Urząd skarbowy może zażądać podatku od osoby otrzymującej wsparcie od organizacji pożytku publicznego. W grę może wchodzić danina od spadków i darowizn albo PIT. Czasem można skorzystać ze zwolnień.
ikona lupy />
Sczegółowy cel przeznaczenia kwoty 1 proc. podatku wskazało w zeznaniach podatkowych: / Dziennik Gazeta Prawna
Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że podatnicy coraz chętniej wskazują w zeznaniu rocznym, na jaki szczególny cel chcą przeznaczyć 1-proc. swojego podatku. Słowem, wspierają konkretnych potrzebujących. Efekt jest taki, że co roku najwięcej pieniędzy z tego tytułu gromadzą organizacje pożytku publicznego (OPP) zakładające subkonta dla swoich podopiecznych.
Osoby otrzymujące wsparcie od OPP – w tym także w ramach akcji 1 proc. – muszą jednak liczyć się z podatkowymi konsekwencjami. I nie ma tu znaczenia, czy organizacja zbiera pieniądze za pomocą subkont, czy nie wprowadziła u siebie takiego systemu.
Decydujące znaczenie ma kwalifikacja formy prawnej oraz źródło bezpłatnego przysporzenia – mówi DGP Wiesława Dróżdż, rzecznik prasowy ministra finansów.

Od darowizny

Rzecznik MF wyjaśniła, że zasadniczo podatek od spadków i darowizn może wystąpić w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, od darowizny od OPP dla osoby fizycznej. Po drugie, od polecenia darczyńcy, gdy w umowie darowizny wskazuje on organizacji (np. fundacji), by pomoc została udzielona konkretnej osobie (nie dotyczy to środków pochodzących z 1 proc. podatku, a jedynie przekazanych organizacjom OPP bezpośrednio przez darczyńców).
Kwota wolna
Obowiązek zapłaty podatku nie wystąpi, gdy wartość pomocy dla jednej osoby fizycznej od jednej OPP (a w przypadku polecenia – od każdego darczyńcy z osobna) nie przekroczy – w okresie pięciu lat – kwoty wolnej od podatku. Obecnie wynosi ona 4902 zł (dla nabywców z III grupy podatkowej, zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn; t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.).

Nie decyduje subkonto

Gdy darowizna pochodzi z przekazywanego co roku 1 proc., nie ma znaczenia to, że pieniądze trafiają bezpośrednio na subkonta tworzone przez niektóre OPP dla swoich podopiecznych.
– Skutki podatkowe są takie same zarówno wtedy, gdy beneficjent, dla którego prowadzone jest subkonto, został wskazany przez podatnika podatku dochodowego, jak i gdy OPP nie założyła dla niego subkonta – potwierdza Wiesława Dróżdż.

Inna pomoc

Nie każda pomoc świadczona przez organizacje pożytku publicznego osobom fizycznym jest darowizną.
– Jeżeli wsparcie jest udzielane na podstawie innego tytułu niż wymieniony w ustawie o podatku od spadków i darowizn, to nie podlega temu podatkowi – wyjaśniła rzecznik MF.
O jakie formy pomocy może tutaj chodzić? Agata Tomaszewska z Forum Darczyńców w Polsce wyjaśnia, że najczęściej jest to pomoc finansowa udzielana w ramach pomocy społecznej oraz stypendia.
– Prowadzenie działalności w zakresie pomocy społecznej musi być przewidziane w statucie organizacji, a świadczenia udzielane na podstawie jasno określonych kryteriów – zastrzega.
– Z kolei stypendia dla uczniów i studentów muszą być przyznane na podstawie zatwierdzonych regulaminów udostępnianych przez organizację do publicznej wiadomości – zwraca uwagę Agata Tomaszewska.
Wartość świadczenia z pomocy społecznej jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych, co wynika z art. 21 ust. 1 pkt 79 ustawy o PIT.
Z kolei stypendia są wolne od podatku dochodowego do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 3,8 tys. zł (art. 21 ust. 1 pkt 40b ustawy o PIT). Stypendia naukowe i za wyniki w nauce (w tym doktoranckie i otrzymywane na podstawie przepisów o stopniach naukowych i tytule naukowym), których zasady przyznawania zostały zatwierdzone przez odpowiedniego ministra, są w całości zwolnione z podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 39 ustawy o PIT).

Koszty statutowe

Monika Chrzczonowicz ze Stowarzyszenia Klon/Jawor, administratora portalu organizacji pozarządowych NGO.pl, podkreśla, że OPP mogą wydawać środki z 1 proc. podatku tylko na działalność pożytku publicznego, która jest ich działalnością statutową. Wyjaśnia, że część organizacji rzeczywiście przekazuje wsparcie w postaci darowizn dla konkretnych osób fizycznych. Z kolei niektóre – zamiast przekazywać darowizny – przykładowo opłacają rachunki za rehabilitację.
– Nie jest to darowizna, lecz koszt statutowy związany z realizacją celu organizacji polegającego np. na wspieraniu osób z niepełnosprawnościami – mówi Monika Chrzczonowicz.
Zawsze jednak trzeba pamiętać, że otrzymywane od organizacji świadczenia, które nie podlegają przepisom podatku od spadków i darowizn, jak również nie mieszczą się w katalogu zwolnień podatkowych, są opodatkowane na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Potwierdziło to MF w wyjaśnieniach przesłanych DGP.
Wątpliwości wokół subkont
Zbieranie funduszy z 1 proc. za pośrednictwem subkont wzbudza kontrowersje. Część organizacji postuluje zmianę przepisów. Dotychczasowa praktyka może – ich zdaniem – prowadzić do nadużyć w sytuacji, gdy OPP jedynie pośredniczy w przekazywaniu pieniędzy.
Problem został dostrzeżony w interpelacji poselskiej (nr 24657/14). W odpowiedzi Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że obecnie żaden przepis nie zabrania OPP zakładania subkont i zbierania pieniędzy z ich wykorzystaniem. Resort podkreślił, że wskazanie przez podatnika celu szczegółowego ma jedynie charakter pomocniczy. Rozdysponowanie środków pozostaje w wyłącznej gestii organizacji, przy czym mogą być one wykorzystane tylko na prowadzenie działalności społecznie użytecznej w sferze zadań publicznych.