PRZYKŁADY
1. Podatnik otrzymał w styczniu 2014 r. fakturę dokumentującą nabycie towarów do prowadzonego sklepu, wystawioną 3 stycznia 2014 r. Aby prawidłowo określić moment odliczenia musi przede wszystkim wiedzieć, kiedy u kontrahenta, od którego nabył ten towar, powstał obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży. Tak więc, biorąc pod uwagę również przepisy przejściowe, jeśli:
- towar został wydany w 2013 r. i faktura została wystawiona w terminie (tj. w ciągu 7 dni od daty dostawy), to obowiązek podatkowy powstanie na starych zasadach z chwilą wystawienia faktury, tj. 3 stycznia 2014 r. Ponieważ podatnik otrzyma fakturę również w styczniu, to w deklaracji za ten miesiąc (bądź za pierwszy kwartał, jeśli rozlicza się kwartalnie) będzie mógł ująć VAT naliczony wynikający z tej faktury;
- towar został wydany 2 stycznia, a więc już w 2014 r., to obowiązek podatkowy powstanie na nowych zasadach (w dacie dostawy). Podatnik nabędzie prawo do odliczenia 3 stycznia 2014 r., gdyż dopiero wtedy zrealizowała się druga (poza dostawą) przesłanka do odliczenia. VAT naliczony rozliczy w deklaracji za styczeń (bądź za pierwszy kwartał, jeśli rozlicza się kwartalnie);
- towar zostanie wydany w 2014 r., ale już po otrzymaniu faktury, to obowiązek podatkowy powstanie na nowych zasadach (w dacie przyszłej dostawy). Podatnik powinien wstrzymać się z rozliczeniem VAT naliczonego do momentu realizacji drugiej przesłanki dającej prawo odliczenia.
2. Jeżeli sprzedawca wystawi fakturę z tytułu usługi tłumaczenia w maju 2014 r., a nabywca odbierze ją w tym samym miesiącu, ale nie nastąpi do tego momentu płatność za transakcję, usługa zostanie zaś wykonana w czerwcu, to terminem odliczenia będzie czerwiec 2014 r. (obowiązek podatkowy powstaje w momencie wykonania usługi – art. 19a ust. 1 ustawy o VAT). W przypadku gdyby nabywca zapłacił za tłumaczenie w maju, to obowiązek podatkowy u sprzedawcy wystąpi w momencie otrzymania płatności (art.19a ust. 8 ustawy o VAT). Wtedy nabywca mógłby odliczyć podatek naliczony w rozliczeniu za maj.
3. Jeśli podatnik dokona importu towarów w marcu 2014 r. i w tym samym miesiącu zgłosi je do właściwego organu celnego w celu dopuszczenia do obrotu w kraju, to z tego tytułu powstanie u niego obowiązek podatkowy co do zasady w momencie powstania długu celnego (chyba że towar objęty jest szczególną procedurą importową). Warto na marginesie wskazać, że dług celny powstaje w wyniku dopuszczenia do obrotu towaru podlegającego należnościom przywozowym, z chwilą przyjęcia zgłoszenia celnego. Tym samym moment powstania obowiązku podatkowego u podatnika z tytułu importu towarów będzie jednocześnie momentem, kiedy nabędzie on prawo do odliczenia podatku z tego tytułu (oczywiście pod warunkiem, że jest w posiadaniu dokumentu celnego – najczęściej będzie to SAD). Jeżeli podatnik otrzyma dokument celny w:
- marcu 2014 r. – prawo do odliczenia powstaje w marcu (obie przesłanki nabycia tego uprawnienia zostały zrealizowane),
- kwietniu 2014 r. – to mimo że obowiązek podatkowy powstał w marcu, będzie mógł odliczyć podatek dopiero w kwietniu 2014 r.
Podatnik musi pilnować dwóch terminów
Magdalena Jaworska menedżer w Accreo, doradca podatkowy
Jak od 2014 r. zmienią się zasady odliczania podatku naliczonego?
Przede wszystkim ogólna zasada, która do tej pory obowiązywała, to jest odliczenie w miesiącu otrzymania faktury dokumentującej zakup, zostanie zastąpiona zasadą, zgodnie z którą prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów i usług powstanie w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do tych towarów bądź usług powstał obowiązek podatkowy (a ten od nowego roku powstaje, co do zasady, w momencie wykonania usługi lub dostarczenia towaru – red.). W efekcie nabywcy towarów i usług powinni w pierwszej kolejności zapoznać się z zasadami dotyczącymi momentu powstania obowiązku podatkowego dla dokonywanych transakcji. Dotychczasowy warunek odliczenia (otrzymanie faktury) nie zniknie jednak całkowicie, ale będzie nadal obowiązywać jako druga przesłanka dająca prawo do odliczenia VAT.
Czy to oznacza, że kupujący będzie musiał sprawdzać, kiedy VAT powinien zapłacić sprzedawca?
W praktyce w przypadku transakcji krajowych oraz importu towarów (rozliczanego według ogólnych zasad) podatnik będzie musiał pilnować dwóch terminów – momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu tej sprzedaży u kontrahenta zbywającego mu towary bądź usługi i momentu, kiedy sam otrzymał faktury lub odpowiednie dokumenty celne potwierdzające te transakcje. Taka konstrukcja prawa do odliczenia nie tyle ma ułatwić podatnikowi sposób odliczenia (bo tak z pewnością się nie stanie), ile zagwarantować fiskusowi to, że do odliczenia podatku nie dojdzie wcześniej, niż podatek ten stanie się należny po stronie sprzedawcy – kontrahenta.
Te reguły nie oznaczają, że podatnik będzie miał prawo do odliczenia tylko w sytuacji, gdy jego kontrahent faktycznie zapłaci bądź wykaże należny podatek. Jego prawo do odliczenia nie będzie uzależnione od spełnienia przez sprzedawcę obowiązków podatkowych z tytułu dokonanej przez niego czynności. Innymi słowy, nawet jeśli ten nie rozliczył się z urzędem, nabywcy nadal przysługuje prawo do odliczenia. Ważny jest sam fakt powstania obowiązku podatkowego. Warto więc wiedzieć, że podatnik nie musi pilnować rozliczenia swojego kontrahenta w tym zakresie. Nie można automatycznie przyjmować daty wystawienia faktury za datę powstania obowiązku podatkowego, choć z pewnością w dużej mierze może to być ten sam okres rozliczeniowy (tj. w sytuacji gdy fakturowanie odbywa się jednocześnie z dokonaną dostawą lub w tym samym okresie rozliczeniowym).
Czy zmienione reguły odliczeń będą mieć wpływ na rozliczenia transakcji zrealizowanych przed końcem 2013 r.?
Nowe zasady rozliczeń będą dotyczyły tylko transakcji dokonanych już w 2014 r. Jeśli więc spływające do firmy faktury, będą dotyczyć dostawy towarów bądź świadczenia usług zrealizowanych w 2013 r., nabywca powinien odliczać VAT naliczony według zasad obowiązujących jeszcze w 2013 r.
