W projekcie Polskiego Ładu zapisano, że nowo utworzone spółki jawne z udziałem wspólników niebędących jedynie osobami fizycznymi, a także te, które powstaną z przekształcenia, będą miały 14 dni od rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym na powiadomienie fiskusa o swoich wspólnikach. Dzięki temu unikną opodatkowania CIT.
Problem powstał 1 stycznia 2021 r. wraz z wejściem w życie nowelizacji z 28 listopada 2020 r. ustaw o podatkach dochodowych (Dz.U. poz. 2123). Wprowadziła ona opodatkowanie CIT nie tylko spółek komandytowych, lecz także jawnych, w których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne.

Potrzeba informacja …

Jednocześnie przyjęto założenie, że jeżeli spółka jawna chce pozostać transparentna podatkowo (czyli nie być podatnikiem CIT), to musi przed rozpoczęciem roku obrotowego złożyć w urzędzie skarbowym informację o swoich wspólnikach (podatnikach posiadających bezpośrednio lub pośrednio prawo do udziału w jej zysku). Informację tę należy złożyć na druku CIT-15J, a następnie aktualizować ją w ciągu 14 dni od zaistnienia zmian w składzie wspólników (art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o CIT).
Spółki jawne, które funkcjonowały już w dniu wejścia w życie nowelizacji, miały czas na powiadomienie urzędu skarbowego do 31 stycznia 2020 r.

…ale jak ją złożyć

Problem powstał z nowo tworzonymi spółkami jawnymi. Eksperci wielokrotnie, również na łamach DGP, zwracali uwagę na to, że spółka powstaje dopiero z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Należy więc przyjąć, że dopiero w tym momencie zaczyna się jej rok obrotowy. Zgodnie bowiem z art. 12 ustawy o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217 ze zm.) księgi rachunkowe otwiera się na dzień rozpoczęcia działalności, którym jest dzień pierwszego zdarzenia wywołującego skutki o charakterze majątkowym lub finansowym.
Zdaniem ekspertów chodzi tu o dzień rejestracji spółki jawnej w KRS, bo – jak wielokrotnie wskazywali – wiąże się to z obowiązkiem opłacenia wkładów czy samym powstaniem relacji majątkowych między spółką a jej wspólnikami.
To zaś oznaczałoby, że nowa spółka nie może złożyć informacji CIT-15J jeszcze przed rozpoczęciem roku obrotowego, bo musiałaby to zrobić, zanim jeszcze sama zostanie zawiązana.
Tak sformułowany przepis oznaczałby więc dla nowo tworzonych spółek jawnych brak możliwości uniknięcia opodatkowania CIT.
Podobny problem dotyczy spółek jawnych, które powstały z przekształcenia z innej spółki, np. komandytowej. One także nie mogą złożyć informacji CIT-15J, zanim same powstaną (wskutek przekształcenia).
Sytuację utrudnia to, że w świetle art. 1 ust. 5 ustawy o CIT spółka jawna, która raz już została podatnikiem CIT, nie może wrócić potem do rozliczania się według dotychczasowych, transparentnych zasad (nota bene wielu ekspertów nie zgadza się z taką wykładnią przepisów).

Wykładnia MF…

Chcąc wybrnąć z tej trudnej sytuacji, Ministerstwo Finansów zaprezentowało własną interpretację przepisów. Na łamach DGP wyjaśniło, że data rejestracji spółki jawnej w KRS nie jest tożsama z rozpoczęciem jej pierwszego roku obrotowego, bo… ten zaczyna się z dniem pierwszego zdarzenia wywołującego skutki o charakterze majątkowym lub finansowym („Spółki jawne mogą uniknąć podatkowej pułapki”, DGP nr 15/2021). Według MF spółka jawna, której wspólnikiem nie są jedynie osoby fizyczne, powinna złożyć CIT-15J w urzędzie skarbowym natychmiast po swojej rejestracji.
Natomiast w przypadku przekształcenia informację CIT-15J należy – zdaniem MF – złożyć w terminie:
  • 14 dni od dnia rejestracji przekształcenia – jeżeli w jego trakcie doszło do zmiany wspólników lub ich praw do udziału w zyskach spółki przekształconej, lub
  • przed dniem rejestracji przekształcenia – jeżeli w jego trakcie nie doszło do zmiany wspólników lub ich praw do udziału w zyskach spółki przekształconej. W tym przypadku informację CIT-15J (wraz z załącznikami CIT-JW zawierającymi szczegółowe dane o wspólnikach spółki jawnej) powinna złożyć, według resortu, spółka przekształcana (czyli np. komandytowa).

…nie zastąpiła prawa

Taką wykładnię głośno krytykowali eksperci. Zwracali uwagę na to, że co innego wynika z przepisów. Należy więc zmienić przepis, a nie tworzyć do niego wykładnię.
Zmiana została zaproponowana w projekcie Polskiego Ładu. Wynika z niego, że nowe i powstałe z przekształcenia spółki jawne z udziałem wspólników niebędących jedynie osobami fizycznymi staną się podatnikami CIT, jeżeli nie złożą informacji CIT-15J w terminie 14 dni od swojej rejestracji w KRS (projektowany art. 1 ust. 3 pkt 1a lit. c ustawy o CIT).
Inne spółki jawne (z udziałem wspólników niebędących jedynie osobami fizycznymi) będą musiały, tak jak dotychczas, składać taką informację przed rozpoczęciem każdego roku obrotowego.
ikona lupy />
doradca podatkowy i partner w LTCA / Materiały prasowe

opinia

Lepiej późno niż wcale

Nie ulega wątpliwości, że przepisy dotyczące opodatkowania CIT niektórych spółek jawnych nie były sformułowane wnajszczęśliwszy sposób. Niejednokrotnie zwracano uwagę, że nie dają one szansy nowym spółkom oraz spółkom powstałym zprzekształcenia na uniknięcie opodatkowania. Resort finansów zaproponował wprawdzie własną dość kontrowersyjną wykładnię tych przepisów, ale wmoim przekonaniu była ona błędna. Właściwym wyjściem było jak najszybsze znowelizowanie prawa imożna tylko żałować, że dojdzie do tego dopiero teraz. Lepiej jednak późno niż wcale.
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustaw o PIT, CIT i niektórych innych ustaw – w konsultacjach