Czy sprzedaż smartfona byłemu pracownikowi trzeba ewidencjonować na kasie fiskalnej? Kiedy należy opodatkować zbycie wierzytelności przez podatnika rozliczającego VAT metodą kasową? Jakie skutki wywołuje otrzymanie duplikatu faktury korygującej, która dokumentuje rabat? Czy w przypadku wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego konieczny jest remanent likwidacyjny?

Podatnik zamierza sprzedać używany telefon komórkowy swojemu byłemu pracownikowi. Czy musi zaewidencjonować tę sprzedaż za pomocą kasy rejestrującej?
Sprzedaż (dostawy towarów oraz świadczenie usług) na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych podlega co do zasady ewidencjonowaniu za pomocą kas rejestrujących (zob. art. 111 ust. 1 ustawy o VAT). Istnieją jednak zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania, które określa rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania. Nie wszystkie czynności mogą korzystać ze zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, gdyż w par. 4 wskazanego rozporządzenia wymienione zostały towary i usługi, w których przypadku co do zasady nie stosuje się zwolnień z obowiązku ewidencjonowania. Do tych towarów i usług należą m.in. smartfony (na podstawie par. 4 ust. 1 pkt 1 lit. i ww. rozporządzenia).
W konsekwencji sprzedaż smartfonów na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych co do zasady nie korzysta ze zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, a w konsekwencji podlega najczęściej bezwzględnemu obowiązkowi ewidencjonowania. Wyjątek od tej zasady dotyczy m.in. dostaw smartfonów na rzecz pracowników podatnika (zob. par. 4 ust. 2 w zw. z poz. 34 załącznika do ww. rozporządzenia). Jednak skoro w omawianej sytuacji smartfon ma zostać sprzedany byłemu pracownikowi, to wyjątek ten nie ma zastosowania. Sprzedaż smartfona byłemu pracownikowi musi zostać przez podatnika zaewidencjonowana za pomocą kasy rejestrującej – niezależnie od wszelkich innych okoliczności, np. mimo udokumentowania tej sprzedaży fakturą.
Podstawa prawna
art. 111 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
par. 4 i poz. 34 załącznika do rozporządzenia ministra finansów z 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. poz. 2519; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2317)
Przedsiębiorca zarejestrowany jako czynny podatnik VAT rozlicza VAT metodą kasową. W styczniu 2021 r. sprzedał on towary za 25 000 zł netto + VAT 5750 zł. Ponieważ nabywca spóźniał się z płatnością, na początku marca przedsiębiorca zdecydował się sprzedać wierzytelność firmie windykacyjnej za 18 000 zł. Czy w tej sytuacji powinien rozliczyć VAT w marcu 2021 r.? Jeżeli tak, to w jakiej wysokości?
Na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o VAT mali podatnicy mogą wybrać rozliczanie VAT metodą kasową. U małych podatników, którzy wybrali stosowanie tej metody, obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje:
1) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny,
2) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1.
Obowiązek podatkowy dla podatników korzystających z metody kasowej powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty również w przypadku zbywania wierzytelności dotyczących dokonywanych dostaw towarów lub świadczonych usług (zob. interpretację indywidualną dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 21 lutego 2017 r., nr 1061-IPTPP3.4512.651.2016.1.MWj, a także interpretację indywidual- ną dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 26 kwietnia 2018 r., nr 0115-KDIT1-1.4012.140.2018.1.DM). W konsekwencji otrzymanie przez podatnika zapłaty za sprzedaż przedmiotowej wierzytelności spowodowało – w stosunku do otrzymanej kwoty – powstanie obowiązku podatkowego w VAT w marcu 2021 r. A zatem w przedstawionym stanie faktycznym podatnik obowiązany jest w ewidencji VAT oraz pliku JPK_V7K za marzec 2021 r. (w polach K_19 i K_20 części ewidencyjnej oraz w polach P_19 i P_20 części deklaracyjnej) wykazać kwoty 14 634,15 zł (18 000 zł x 100/123) oraz 3 365,85 zł (18 000 zł x 23/123).
Podstawa prawna
art. 21 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
W lutym 2021 r. kontrahent przyznał podatnikowi (przesyłającemu pliki JPK_V7M) rabat do jednej ze zrealizowanych w styczniu 2021 r. transakcji i wystawił fakturę korygującą dokumentującą ten rabat. Faktura ta nie dotarła jednak do podatnika, w związku z czym na początku marca 2021 r. kontrahent wystawił duplikat tej faktury korygującej, który podatnik otrzymał 9 marca 2021 r. Kiedy podatnik jest obowiązany dokonać zmniejszenia kwoty podatku naliczonego?
Do 31 grudnia 2020 r. nabywca towaru lub usług, który otrzymał fakturę korygującą zmniejszającą wystawioną do faktury z kwotą VAT, obowiązany był do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym tę fakturę korygującą otrzymał. Jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w fakturze, której korekta dotyczyła, a prawo do takiego obniżenia mu przysługiwało, to zmniejszenie kwoty podatku naliczonego uwzględniane było w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonywał tego obniżenia (art. 86 ust. 19a ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2020 r.).
