Przepis mówi jednoznacznie: pracownik składa oświadczenie PIT-2 „przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym”. Ministerstwo Finansów uważa, że jest inaczej.
- To kolejny przykład niedopuszczalnego modyfikowania prawa podatkowego. Jest to nieakceptowalne, nawet jeżeli działania ministerstwa są w tym zakresie korzystne dla podatników - komentuje Radosław Kowalski, doradca podatkowy prowadzący własną kancelarię.
Jego zdaniem jeżeli faktycznie podatnicy mieliby zyskać prawo do składania PIT-2 w dowolnym momencie roku, to konieczna jest zmiana przepisów.
Obecna wykładnia MF jest ryzykowna dla pracodawców. - Moim zdaniem bez zmian legislacyjnych zastosowanie się do stanowiska MF może na gruncie obowiązujących przepisów rodzić odpowiedzialność karną skarbową pracodawcy za pobór podatku w zaniżonej kwocie niż należnej - przestrzega Jarosław Józefowski, radca prawny w Enodo Advisors.
Po co ten formularz
PIT-2 to oświadczenie, które składa pracownik, gdy chce, aby pracodawca uwzględniał mu w zaliczkach na PIT kwotę zmniejszającą podatek. W tym roku wynosi ona 425 zł miesięcznie.
Jeżeli pracownik nie złoży takiego formularza, to pracodawca musi pobrać wyższą zaliczkę na PIT, więc pracownik dostanie mniejszą wypłatę, a kwotę wolną będzie mógł odzyskać dopiero po zakończeniu roku (o ile nie potrącił jej inny zakład pracy).
Co mówi przepis…
Artykuł 32 ust. 3 ustawy o PIT stanowi jednoznacznie, że płatnik zmniejsza zaliczkę na PIT o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, „jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru”.
- Również w objaśnieniach do formularza PIT-2 napisano, że „oświadczenie należy złożyć płatnikowi przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym” - zwraca uwagę Jarosław Józefowski.
…a co MF
W opublikowanym na stronie podatki.gov.pl przewodniku ministerstwo wyjaśniło to natomiast tak: „Zasadniczo PIT-2 składa się raz, zaraz po podjęciu pracy u danego pracodawcy, tj. przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia. Nie ma jednak przeszkód (przepisy tego nie wykluczają), aby pracodawca przyjął i stosował to oświadczenie w dowolnym momencie roku”.
Stanowisko MF jest więc korzystne dla podatników. Wynika z niego, że podatnik może złożyć oświadczenie PIT-2 w dowolnym momencie i płatnik musi je uwzględnić.
Wykładnia kontra prawo
- Problem polega na tym, że z przepisu wynika co innego. Nie jest prawdą, że pracownik może skutecznie złożyć oświadczenie w dowolnym momencie roku. Byłoby to rozwiązanie dobre, korzystne, racjonalne, ale… jest niezgodne z przepisami, bo te wyraźnie ograniczają termin do złożenia PIT-2 - mówi Radosław Kowalski.
- Co więcej - dodaje Jarosław Józefowski - interpretacja Ministerstwa Finansów jest również sprzeczna z treścią aktualnego formularza PIT-2.
Zdaniem obu ekspertów jeżeli pracownik nie złoży formularza PIT-2 przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym (i nie zrobił tego w żadnym z poprzednich lat, np. rozpoczynając pracę w danym zakładzie), to nie istnieje podstawa prawna pozwalająca pracodawcy na uwzględnianie kwoty zmniejszającej podatek.
Czym to grozi płatnikowi
Jarosław Józefowski podkreśla, że jeśli podatnik i płatnik zastosują się do stanowiska MF, to może to mieć negatywne konsekwencje dla pracodawcy. Jako podstawę prawną wskazuje art. 78 kodeksu karnego skarbowego, który mówi: „Płatnik, który nie pobiera podatku albo pobiera go w kwocie niższej od należnej, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota niepobranego podatku jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota niepobranego podatku nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe”.
Pieniądze nie przepadną
Jeśli więc podatnik nie złożył PIT-2 przed pierwszą wypłatą (i nie uczynił tego wcześniej), to - zdaniem ekspertów - pracodawca powinien pobierać zaliczki na PIT bez pomniejszania ich o kwotę zmniejszającą podatek. Kwota wolna nie przepadnie - pracownik odzyska ją w zeznaniu rocznym.
