Największą zaletą ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych jest przesunięcie konieczności zapłaty podatku. I to o całe cztery lata, a nawet i dłużej.
Estoński CIT obowiązuje od 1 stycznia 2021 r., wskutek nowelizacji z 28 listopada 2020 r. ustawy o CIT oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2122).
Wzorowany jest na przepisach estońskich oraz w mniejszym stopniu łotewskich i gruzińskich. Największą jego zaletą jest odroczenie zapłaty podatku do momentu wypłaty zysku (m.in. w formie dywidendy) lub przeznaczenia go na pokrycie strat albo ewentualnego wyjścia z sytemu, które zasadniczo następować będzie po czterech latach.
W wywiadzie dla DGP wiceminister finansów Jan Sarnowski zachęcał do przechodzenia na nowy system następująco: „Na przykładzie Estonii widzimy, że są takie spółki, które od dwudziestu lat po prostu nie płacą podatku, tylko systematycznie się rozwijają. Tak też będzie w Polsce. Wiele spółek po prostu na wiele lat zapomni, czym w ogóle jest podatek dochodowy” (Dla pionierów estońskiego CIT będą dodatkowe korzyści, DGP nr 248/2020).
Co do zasady spółki powinny zadeklarować wejście w system estoński do końca stycznia 2021 r. Mogą jednak uczynić to w dowolnym momencie; w tym celu wystarczy zamknąć rok podatkowy.
Kto jednak decyduje się na estoński CIT, musi zapomnieć o dotychczasowym sposobie rozliczania podatku, a także o wszelkich ulgach i preferencjach (m.in. odliczaniu darowizn, uldze na złe długi, uldze B+R).
Nowy system rozliczeń ma też inne mankamenty. Zasadniczym i często wytykanym jest skomplikowanie przepisów. O tym, że nowe zasady są trudne, świadczy opublikowany przez resort finansów projekt objaśnień podatkowych (z 8 grudnia br.). Ma on aż 123 strony.
Minusem estońskiego CIT jest także konieczność poniesienia dodatkowych kosztów związanych z wejściem do systemu.
Opcja dla wybranych
Estoński CIT przewidziany został dla mikro, małych i średnich spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnych, których przychody (za poprzedni rok podatkowy lub wartość średnich przychodów z podatkiem VAT) nie przekraczają 100 mln zł.
Nie mogą z niego korzystać spółki komandytowo-akcyjne i spółdzielnie. Wykluczono również przedsiębiorstwa finansowe, pożyczkowe, a także podatników działających w specjalnych strefach ekonomicznych.
Spółki, które chcą wejść w estoński CIT, muszą również spełniać (łącznie) inne warunki:
- ich udziałowcami mogą być wyłącznie osoby fizyczne,
- nie mogą posiadać udziałów w innych podmiotach,
- muszą zatrudniać co najmniej trzy osoby (z wyłączeniem swoich udziałowców), przy czym w przypadku małych podatników wystarczające jest zatrudnienie jednej osoby w pierwszym roku opodatkowania ryczałtem,
- osiągane przez nie przychody pasywne nie mogą przewyższać sumy przychodów z działalności operacyjnej,
– muszą ponosić nakłady inwestycyjne w określonej wysokości.
Obciążenia na wstępie
Kto prowadzi działalność w innej formie niż spółka z o.o. lub akcyjna, a chce korzystać z estońskiego CIT, musi najpierw się przekształcić. Jeśli postanowi przejść na nowy system rozliczeń w tym samym roku, w którym dojdzie do zmiany formy prawnej, to będzie musiał zapłacić podatek od dochodu z przekształcenia. Daniny nie zapłacą ci, którzy z przejściem na nowy system rozliczeń poczekają do następnego roku podatkowego.
Niezależenie od tego w grę może wchodzić również podatek od różnic przejściowych między wynikami: podatkowym i bilansowym. Dotyczy to np. sytuacji, gdy wcześniej podatnik skorzystał z jednorazowej amortyzacji (czyli od razu zaliczył do kosztów podatkowych cały wydatek na nabycie środka trwałego), a dla celów bilansowych amortyzuje dane aktywo w czasie. W estońskim CIT znaczenie mają bowiem wyłącznie normy prawa bilansowego, a to oznacza, że niektórzy podatnicy zobowiązani będą do odpowiednich korekt. Korekty te będą działać również w drugą stronę, bo ich celem jest wyeliminowanie zarówno podwójnego nieopodatkowania, jak i podwójnego opodatkowania tych samych przychodów.
Oba podatki – od dochodu z przekształcenia i różnic przejściowych – są ustalane jeszcze przed wejściem do estońskiego systemu.
Dochód z przekształcenia jest zawsze opodatkowany 19-proc. CIT (także u małych podatników). Natomiast podatek od różnic przejściowych wyliczany jest z uwzględnieniem stawki 19 proc., a u małych podatników – 9 proc. CIT.
