Chodziło o spółkę, która przewoziła towary z Niemiec, Hiszpanii, Portugalii do Holandii w warunkach transakcji trójstronnych. Spółka uważała, że może rozliczyć je w procedurze uproszczonej, przewidzianej dla wewnątrzwspólnotowych transakcji łańcuchowych.
Nie udowodniono zapłaty VAT
Innego zdania były organy podatkowe. Stwierdziły, że spółka nie wykazała w informacji podsumowującej VAT UE transakcji trójstronnych i nie spełniła warunków formalnych do skorzystania z procedury uproszczonej, wymienionych w art. 136 ustawy o VAT. Na wystawionych fakturach nie zamieściła bowiem informacji o przerzuceniu obowiązku rozliczenia VAT na nabywcę, nie wskazała również w ewidencji nazwy i adresu nabywcy, jak wymaga tego art. 138 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Zamiast tego podała nazwę i adres magazynu nabywcy.
Podstawowym argumentem polskiego fiskusa było to, że spółka nie wykazała, iż podatek został zapłacony w Holandii, czyli w państwie, na terytorium którego towary znajdowały się po zakończeniu transportu. Co prawda polskie organy zwróciły się do holenderskich władz z pytaniem, czy faktycznie w Holandii został zapłacony VAT od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), ale nie dostały odpowiedzi.
Konsekwencje dla spółki
Polskie organy podatkowe uznały więc, że spółka powinna była rozpoznać w Polsce wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy o VAT. Co więcej, stwierdziły, że nie może ona odliczyć podatku naliczonego, bo transportowane towary nigdy nie znajdowały się na terytorium Polski, więc nie można uznać, że były wykorzystywane tu do czynności opodatkowanych.
Spółka przyznała, że popełniła pewne błędy formalne, ale uważała, że nie są one na tyle istotne, by nie mogła skorzystać z procedury uproszczonej. Twierdziła, że przesłanki materialnoprawne zostały spełnione, a to, czy doszło do opodatkowania towarów w Holandii, powinny ustalić organy podatkowe w trybie wymiany informacji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przyznał jej częściowo rację. Orzekł wprawdzie, że nie może ona skorzystać z procedury uproszczonej, ale zakwestionował odmowę prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Wykluczona procedura uproszczona…
Sąd przypomniał, że zasadniczo, w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-580/16, niedopełnienie formalności nie pozbawia korzyści wynikających z zastosowania procedury uproszczonej, ale - jak dodał WSA - są od tego dwa wyjątki. Jednym z nich - jak wyjaśniła sędzia Hanna Filipczyk - jest sytuacja, gdy naruszenie wymogu formalnego skutkuje uniemożliwieniem przedstawienia przekonującego dowodu spełnienia wymogów materialnych. Zdaniem WSA tak było w tym przypadku. Przez to, że spółka nie wskazała w wystawionych fakturach informacji o przerzuceniu obowiązku rozliczenia na nabywcę, nie był spełniony jeden z materialnych warunków korzystania z procedury uproszczonej.
- W konsekwencji nie był to warunek czysto formalny, ale taki, który przekłada się na niespełnienie warunku materialnego. Pod tym względem organy podatkowe miały rację. Spółka nie mogła korzystać z procedury uproszczonej - stwierdziła sędzia Filipczyk.
…ale nie prawo do odliczenia
WSA zakwestionował natomiast decyzje organów podatkowych w zakresie odmowy spółce prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Zwrócił uwagę na to, że organy dokonały pewnych czynności zmierzających do ustalenia, czy dostawa została opodatkowana w Holandii. W tym celu wystosowały pytanie (w trybie wymiany informacji) do władz holenderskich. Co prawda władze holenderskie nie odpowiedziały, ale - zdaniem WSA - można to różnie interpretować.
- W świetle odpowiedzi władz holenderskich można uznać przynajmniej za prawdopodobne, że ta czynność została opodatkowana w Holandii. W związku z tym, na zasadach ogólnych polskiego postępowania podatkowego, polskie organy podatkowe powinny dokonać dalszych czynności, np. wystosować do władz holenderskich kolejne pytanie celem potwierdzenia, że ta dostawa została opodatkowana w Holandii, bowiem jest to przynajmniej niewykluczone - tłumaczyła sędzia Filipczyk.
Dodała, że sam fakt zadania pytania oznacza, że polski organ podatkowy uznał tę okoliczność za ważną.
Dlatego - zdaniem WSA - skoro organy podatkowe de facto odstąpiły od przełożenia na podatnika ciężaru udowodnienia, że czynność została opodatkowana w Holandii, bo same podjęły, z własnej inicjatywy, pewne czynności, to nie powinny były odmówić spółce prawa do odliczenia podatku naliczonego. Byłoby to odstępstwem od ogólnych zasad konstrukcyjnych podatku od wartości dodanej - stwierdził warszawski sąd.
Nie może to skutkować uznaniem, że spółka dokonała WNT w Polsce z brakiem prawa do odliczenia - orzekł WSA. Wyrok jest nieprawomocny.
OPINIA
Wyrok jest wątpliwy w świetle dyrektywy
Uważam, że wyrok jest niezgodny zregulacjami unijnymi wzakresie oceny możliwości zastosowania procedury uproszczonej. Wmojej ocenie polskie przepisy wykraczają poza art. 141 dyrektywy VAT irozszerzają wniedozwolony sposób wymogi, jakie trzeba spełnić, żeby móc skorzystać zprocedury uproszczonej. Wświetle wymogów wynikających zart. 141 dyrektywy spółka miała prawo do zastosowania tej procedury.
Nawet gdybyśmy uznali, że polski ustawodawca mógł wprowadzić takie warunki, jakie ustanowił (co wświetle dyrektywy jest wątpliwe), to należałoby stwierdzić, że są to warunki formalne. Wszystkie wymogi dotyczące tego, by towar przemieścił się pomiędzy pierwszym adrugim podmiotem włańcuchu dostaw, by były to podmioty wewnątrzunijne itd., były możliwe do weryfikacji na podstawie dokumentów posiadanych przez strony.
Co prawda WSA uznał, że art. 25 ust. 2 ustawy oVAT nie ma zastosowania, ale oparł się tylko na kwestii ciężaru dowodów. Wwielu sytuacjach będzie jednak tak, że organ sam nie podejmie takich prób iobowiązek będzie spoczywał na podatniku.
Gdybyśmy uznali ten wyrok za słuszny, to pojawia się potencjalnie niebezpieczna dla podatników sytuacja. W świetle orzeczenia WSA należałoby przyjąć, że wprzypadku niespełnienia warunków transakcji wewnątrzwspólnotowych polskie firmy mogą mieć obowiązek wykazania dostawy wPolsce, opodatkowanej 23 proc. VAT, bez odliczenia podatku naliczonego. Co więcej, nie będzie ich to zwalniało zrozliczenia VAT również za granicą. Mogłoby więc dojść do podwójnego opodatkowania.

orzecznictwo

Wyrok WSA w Warszawie z 22 grudnia 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 587/21www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia