Niekorzystna dla pracowników interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (nr ILPB2/415-750/14-2/WM) zapadła 2 października – trzy miesiące po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie przychodów z nieodpłatnych świadczeń. Na dodatek tego samego dnia w Naczelnym Sądzie Administracyjnym zapadło orzeczenie potwierdzające, że nocleg zapewniony przez firmę niekoniecznie generuje przychód pracownika. Podobnie NSA stwierdził 19 września 2014 r.

ikona lupy />
Opodatkowane nieodpłatne świadczenia w świetle wyroku TK / Dziennik Gazeta Prawna

Problem mobilnych

Problem dotyczy przedstawicieli handlowych, którzy codziennie wyjeżdżają poza siedzibę spółki, by poszukiwać klientów także w innych województwach. W umowach o pracę jako miejsce zatrudnienia mają wpisany teren całego regionu bądź nawet kraju. W konsekwencji wyjazd poza siedzibę firmy nie jest dla nich podróżą służbową i pracodawca nie ma obowiązku wypłacania diet, o których mowa w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 167).

W trakcie takich wyjazdów zdarzają się jednak sytuacje, w których pracownik nie może tego samego dnia wrócić do miejsca zamieszkania, bo np. przedłużają się negocjacje z klientem. Wówczas pracodawca finansuje zatrudnionemu nocleg w hotelu. Leży to w jego własnym interesie, bo umożliwia wykonywaniem obowiązków służbowych przez podwładnych i tym samym zmierza do pozyskania nowych odbiorców.

Interpretacja dyrektora poznańskiej izby dotyczyła firmy zatrudniającej przedstawicieli handlowych, którzy w umowach jako miejsce pracy mają wpisane terytorium całego kraju. W razie przedłużania się wyjazdów firma płaciła pracownikom za nocleg. Uważała, że nie jest to ich przychód, bo pracownicy nie uzyskują z tego tytułu żadnego przysporzenia. Wprawdzie nocują oni na koszt pracodawcy, ale przez cały czas pozostają do jego dyspozycji Co innego, gdyby takie wydatki finansowały osobiste potrzeby pracowników, niezwiązane z wykonywaniem przez nich obowiązków służbowych – twierdziła.

Dodatkowo argumentowała, że opłacenie noclegu w takich sytuacjach, uciążliwych dla pracownika, jest obowiązkiem pracodawcy, zgodnie z art. 94 pkt 2, 2a i pkt 4 kodeksu pracy.

Argumenty te nie przekonały jednak dyrektora izby, który stwierdził, że pokrycie kosztów noclegu pracownika nie jest obowiązkiem pracodawcy. Skoro bowiem zatrudniony nie przebywa w podróży służbowej, to spółka nie ma obowiązku finansować jego wydatków mieszkaniowych ani żywieniowych. Według dyrektora jest to dodatkowe świadczenie wynikające ze stosunku pracy, które podlega opodatkowaniu.

NSA jak trybunał

Przeciwne wnioski płyną z najnowszego orzecznictwa NSA. W wyroku z 2 października br. (sygn. akt II FSK 2387/12) sąd kasacyjny stwierdził, że sfinansowanie noclegów pracownikowi nie jest opodatkowane, jeśli jest powiązane z wykonywanymi przez niego zadaniami służbowymi.

NSA odwołał się w tym zakresie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K7/13). Wynikało z niego, że świadczenie jest przychodem pracownika, jeśli zostanie spełnione za jego zgodą i w jego interesie oraz przyniesie mu wymierną i zindywidualizowaną korzyść w postaci zwiększenia aktywów lub zaoszczędzenia wydatku. Tymczasem zapewnienie pracownikowi noclegu leży w interesie pracodawcy – stwierdził NSA.

Takie same stanowisko sąd kasacyjny zaprezentował 19 września 2014 r. (sygn. akt II FSK 2280/12). Tym razem nie chodziło o przedstawicieli handlowych, lecz o budowlańców zatrudnionych przez firmę budowlaną. Prowadziła inwestycje w różnych miejscach kraju i w związku z tym zapewniała zatrudnionym bezpłatne noclegi w hotelach pracowniczych oraz kwaterach prywatnych. Nie zawierała klasycznych umów najmu na czas określony i dla ściśle ustalonej liczby osób z uwagi na to, że prace budowlane często się przeciągały, a pracownicy się wymieniali. Z tego powodu spółka płaciła wynajmującym zryczałtowany czynsz, niezależny od osób faktycznie korzystających z noclegu. Fiskus uznał jednak, że tak ustaloną odpłatność można podzielić przez liczbę pracowników, którzy rzeczywiście nocowali w lokalu, a wartość zakwaterowania przekraczającą 500 zł miesięcznie na osobę należy opodatkować.

Urząd przemilczał wyrok TK

Grzegorz Ogórek menedżer w PwC

Organy podatkowe wydają się nie brać pod uwagę wytycznych Trybunału Konstytucyjnego dotyczących ustalania, czy świadczenie pracownicze może być przychodem podlegającym opodatkowaniu. Na szczęście dla pracowników i pracodawców takie wytyczne biorą pod uwagę sądy administracyjne. Wydaje się więc, że opisana negatywna interpretacja może być zmieniona w postępowaniu sądowym.
Możliwe jednak, że organy podatkowe nadal będą próbowały forsować niekorzystne stanowisko dla podatników. Musi bowiem minąć trochę czasu, zanim wytworzy się nowa praktyka uwzględniająca orzecznictwo i zanim nastąpi widoczna zmiana stanowiska organów podatkowych. Można się również spodziewać, że na tle wyroku i wytycznych TK pojawią się zagadnienia związane z innymi świadczeniami, co do których już wcześniej istniały wątpliwości, czy stanowią one przychód pracowników (np. zwroty z tytułu używania samochodów prywatnych do celów służbowych, zwroty kosztów podróży służbowej ponad limity).