Zniesienie współwłasności dokonane poprzez transakcję zamiany podlega VAT. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Sprawa dotyczyła interpretacji podatkowej, o którą wystąpił Skarb Państwa reprezentowany przez prezydenta Wrocławia. Razem z dwoma osobami fizycznymi jest on współwłaścicielem dwóch działek – budowlanej i rolnej. Postanowili zmienić ten stan w taki sposób, że Skarb Państwa stałby się jedynym właścicielem gruntu rolnego, a osoby fizyczne nabyłyby na wyłączność działkę budowlaną (w równych częściach).
Pełnomocnik reprezentujący interesy Skarbu Państwa zapytał ministra finansów, czy takie zniesienie współwłasności podlega opodatkowaniu VAT. Według prezydenta Wrocławia podatek od takiej czynności jest płatny wyłącznie, gdy współwłaściciel nabywa udział większy, niż posiadany wcześniej. W tej sprawie tak nie jest.
Minister finansów uznał jednak, że podatek trzeba zapłacić. Według niego zniesienie współwłasności ma w praktyce charakter zamiany działek. Wyjaśnił, że zamiana udziałów w nieruchomości odpowiada pojęciu dostawy towarów. Jeżeli dokonuje jej podatnik VAT, to jest obciążona tą daniną na zasadach ogólnych określonych w ustawie o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.). Minister uznał, że Skarb Państwa zbywa posiadane udziały w nieruchomości, a taka czynności podlega opodatkowaniu według stawki podstawowej (obecnie 23-proc.).
Spór rozstrzygnął ostatecznie sąd kasacyjny. Powołał się na uchwałę NSA z 24 października 2011 r. (sygn. akt I FPS 2/11), która przesądziła o tym, że sprzedaż udziału we współwłasności stanowi odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu VAT. Sąd podkreślił też, że w przypadku zamiany nieruchomości każda ze stron transakcji dokonuje odrębnej dostawy towarów. Wyrok jest prawomocny.
ORZECZNICTWO
Wyrok NSA z 28 listopada 2013 r., sygn. I FSK 1655/12.
Podatnicy VAT mogą zminimalizować skutki transakcji
Marcin Brzezin doradca podatkowy, CridoTaxand
Orzeczenie NSA jednoznacznie potwierdza wniosek wynikający z literalnej wykładni art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, że transakcja zamiany (w tym stanie faktycznym wykorzystana do zniesienia współwłasności) stanowi dwie odpłatne dostawy towarów opodatkowane VAT. Gdy transakcja nie jest wyrażona w pieniądzu, należy odwołać się do wartości rynkowej, tak jak uczynił to organ podatkowy. Jeśli obie strony są podatnikami VAT, to w celu zmniejszenia obciążeń fiskalnych związanych ze zniesieniem współwłasności w drodze zamiany powinny rozważyć uczynienie przedmiotem transakcji nieruchomości o mniej więcej podobnej wartości. Wówczas należny podatek od sprzedaży zostanie zneutralizowany przez VAT odliczony z tytułu nabycia (przy założeniu, że transakcja jest dokonywana w związku z prowadzoną działalnością). Z kolei jeśli jedną ze stron zamiany będzie osoba fizyczna, należy rozstrzygnąć, czy transakcja nie powoduje (np. ze względu na wartość i możliwe zakwalifikowanie jej jako przejawu działalności gospodarczej), uzyskania przez nią statusu podatnika VAT. Jeśli nie, to będzie ona zmuszona ponieść ciężar tego podatku.