Od 1 lutego zacznie obowiązywać zerowy VAT m.in. na niektóre produkty spożywcze. Sprzedawcy muszą dziś, po zakończeniu handlowania, skorygować stawki w kasach fiskalnych lub zaktualizować oprogramowanie

Zmiany wynikają z nowelizacji ustawy o VAT, opublikowanej w miniony czwartek w Dzienniku Ustaw pod poz. 196. Na razie mają obowiązywać od 1 lutego do 31 lipca br. Dotyczą wybranych produktów.
Do zera zostały obniżone stawki na środki poprawiające właściwości gleby, nawozy oraz gaz ziemny, do 5 proc. – na energię cieplną i elektryczną, a do 8 proc. – na paliwa.
Jeśli chodzi o produkty spożywcze, to do 0 proc. maleje stawka na towary wymienione w poz. 1–18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT.
Lawinę pytań spowodował użyty w przepisie dopisek „inne niż klasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w grupowaniu usługi związane z wyżywieniem” (PKWiU 56).
Sprzedawcy i ich księgowi nie wiedzą, czy niższe stawki dotyczą wyłącznie sprzedaży detalicznej, czy także hurtowej. No i co w takim razie z gastronomią? – pytają.
Produkty spożywcze
Pod poz. 1–18 załącznika nr 10 do ustawy o VAT znajduje się większość podstawowych produktów spożywczych, jak np.: mięso, ryby, produkty mleczarskie, warzywa i owoce i przetwory z nich, zboża, produkty przemysłu młynarskiego, przetwory ze zbóż i wyroby piekarnicze, niektóre napoje.
Dotychczas były one objęte stawką 5 proc. VAT.
– Zmiany nie obejmą produktów spożywczych opodatkowanych według stawki 8 proc. lub 23 proc., np. przypraw, niektórych napojów i owoców, także owoców morza (np. ośmiorniczek) – wyjaśnia dr Jan Jaworski, radca prawny z Martini i Wspólnicy.
Hurt i detal
Z obniżonych stawek będzie korzystał zarówno producent, hurtownik, jak i lokalny sklep będzie uprawniony do zastosowania.
– Stawka 0 proc. VAT może być stosowana na każdym etapie łańcucha dostaw, zarówno w dostawach hurtowych na rzecz klientów biznesowych, jak i przy sprzedaży detalicznej – wyjaśnia Janina Fornalik, doradca podatkowy i partner w MDDP.
Nowe regulacje dotyczące produktów spożywczych nie przewidują więc żadnych ograniczeń co do etapu obrotu, na którym mogą być zastosowane.
Restauracje wyłączone
Z obniżki nie skorzystają natomiast firmy świadczące usługi gastronomiczne, w tym restauracje, ponieważ – jak tłumaczy Janina Fornalik – są one wyłączone ze stawki 5 proc., więc od jutra nie będzie ich dotyczyć również stawka 0 proc.
Eksperci wskazują, że obniżka nie dotyczy także produktów spożywczych importowanych, będących przedmiotem sprzedaży na odległość, umieszczonych w przesyłkach o wartości nieprzekraczającej równowartości 150 euro, których wysyłka lub transport kończy się na terytorium kraju.
Przeprogramowanie kas…
Jan Jaworski podkreśla, że nowelizacja nie wpływa na sposób klasyfikacji produktów (w tym spożywczych) do określonych działów nomenklatury scalonej (CN). W oparciu o tę klasyfikację, podobnie jak o PKWiU, ustala się właściwą stawkę VAT.
Problemy – zdaniem eksperta – mogą się pojawić w praktyce. Trzeba bowiem wprowadzić zmiany w oprogramowaniu sprzedaży lub przeprogramować kasy fiskalne.
– Dotyczy to zarówno urządzeń online, jak i „starych” kas z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii paragonów – wyjaśnia Janina Fornalik. Dodaje, że nie zawsze jest to możliwe z dnia na dzień.
Jak tłumaczy Piotr Ślęzak, dyrektor ds. projektów zagranicznych w Posnet, podatnik ma dwie możliwości: albo sam zmienić stawki w kasie albo skorzystać z pomocy serwisanta (usługa jest odpłatna).
Jak obniżka VAT wpłynie na ceny? Wielu producentów zachowuje sceptycyzm
Jak obniżka VAT wpłynie na ceny? Wielu producentów zachowuje sceptycyzm

Zobacz również
Ekspert podkreśla, że skoro zmiany muszą być wprowadzone od 1 lutego, to stawki należy ustawić po zakończeniu sprzedaży w poniedziałek, a przed jej rozpoczęciem we wtorek.
– Sprzedawcy, którzy mają kilkadziesiąt towarów, powinni sobie sami poradzić z tą zmianą, ale duże sklepy z tysiącem produktów zapewne skorzystają z pomocy serwisów – mówi Piotr Ślęzak.
Dodaje, że jeśli sprzedawca korzysta z drukarki fiskalnej, to musi wprowadzić zmiany w oprogramowaniu sprzedażowym. To nie powinna sprawić problemów.
…lub zmiany w oprogramowaniu
Problemy pojawią się u przedsiębiorców, którzy nie sprzedają towarów konsumentom, natomiast muszą zmienić stawki w swoich systemach finansowo-księgowych lub billingowych do obsługi klientów biznesowych.
Trzeba poinformować klienta
Nowelizacja nakłada też, ale wyłącznie na sprzedawców detalicznych, obowiązek zamieszczenia czytelnej informacji o objęciu danych towarów stawką 0 proc. VAT. – Dotyczy on tylko przedsiębiorców prowadzących ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących w lokalu, w którym dokonywana jest sprzedaż towarów, dla których obniżono stawkę – mówi Janina Fornalik.
WIS wygasły
Jan Jaworski zwraca też uwagę, że wskutek zmiany stawek straciły ważność niektóre uzyskane przez podatników wiążące informacje stawkowe (WIS).
Ministerstwo Finansów dostrzegło ten problem i na stronie gov.pl zamieściło komunikat do tarczy antyinflacyjnej 2.0, w którym wskazało, że co prawda 1 lutego 2022 r. wygasają WIS wydane dla towarów, dla których obniżono stawki VAT, ale klasyfikacja według CN pozostaje aktualna, o ile nie zmienią się: opis, skład, charakter i zastosowanie towaru.
Jednocześnie MF zapewniło, że jeśli podatnik wystąpi o nową WIS dla towarów, dla których zmieniła się stawka VAT, to „Krajowa Informacja Skarbowa dołoży wszelkich starań, aby wnioski były załatwiane nie później niż w ciągu miesiąca od ich wpływu”.©℗