Oba podatki można rozłożyć na raty i uregulować w ciągu dwóch lat liczonych od końca pierwszego roku opodatkowania ryczałtem. To oznacza, że niektóre spółki będą je płacić w trakcie korzystania z estońskiego CIT.
Domiar podatku
Estoński CIT to rozwiązanie przewidziane dla spółek, których przychody nie przekraczają 100 mln zł na wejściu, a także w trakcie korzystania z estońskiego modelu. W razie przekroczenia tej kwoty trzeba będzie zapłacić dodatkowy podatek – tzw. domiar w wysokości 5 proc. podstawy opodatkowania wyliczonej według specjalnego wzoru. Ten warunek pozostanie w estońskim systemie.
Nakłady inwestycyjne
Spółka, która przejdzie na estoński CIT, musi systematycznie zwiększać swój majątek trwały poprzez wytworzenie lub nabycie fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3–8 (z wyłączeniem samochodów osobowych i innych środków transportu). Minimalne nakłady inwestycyjne na środki trwałe w ramach estońskiego CIT zostały określone na poziomie:
- 15 proc., nie mniej niż 20 tys. zł w okresie dwóch lat, albo
- 33 proc., nie mniej niż 50 tys. zł w okresie 4 lat.
Wartość tych nakładów będzie kalkulowana w odniesieniu do wartości początkowej środków trwałych posiadanych na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego 2-letni lub 4-letni okres opodatkowania ryczałtem (a więc bez uwzględnienia odpisów amortyzacyjnych).
Bonus dla pionierów
Przewidziano jednak preferencję dla spółek, które zdecydują się na estoński CIT już w 2021 r. Pionierzy będą zwolnieni z obowiązku wykazywania nakładów inwestycyjnych w pierwszym dwuletnim okresie stosowania ryczałtu. W ich przypadku więc pierwsza weryfikacja będzie miała miejsce dopiero po czterech latach.
Niezależnie od tego warunek dotyczący nakładów będzie uznawany za spełniony, również gdy spółka będzie zwiększać wydatki na wynagrodzenia zatrudnionych osób fizycznych (z wyłączeniem udziałowców albo akcjonariuszy). Ten wzrost mierzony jest jednak wyłącznie w okresach dwuletnich. Wydatki powinny zostać poniesione w wysokości większej o 20 proc. (nie mniejszej jednak niż 30 tys. zł) w stosunku do ich kwoty poniesionej w roku podatkowym poprzedzającym dwuletni okres opodatkowania ryczałtem.
Dochody objęte estońskim CIT
Opodatkowane ryczałtem będą tylko zyski wypracowane w okresie jego stosowania. Podatek będzie należny z tytułu:
- podzielonego zysku (a więc od dywidend),
- zysku przeznaczonego na pokrycie strat, jeżeli powstały one w okresie poprzedzającym opodatkowanie ryczałtem,
- ukrytych zysków, których katalog jest otwarty i obejmuje w zasadzie wszystkie płatności przekazywane na rzecz wspólnika,
- wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, które nie zostały zdefiniowane w nowych przepisach,
- nieujawnionych operacji gospodarczych,
- dochodu ze zmiany wartości składników majątku (powstałych wskutek restrukturyzacji),
- a w przypadku podatnika, który zakończył opodatkowanie ryczałtem, także od dochodu, który nie był w okresie opodatkowania estońskim CIT podzielonym zyskiem lub nie został przeznaczony na pokrycie strat (tzw. zysk niepodzielony, zatrzymany).
Stawka podatku
Stawka ryczałtu zależy od następujących czynników:
- posiadania bądź nieposiadania statusu małego podatnika,
- rodzaju podstawy opodatkowania (zyski podzielone versus zatrzymane),
- wysokości nakładów na cele inwestycyjne.
Zasadniczo mali podatnicy będą płacić estoński CIT w wysokości 15 proc. podstawy opodatkowania, a pozostali – w wysokości 25 proc. podstawy opodatkowania.
Ci, którzy w trakcie korzystania z estońskiego CIT poniosą odpowiednio wysokie nakłady inwestycyjne, będą mogli przy wyjściu z systemu zapłacić o 5 proc. mniej podatku. Tak więc w spółkach będących małymi podatnikami stawka wyniesie 10 proc., a w pozostałych 20 proc. Ale uwaga, ryczałt w obniżonej wysokości będzie odnosił się tylko do zysków wypracowanych w trakcie korzystania z modelu estońskiego, które w tym czasie nie zostaną wypłacone wspólnikom ani przeznaczone na pokrycie strat.
Chcąc skorzystać z tej możliwości, trzeba będzie jednak ponieść naprawdę wysokie nakłady inwestycyjne (50 proc. w okresie dwóch lat, 110 proc. w okresie czterech lat).