Z przepisów wynika, że w trakcie roku może zacząć ją naliczać tylko nowy pracodawca, a więc gdy pracownik zmieni miejsce zatrudnienia.
- W tym przypadku nie ma przeszkód do złożenia PIT-2, bo będzie to miało miejsce „przed pierwszą wypłatą” - wskazuje Radosław Kowalski. W takiej sytuacji nowy pracodawca będzie odliczał co miesiąc kwotę zmniejszającą podatek, a to, czego nie odliczyła poprzednia firma, podatnik odzyska przy rozliczeniu rocznym. ©℗
Jak brzmi przepis, a jak jest interpretowany
| Czego dotyczy problem | Jak brzmi przepis | Jak go interpretuje Ministerstwo Finansów | Źródło wykładni MF |
| PIT-2 - kiedy podatnik-pracownik może go złożyć. | Art. 32 ust. 3 ustawy o PIT:Zaliczkę obliczoną w sposób określony w ust. 1, 1a, 2 i 2a zmniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (…). | „Zasadniczo PIT-2 składa się raz, zaraz po podjęciu pracy u danego pracodawcy, tj. przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia. Nie ma jednak przeszkód (przepisy tego nie wykluczają), aby pracodawca przyjął i stosował to oświadczenie w dowolnym momencie roku”. | „Polski Ład. Co się zmienia w 2022 r.Przewodnik dla podatnika. PIT-2”. |
| Ulga dla klasy średniej - zasady stosowania przez płatnika przy zaliczkach na PIT. | Art. 32 ust. 2a ustawy o PIT:Za miesiące, w których podatnik uzyskał w tym zakładzie pracy przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5701 zł do 11 141 zł, które podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, płatnik pomniejsza dochód ustalony zgodnie z ust. 2 o kwotę ulgi dla pracowników, o której mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2aa, w wysokości obliczonej według wzoru (…). | „Pracodawco, ustalając prawo do ulgi za poszczególne miesiące, sprawdzaj, czy suma wypłaconych danemu pracownikowi przychodów z pracy na etacie nie przekracza maksymalnego limitu przychodów rocznych uprawniających do ulgi, czyli kwoty 133 692 zł. Po jego przekroczeniu przestajesz stosować u tego pracownika ulgę dla klasy średniej”. | „Polski Ład. Przewodnik dla pracodawcy. Ulga dla klasy średniej. Co powinien wiedzieć pracodawca”. |
| Składka zdrowotna za styczeń 2022 r. od przedsiębiorców, którzy wybrali liniowy 19-proc. PIT. | Art. 79a ust. 1 ustawy zdrowotnej: Składka na ubezpieczenie zdrowotne (…) przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30c ustawy o PIT, wynosi 4,9 proc. podstawy wymiaru składki, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9 proc. minimalnego wynagrodzenia.Art. 79 nowelizacji wprowadzającej Polski Ład: Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (…) za styczeń 2022 r. ustala się na podstawie zasad obowiązujących do dnia 31 grudnia 2021 r. | „Aby uniknąć nieracjonalnych wyników wykładni w postaci sprzeczności (wykładnia systemowa) oraz niepożądanego skutku w postaci retroaktywnego zastosowania nowych regulacji dotyczących rozliczenia składki zdrowotnej w skali roku (wykładnia funkcjonalna), a także aby uwzględnić wynik wykładni celowościowej, należy uznać, że składki za miesiąc styczeń 2022 r. należy rozliczyć na dotychczasowych zasadach, a więc od podstawy stanowiącej 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego i z zastosowaniem 9-proc. stawki. Tym samym rozliczenie składek za osoby, o których mowa w art. 81 ust. 2c ustawy o świadczeniach zdrowotnych na nowych zasadach, tj. w oparciu o ich dochody, jak też z zastosowaniem nowej stawki składki (4,9 proc.), powinno nastąpić konsekwentnie dopiero od lutego 2022 r. | Stanowisko Ministerstwa Zdrowia. |
MF w sprawie ograniczenia poboru zaliczek
Ministerstwo Finansów opublikowało stanowisko w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych w 2022 r. Jest ono długie i trudne w odbiorze, publikujemy najistotniejsze fragmenty:
Czy rozporządzenie określa przedłużone terminy (konkretny dzień), w których płatnik powinien wykonać obowiązek poboru i przekazania zaliczki, czy też określa jedynie warunek (zdarzenie przyszłe i niepewne) oraz ustanawia nowy alternatywny sposób obliczania zaliczki na podatek dochodowy?
