Prawnicy, doradcy podatkowi, biura rachunkowe i instytucje finansowe, którzy dzięki posiadanej wiedzy ułatwiają klientom optymalizacje, a nawet popełnianie przestępstw podatkowych, powinni ponieść surowe konsekwencje – rekomenduje Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w niedawnym raporcie

Zaproponowała przyjęcie nowej strategii działania, opartej na pięciu filarach:
  • edukacji,
  • odpowiedniej legislacji,
  • odstraszaniu i zakłócaniu nieuczciwej działalności (w tym ochronie sygnalistów informujących o nieuczciwej działalności ekspertów i stosowaniu w tym celu amnestii podatkowych),
  • współpracy administracji skarbowych na poziomie krajowym i międzynarodowym,
  • odpowiednim wdrożeniu samej strategii.
Cel raportu
Cel opublikowania tego raportu przedstawiła Grace Perez-Navarro, zastępca dyrektora w centrum ds. polityki podatkowej i administracji OECD:
– Wiedza nieuczciwych ekspertów jest kluczem do sukcesu w agresywnej optymalizacji podatkowej, przekazywaniu łapówek oraz w praniu brudnych pieniędzy. Profesjonaliści prawni i podatkowi pomagają oszustom zachować anonimowość i zataić ślady operacji finansowych, dzięki tworzeniu tzw. spółek krzaków, skomplikowanych struktur optymalizacyjnych oraz odpowiedniemu kształtowaniu transakcji. Naszym celem jest pomoc poszczególnym krajom w opracowaniu odpowiednich strategii działania, które pozwolą wykryć i odpowiednio ukarać takie osoby – napisała Grace Perez-Navarro.
Raport zawiera wyłącznie sugestie zmian, nie ma więc charakteru twardego prawa. W praktyce jednak wskazówki OECD są wdrażane przez poszczególne kraje, z reguły jednak dopiero po upływie kilku lat.
W raporcie zwraca się uwagę na „nieuczciwych ekspertów”, którzy odgrywali kluczową rolę w głośnych aferach ostatnich lat, takich jak Panama Papers, Paradise Papers czy niemiecka afera podatkowa „cum-ex”.
Kryzys wywołany epidemią koronawirusa ułatwia prowadzenie takich działań, a jednocześnie kary, które nałożono na „nieuczciwych ekspertów”, można policzyć na palcach jednej ręki – wskazuje OECD.
W związku z tym organizacja zaproponowała przyjęcie nowej strategii działania, która zostałaby oparta na pięciu filarach.
Pięć filarów
Pierwszym z nich jest edukacja. Raport zachęca do informowania opinii publicznej o nieuczciwej działalności prowadzonej przez niektórych prawników, doradców podatkowych, instytucje finansowe (np. banki inwestycyjne). W tym celu – zdaniem OECD – należałoby opracować wspólną definicję „nieuczciwych ekspertów”, która uwzględniałaby ich zróżnicowaną rolę, w zależności od tego, z jakim sektorem gospodarki współpracują.
Raport sugeruje również prowadzenie kampanii edukacyjnych wśród organizacji rządowych. Docelowo ma to służyć opracowaniu odpowiednich wskaźników ryzyka.
Drugim filarem strategii jest odpowiednia legislacja. Sugeruje się zbadać, czy obowiązujące już przepisy karne pozwalają odpowiednio karać „nieuczciwych ekspertów”, czy też trzeba w tym celu opracować odrębny system prawny. OECD zasugerowała przy okazji zbadanie, czy skuteczną barierą przed karaniem „nieuczciwych ekspertów” nie są przywileje zawodowe (np. tajemnica zawodowa). Jej zdaniem poszczególne kraje powinny samodzielnie odpowiedzieć sobie na pytanie, kto powinien nakładać kary na profesjonalistów za naruszenie etyki zawodowej – samorządy zawodowe czy organy państwa.
Trzecim filarem ma być odstraszanie i zakłócanie nieuczciwej działalności profesjonalistów. W tym celu raport sugeruje zarówno odpowiednią edukację prawników i innych profesjonalistów co do skutków ewentualnej działalności przestępczej, jak też informowanie samorządów zawodowych o osobach, które zdecydują się na pomoc w oszustwach.
Zdaniem OECD pomocne byłyby też przepisy nakazujące raportowanie schematów podatkowych na jak najwcześniejszym ich etapie, podobnie jak to przewidują obowiązujące już w Unii Europejskiej (w tym i w Polsce) przepisy o MDR.
Przydałaby się też – według OECD – ochrona sygnalistów informujących o nieuczciwej działalności ekspertów i stosowanie w tym celu amnestii podatkowych. Ujawnienie majątku ukrywanego przed fiskusem mogłoby bowiem pozwolić na odkrycie tożsamości nieuczciwych ekspertów, którzy doradzali podatnikom w przeszłości.
Czwartym filarem strategii ma być współpraca administracji skarbowych na poziomie krajowym i międzynarodowym. OECD zasugerowała, aby różne urzędy krajowe dzieliły się swoimi podejrzeniami wobec „nieuczciwych ekspertów” i rozpoczęły prowadzenie wymierzonych w nich wspólnych kontroli. Na poziomie międzynarodowym należałoby też wymieniać się zdobytymi wcześniej informacjami – zachęca organizacja.
Ostatnim filarem strategii ma być jej odpowiednie wdrożenie. Wymaga to – według OECD – ustanowienia przez każde z państw jednego urzędu koordynującego walkę z „nieuczciwymi ekspertami” i wyposażenie go w niezbędne środki.©℗