Dotychczas umożliwiały to nieprecyzyjne przepisy Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej. Inaczej będzie po wdrożeniu zmienionego MSSF 10 zawierającego nową definicję kontroli, która decyduje, czy dany podmiot powiązany musi być uwzględniany w sprawozdaniu skonsolidowanym. Podmioty będą musiały ją stosować od 2014 r. Kładzie ona nacisk na treść ekonomiczną powiązań między spółkami.
Przemysław Zawadzki, biegły rewident, starszy menedżer w dziale audytu Deloitte, wyjaśnia, że o kontroli będzie rozstrzygać już nie tylko prawo głosu. Decydować będą szeroko rozumiane uprawnienia udziałowców, np. rozkład ryzyka i prawo do zwrotu z inwestycji. Podstawowe znaczenie będzie więc mieć profesjonalna, ale subiektywna ocena.
– Wszystkie te zmiany mają spowodować, by poza bilansem danej grupy nie znajdowały się obszary i spółki, na które decydujący wpływ ma nadal grupa – twierdzi ekspert.
Jak wyjaśnia Przemysław Zawadzki, zmiana może mieć największe znaczenie dla udziałowców, którzy mają mniej niż 50 proc. praw do głosu w danej inwestycji, ale pozostały akcjonariat jest rozdrobniony (tzw. kontrola de facto). Bo faktycznie mimo nieposiadania większości udziałów inwestor w rzeczywistości kieruje podmiotem.
Nowe zasady mogą też wpłynąć na banki. Przykładowo w umowach kredytowych są wprowadzone takie zapisy, że w określonych sytuacjach przy złamaniu kowenantów (warunków umów kredytowych) bank ma prawo zmienić zarząd spółki i kontrolować jej działalność. W takim przypadku powinien włączyć ten podmiot do sprawozdania skonsolidowanego.
Warto pamiętać, że MSSF 10 trzeba zastosować retrospektywnie. Jeżeli w świetle nowej definicji kontroli zakres konsolidowanych podmiotów będzie szerszy, konieczna będzie zmiana danych porównawczych. Może to też wywołać konieczność dokonania korekty wyników za lata poprzednie. W sprawozdaniu finansowym powinny się też pojawić informacje o wpływie nowelizacji na ten dokument.
W Polsce obowiązek stosowania MSSF mają instytucje finansowe oraz spółki giełdowe. W tych przypadkach kontrolę nad właściwym ich stosowaniem ma Komisja Nadzoru Finansowego