Od 1 stycznia 2021 r. (z zastrzeżeniem, że po uzgodnieniu ze sprzedawcami zasady te mogą być przez nabywców tymczasowo stosowane nadal do końca 2021 r., jednak z treści pytania nie wynika, aby dotyczyło to omawianego przypadku) obowiązują nowe zasady rozliczania przez nabywców omawianych faktur korygujących, tj.:
1) w przypadku zdarzeń skutkujących obniżeniem kwoty podatku naliczonego lub stwierdzeniem pomyłki zawyżającej kwotę podatku naliczonego na fakturze nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały uzgodnione z dostawcą towarów lub usługodawcą, jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione (art. 86 ust. 19a zdanie pierwsze ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2021 r.);
2) zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli przed upływem okresu rozliczeniowego wskazanego w pkt 1 warunki obniżenia podstawy opodatkowania nie zostały spełnione; jeżeli warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług zostały spełnione po upływie okresu rozliczeniowego, w którym warunki te zostały uzgodnione, nabywca towaru lub usługi jest obecnie obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym warunki te zostały spełnione (art. 86 ust. 19a zdanie drugie ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2021 r.);
3) utrzymana została zasada, że jeżeli podatnik nie obniżył kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określonego w fakturze, której korekta dotyczy, a prawo do takiego obniżenia mu przysługuje, to zmniejszenie kwoty podatku naliczonego uwzględnia się w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonuje tego obniżenia (art. 86 ust. 19a zdanie trzecie ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2021 r.).
Z nowych przepisów nie wynika, aby jakiekolwiek znaczenie z punktu widzenia momentu wystąpienia obowiązku zmniejszenia kwoty podatku naliczonego przez nabywcę miał moment otrzymania faktury korygującej (w związku z tym wynikający z art. 86 ust. 19a ustawy o VAT obowiązek zmniejszenia kwoty podatku naliczonego może powstać, mimo że nabywca nie otrzyma faktury korygującej). W świetle powyższego o tym, kiedy (w uproszczeniu – z jaką datą) nabywca powinien zmniejszyć kwotę podatku naliczonego w związku z przyznaniem rabatu udokumentowanego przedmiotowym duplikatem faktury, decyduje moment spełnienia uzgodnionych warunków przyznania rabatu.
W przedstawionej sytuacji spełnienie uzgodnionych warunków przyznania rabatu nastąpiło zapewne w lutym 2021 r. (jednoznaczne tego ustalenie na podstawie treści pytania nie jest możliwe), a więc prawdopodobnie zmniejszenia kwoty podatku naliczonego podatnik powinien w przedstawionej sytuacji dokonać w tym właśnie miesiącu (w ramach pliku JPK_V7M za luty 2021 r.). W świetle obowiązujących przepisów nie ma bowiem podstaw do przyjęcia, że otrzymanie przez podatnika duplikatu faktury korygującej dopiero w marcu 2021 r. powoduje, że w tym właśnie miesiącu podatnik powinien dokonać zmniejszenia na podstawie art. 86 ust. 19a ustawy o VAT.
Podstawa prawna
art. 86 ust. 19a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
Podatniczka jest zarządcą sukcesyjnym przedsiębiorstwa w spadku po swoim zmarłym mężu, a jednocześnie jego jedynym spadkobiercą. Po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego podatniczka będzie kontynuowała działalność przedsiębiorstwa w spadku w ramach opodatkowanej VAT działalności gospodarczej prowadzonej we własnym imieniu. Czy mimo to będzie zobowiązana do zapłaty VAT z tytułu remanentu likwidacyjnego?
25 listopada 2018 r. weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, której tytuł z 1 stycznia 2020 r. został zmieniony na: ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw. Za sprawą tej ustawy stworzone zostały ramy prawne dla płynnej kontynuacji działalności wykonywanej wcześniej przez zmarłego przedsiębiorcę – osobę fizyczną od momentu jego śmierci do czasu ustalenia jego następców prawnych i rozstrzygnięcia o dalszych losach przedsiębiorstwa. Wskazana ustawa reguluje w związku z tym zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa.
Wejściu w życie tej ustawy towarzyszyło dodanie art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Przepis ten przewiduje opodatkowanie VAT w ramach remanentu likwidacyjnego towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:
1) wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo
2) wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego – w przypadku gdy zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i dokonano zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.
Teoretycznie na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlegają również towary, które przez właścicieli przedsiębiorstwa w spadku będą bezpośrednio wykorzystywane do dalszego prowadzenia działalności opodatkowanej. Prowadziłoby to jednak do dwukrotnego ponoszenia ciężaru ekonomicznego VAT od tych samych towarów, w związku z czym minister finansów w interpretacji ogólnej z 4 czerwca 2020 r. (nr PT3.8101.1.2020) wyjaśnił, że „w przypadku, gdy wskazane towary zostaną wykorzystane przez właścicieli przedsiębiorstwa w spadku bezpośrednio do dalszego prowadzenia działalności opodatkowanej, art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT w ogólne nie znajdzie zastosowania”.
Powoduje to, że skoro przedmiotowe przedsiębiorstwo w spadku będzie podatniczka po ustaniu zarządu sukcesyjnego wykorzystywała do prowadzenia opodatkowanej działalności gospodarczej wykonywanej we własnym imieniu, to nie wystąpi obowiązek opodatkowania VAT remanentu likwidacyjnego. Odpowiednie zastosowanie znajdzie interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 27 marca 2020 r. (nr 0113-KDIPT1-3.4012.843.2019.2.ALN), w której czytamy, że „ani Wnioskodawca będący Zarządcą sukcesyjnym i jednocześnie jedynym spadkobiorcą przedsiębiorstwa w spadku, ani Przedsiębiorstwo w spadku nie będą zobowiązani do przeprowadzenia tzw. remanentu likwidacyjnego Przedsiębiorstwa w spadku i opodatkowania towarów Przedsiębiorstwa w spadku zgodnie z art. 14 ustawy w związku z wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego w sytuacji, gdy po zarejestrowaniu aktu dziedziczenia Wnioskodawca będzie kontynuował działalność nabytego w spadku przedsiębiorstwa, w tym w szczególności będzie dokonywać dalszej odsprzedaży towarów wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa (w ramach własnej działalności gospodarczej)”.
Podstawa prawna
art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
art. 12 ust. 1c ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 170)