Stanowisko MF: Rozporządzenie określa nie tylko termin wykonania obowiązku poboru i przekazania zaliczki (moment wystąpienia ujemnej różnicy), ale również termin, w którym płatnik powinien wykonać obowiązek poboru niepobranej części zaliczki na podatek (do 31 grudnia 2022 r.) i przekazania zaliczki na rachunek urzędu skarbowego (do 20 stycznia 2023 r.).
Rozporządzenie dotyczy przedłużenia terminu poboru części zaliczki od określonych przychodów, w szczególności z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia, emerytury i renty. (…) Termin został w tym przypadku określony poprzez odesłanie do daty i czasu wystąpienia określonego zdarzenia. Określenie terminu poprzez odwołanie do momentu dokonywania wypłaty w kolejnych miesiącach jest sposobem określenia terminu. Ostatecznym terminem, w którym płatnik może pobrać tę część zaliczki, ze względu na wprowadzony w rozporządzeniu mechanizm „rolowania” niepobranej części zaliczki do momentu, aż w całości zostanie pobrana przez płatnika, jest dzień 31 grudnia 2022 r. (konkretna data).
(…) W związku z tym, że ostatnim dniem pobrania zaliczki na podatek jest ostatni dzień roku podatkowego, tj. 31 grudnia 2022 r. (par. 1 ust. 3 i par. 3 rozporządzenia), to ostatnim dniem, w którym może nastąpić przekazanie przez płatnika pobranej kwoty podatku, jest 20 stycznia 2023 r. (par. 1 ust. 6 rozporządzenia). Ostatecznie wszystkie kwoty wynikające z niepobranych zaliczek zostaną rozliczone przez podatnika z zeznaniu rocznym.
Czy płatnik ma prawo wykonać swoje obowiązki także w terminie ustawowym, z pominięciem przepisów rozporządzenia, przy założeniu że skutkiem rozporządzenia jest rozciągnięcie terminu w czasie (zamiana terminu na pobór zaliczki rozumianego jako jeden moment w czasie [wypłata przychodu] na termin rozumiany jako okres [od momentu wypłaty przychodu do momentu określonego w rozporządzeniu]?
Stanowisko MF: (…) Pozostawienie swobody płatnikom co do wyboru terminu poboru zaliczki wypacza sens przedłużenia instytucji przedłużenia terminu z art. 50 Ordynacji podatkowej. W tym przypadku celem przedłużenia terminów jest ochrona podatników przed obniżeniem wynagrodzenia podatnika, poprzez pobór zaliczki w nadmiernej wysokości, a nie pozostawienie swobody płatnikowi co do terminu realizacji obowiązku podatkowego. Należy mieć na uwadze, że niestosowanie rozporządzenia przez płatnika będzie oznaczać działanie płatnika (pracodawcy) na szkodę podatników będących m.in. jego pracownikami. W wyniku zaniechania przez płatnika wykonania rozporządzenia podatnik otrzyma wynagrodzenie w wysokości niższej niż należne.
Czy wykonanie przez płatnika jego obowiązków w terminach i w treści wynikającej z przepisów ustawy jest zachowaniem bezprawnym mogącym rodzić odpowiedzialność karną bądź karną skarbową?
Stanowisko MF: Niewykonanie przez płatnika obowiązków podatkowych oznacza niewykonanie powszechnie obowiązujących przepisów prawa. Podejmując decyzję o sposobie wykonywania przepisów, płatnik powinien wziąć pod uwagę nie tylko interes własny, ale również interes podatników, którym w przypadku niestosowania rozporządzenia będzie pobierał podatek w wyższej wysokości, a tym samym pomniejszał należne im wynagrodzenie.
Czy wykonanie przez płatnika jego obowiązków zgodnie z przepisami rozporządzenia może skutkować odpowiedzialnością podatkową i karną skarbową po stronie płatnika?
Stanowisko MF: Stosowanie przez płatnika rozporządzenia oznacza działanie zgodne z przepisami powszechnie obowiązującymi. Płatnik, dokonując poboru zaliczki w terminie wskazanych w rozporządzeniu, nie naraża się na odpowiedzialność podatkową i karną skarbową. Do kontroli zgodności działania płatników z powszechnie obowiązującym prawem są powołane organy KAS. Organy KAS w ramach podejmowania działań kontrolnych są również obowiązane do stosowania rozporządzenia. ©℗