Możliwość odliczenia CIT
Zaletą estońskiego CIT jest też spadek łącznego opodatkowania (CIT i PIT) w razie wypłaty dywidendy. Wynika to z możliwości pomniejszenia PIT płaconego przez udziałowca lub akcjonariusza o część CIT zapłaconego przez spółkę.
Spadek łącznego opodatkowania widoczny jest zwłaszcza wtedy, gdy dywidenda jest wypłacana dopiero na wyjściu z systemu – z zysku, którego nie rozdysponowano wcześniej. Wówczas bowiem spółka zapłaci CIT według stawki 20 proc. lub jeśli jest małym podatnikiem – nawet 10 proc., a wspólnik pomniejszy swój PIT o część CIT zapłaconego przez spółkę.
W spółkach będących małym podatnikiem, które płacą CIT według stawki 10 proc. , wspólnik pomniejszy swój PIT o 71 proc. CIT zapłaconego przez spółkę. W spółkach nieposiadających statusu małego podatnika, a więc płacących 20-proc. CIT, wspólnik pomniejszy swój PIT o 51 proc. CIT zapłaconego przez spółkę.
W rezultacie łączny podatek będzie niższy niż obecnie. Wyniesie 20 proc. zamiast obecnych 26,29 proc. (u małych podatników i ich wspólników) albo 25 proc. zamiast 34, 39 proc. (u pozostałych spółek i ich wspólników).
W przypadku dywidend wypłacanych na bieżąco spadek łącznego opodatkowania wyniesie 1,29 pkt proc. u małych podatników i 4,39 – u pozostałych podatników.
Koniec estońskiego CIT
Wyjście z systemu estońskiego będzie w następujących przypadkach:
- w momencie złożenia informacji o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem,
- jeśli podatnik nie poniesie nakładów inwestycyjnych (bądź wydatków na wynagrodzenia) w odpowiedniej wysokości,
- jeśli nie spełni warunków dotyczących średniego zatrudnienia,
- jeśli zaprzestanie prowadzenia ksiąg podatkowych,
- jeśli przejmie inny podmiot w drodze łączenia albo podziału podmiotów lub wniesienia aportu niepieniężnego,
- jeśli zostanie przejęty przez inny podmiot w drodze łączenia lub podziału podmiotów.
Kolejne zawiadomienie o wyborze estońskiego CIT będzie można złożyć po upływie trzech lat podatkowych. ©℗
Zaletą jest m.in. możliwość pomniejszenia podatku płaconego przez udziałowca lub akcjonariusza o część CIT zapłaconego przez spółkę
Co trzeba wiedzieć o estońskim CIT
• Wejście do systemu może się wiązać z koniecznością zapłaty podatku:
– od dochodu z przekształcenia,
– od różnic przejściowych.
• Stawki estońskiego CIT są inne niż stawki tradycyjnego CIT.
• Łączny podatek od dywidendy (CIT i PIT) jest niższy w systemie estońskim niż klasycznym CIT, gdy dywidenda jest wypłacana na bieżąco, a jeszcze bardziej, gdy spółka wypłaca ją na wyjściu z systemu z zysku, który przez cztery lata nie został podzielony.
• Katalog ukrytych zysków jest otwarty, a definicji wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą w ogóle nie ma. W obu przypadkach trzeba zapłacić 15 proc. CIT (mali podatnicy) lub 25 proc. CIT (pozostałe spółki).
• W razie przekroczenia limitu przychodów wynoszącego 100 mln zł trzeba zapłacić 5-proc. domiar podatku.
• Minimalne nakłady inwestycyjne na środki trwałe w ramach estońskiego CIT zostały określone na poziomie:
– 15 proc., nie mniej niż 20 tys. zł w okresie dwóch lat lub
– 33 proc., nie mniej niż 50 tys. zł w okresie czterech lat.
Ich wartość jest kalkulowana w odniesieniu do wartości początkowej posiadanych środków trwałych (bez uwzględniania odpisów amortyzacyjnych).
Terminy na zapłatę
Podatek trzeba będzie zapłacić:
• od dochodów z podzielonego zysku i do zysku przeznaczonego na pokrycie strat oraz domiaru zobowiązania podatkowego od tych dochodów – do 20. dnia siódmego miesiąca roku podatkowego;
• od tzw. zysków zatrzymanych, czyli od dochodu z tytułu zysku netto oraz domiaru zobowiązania podatkowego od tego dochodu – do końca trzeciego miesiąca następnego roku podatkowego;
• od dochodu z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych oraz domiaru zobowiązania podatkowego od tego dochodu – do końca trzeciego miesiąca następnego roku podatkowego;
• od dochodu z tytułu ukrytych zysków i dochodu z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą oraz domiaru zobowiązania podatkowego od tych dochodów – do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu wypłaty lub poniesienia wydatku;
• od dochodu z tytułu zmiany wartości składników majątku oraz domiaru zobowiązania podatkowego od tego dochodu – do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu przejęcia, przekształcenia lub wniesienia wkładu niepieniężnego.