nie na zasadach ogólnych w pełnej wysokości, od uzyskiwanego wynagrodzenia.
Jestem ryczałtowcem. Jak mam wyliczyć składkę zdrowotną i od kiedy zapłacę ją na nowych zasadach wynikających z Polskiego Ładu? Co będzie, gdy pomylę się w obliczeniach?
ZUS: Przedsiębiorca, który opodatkowuje swoje przychody z działalności gospodarczej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, składkę na ubezpieczenie zdrowotne na nowych zasadach opłaca, począwszy od składek należnych za styczeń, które są rozliczane i opłacane do 20 lutego. Miesięczna podstawa wymiaru składki dla osób na ryczałcie wynosi:
■ 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale 2021 r. (3732,62 zł), jeżeli przychody z działalności gospodarczej osiągnięte od początku roku kalendarzowego nie przekroczyły 60 tys. zł - składka wynosi wtedy 335,94 zł;
■ 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale 2021 r. (6221,04 zł), jeżeli przychody z działalności gospodarczej przekroczyły 60 tys. zł i nie przekroczyły 300 tys. zł - składka wynosi wtedy 559,89 zł;
■ 180 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV kwartale 2021 r. (11 197,87 zł), jeżeli przychody z działalności gospodarczej przekroczyły 300 tys. zł - składka wynosi wtedy 1007,81 zł.
Aby wesprzeć ubezpieczonych, na stronie internetowej ZUS został udostępniony kalkulator umożliwiający wyliczenie wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne. Po wprowadzeniu okresu rozliczeniowego, formy opodatkowania oraz danych o osiągniętych przychodach kalkulator oblicza właściwą podstawę i kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Jestem przedsiębiorcą. Jak się upewnić, czy dopełniłam wszystkich formalności i składka za grudzień zapłacona przeze mnie w grudniu zostanie odliczona od podatku? Co zrobić, gdy popełniłam jakiś błąd, np. przy wypełnianiu dokumentów rozliczeniowych? Czy odliczenie składki nie będzie wówczas możliwe?
MF: Zgodnie z art. 27b. ust. 1 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. podatek dochodowy obliczony zgodnie z art. 27 lub art. 30c ustawy o PIT w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Z przepisu tego wynika, że warunkiem obniżenia podatku PIT z działalności gospodarczej jest opłacanie przez podatnika składki zdrowotnej w danym roku podatkowym. Ministerstwo Finansów nie jest właściwe do oceny poprawności dokumentów rozliczeniowych składanych przez podatnika do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Pracujący emeryci
Jestem pracującym emerytem. Moje roczne dochody przekraczają 120 tys., ale jeśli rozliczę się z żoną, tego przekroczenia nie będzie. Jak będą umniejszane dochody z tytułu zastosowania przysługującego odliczenia właśnie dla seniora?
MF: Pytanie jest formułowane nieprecyzyjnie, więc trudno ustalić, o jaki dokładnie stan faktyczny pyta podatnik. W przypadku chęci skorzystania z ulgi dla pracujących seniorów należy wspomnieć, że przysługuje ona indywidualnie każdemu podatnikowi spełniającemu ustawowe kryteria do jej zastosowania. Podatnik może indywidualnie skorzystać z tej ulgi (polegającej na zwolnieniu z PIT jego przychodów do kwoty 85 528 zł rocznie), jeżeli mimo nabycia uprawnienia nie otrzymuje emerytury lub renty. Ulga dotyczy przychodów: z pracy na etacie (umowy o pracę, stosunku służbowego, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy), z umów zlecenia zawartych z firmą, z działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, 19-proc. podatkiem liniowym, stawką 5 proc. (tzw. ulga IP Box) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych - pod warunkiem że podatnik podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Osiągnęłam wiek emerytalny w tym roku i pobieram emeryturę. Nadal jednak pracuję na umowie zlecenia. Czy mogę skorzystać z zerowego PIT? Jeżeli nie mogę, to proszę o informację, co jest dla mnie korzystniejsze: rezygnacja ze świadczenia i praca czy pobieranie emerytury i praca? Jak to prosto wyliczyć? Moj emerytura wynosi 1,6 tys. zł, a z tytułu umowy zlecenia mam ok. 2 tys. zł.
MF: Z ulgi dla pracujących seniorów można skorzystać tylko w przypadku rezygnacji z emerytury. Jeżeli zrezygnuje pani z pobierania emerytury, będzie pani mogła skorzystać ze zwolnienia z PIT do kwoty 85 528 zł. Zwolnienie to dotyczy przychodów z pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy), przychodów z umów zlecenia zawartych z firmą oraz przychodów z działalności gospodarczej (opodatkowanych według skali podatkowej, 19-proc. podatkiem liniowym, stawką 5 proc. - tzw. ulga IP Box oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych), pod warunkiem że podatnik podlega z tytułu uzyskania tych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ministerstwo Finansów nie dokonuje jednak wyliczeń i symulacji rozliczeń podatkowych dla konkretnych podatników.
Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą na zasadach ogólnych, a ponadto jestem pełnoprawnym emerytem. Opłacam jedynie składkę zdrowotną. Czy będę musiał co miesiąc wysyłać do ZUS deklarację? Jaką i w jaki sposób?
ZUS: Począwszy od stycznia 2022 r., przedsiębiorcy nie są już zwolnieni z comiesięcznego przekazywania do ZUS deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA. Oznacza to, że deklarację taką będą musieli składać co miesiąc. Sposób przekazywania dokumentów do ZUS nie zmienia się, a zatem mogą być one przekazywane za pośrednictwem programu Płatnik lub ePłatnik (NPI PUE) lub też w formie papierowej, która jest dopuszczalna tylko w odniesieniu do płatników rozliczających składki za nie więcej niż pięciu ubezpieczonych.
ZUS DRA, w której będzie wykazana podstawa wymiaru i składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona dla danej formy opodatkowania, należy składać do 20. dnia następnego miesiąca. W tym samym terminie należy także opłacić składkę zdrowotną.