Podatnicy będący osobami fizycznymi mają prawo zmiany formy podatku dochodowego od osób fizycznych w każdym kolejnym roku podatkowym.
Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi mogą zrezygnować z danej formy opodatkowania albo zmienić ją poczynając od kolejnego nowego roku.
Rezygnacja z karty
Podatnik może zrzec się zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ostatecznej ustalającej wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej. Wówczas musi od pierwszego dnia miesiąca następującego po zrzeczeniu zaprowadzić ewidencję i płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki dla ryczałtu, albo księgę przychodów i rozchodów i płacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Podatnik może także zrezygnować z karty od 1 stycznia nowego roku, jeśli w terminie do 20 stycznia powiadomi naczelnika urzędu skarbowego, że wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo na podstawie księgi przychodów i rozchodów.
Utrata ryczałtu
Podatnik, który od początku roku korzysta z opodatkowania pozarolniczej działalności gospodarczej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, może utracić prawo do opodatkowania w tej formie. Powodów tego może być wiele. Jednym z nich jest sprzedaż byłemu pracodawcy usług, które wcześniej podatnik wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. Taką okolicznością może też być rozszerzenie działalności o np. prowadzenie apteki, kantoru lub lombardu albo rozpoczęcie wytwarzania wyrobów podlegających opodatkowaniu akcyzą. Wszystkie okoliczności powodujące utratę prawa do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych są wyszczególnione w art. 8 ustawy o podatku ryczałtowym.
Zgodnie z art. 22 tej ustawy w razie utraty warunków do opodatkowania ryczałtem, podatnik jest obowiązany, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, zaprowadzić właściwe księgi, chyba że jest zwolniony z tego obowiązku i opłacać podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Te właściwe księgi to przede wszystkim podatkowa księga przychodów i rozchodów, a w przypadku podatników, których obroty z pozarolniczej działalności gospodarczej przekroczyły równowartość 800 tys. euro księgi handlowe, prowadzone zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.
Zasady prowadzenia księgi przychodów i rozchodów uregulowane są w rozporządzeniu ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. Zgodnie z par. 10 tego rozporządzenia, podatnicy są obowiązani zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podatnika o prowadzeniu księgi w terminie 20 dni od dnia jej założenia.
Co istotne, podatnicy, którzy utracili prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w trakcie roku podatkowego, podatek na zasadach ogólnych płacą od dnia, w którym założyli księgę przychodów i rozchodów. Za okres wcześniejszy podlegają opodatkowaniu w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Nie dotyczy to rzecz jasna podatników, którzy zostali zmuszeni do założenia księgi przychodów i rozchodów z powodu bezpodstawnego korzystania z ryczałtu; ci podatnicy objęci są opodatkowaniem na zasadach ogólnych od początku roku podatkowego.
Wybór wysokości podatku
Podatnik, który utracił prawo do ryczałtu, a tym samym rozpoczyna rozliczenia z fiskusem na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, może skorzystać z prawa do wyboru formy, w jakiej będzie płacił podatek.
Podatnicy, którzy nie wykonują w roku podatkowym ani nie wykonywali rok wcześniej usług na rzecz byłego pracodawcy analogicznych do czynności wykonywanych w ramach umowy o pracę, mają prawo do wyboru podatku w stałej wysokości 19 proc., ustalanego zgodnie z zasadami określonymi w art. 30c ustawy o PIT.
W tym celu podatnik, który utracił prawo do ryczałtu i założył księgę przychodów i rozchodów, musi złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania podatnika pisemne oświadczenie o wyborze takiej formy podatku. Oświadczenie to musi złożyć przed otrzymaniem pierwszego przychodu podlegającego zaewidencjonowaniu w księdze przychodów i rozchodów. Jeśli podatnik nie dotrzyma tego terminu, musi płacić podatek według skali tabeli podatkowej. Podobnie rzecz się ma, gdy podatnik nie chce korzystać z podatku liniowego od działalności gospodarczej.
Podobne obowiązki ciążą na podatnikach, którzy zdecydują się na zmianę formy opodatkowania poczynając od nowego roku podatkowego. Wówczas muszą oni też pamiętać o tym, że o swojej decyzji muszą poinformować naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej 20 stycznia nowego roku.
JAK TO ZROBIĆ...
Zmiana formy podatku dochodowego
PROBLEM: Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą i rozlicza się z fiskusem, płacąc ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Chce wybrać najlepszą formę opodatkowania w 2008 roku?
ROZWIĄZANIE: Najpierw trzeba sprawdzić, czy można będzie skorzystać z podatku w formie karty podatkowej. Jeśli tak, to następnie należy dokonać analizy finansowej, pod kątem opłacalności karty. W tym celu wyliczamy na podstawie tabel stanowiących załącznik do ustawy o podatku zryczałtowanym wysokość podatku w formie karty dla danego rodzaju działalności, a następnie konfrontujemy z kwotą ryczałtu zapłaconą od tego samego rodzaju działalności. Następnie to samo robimy dla podatku ustalanego na podstawie księgi przychodów (przychód minus koszty, które moglibyśmy uwzględnić) - w dwóch wariantach: podatek ustalany według skali tabeli podatkowej oraz w stałej wysokości. Jeśli najkorzystniejsza (i możliwa do zastosowania) jest karta podatkowa, do 21 stycznia 2008 r. (20 stycznia przypada w niedzielę) składamy wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, według ustalonego wzoru do naczelnika urzędu skarbowego. Gdy zdecydujemy się na opodatkowanie na zasadach ogólnych, do 21 stycznia zawiadamiamy o tym w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego. Dodatkowo podejmujemy decyzję o ewentualnym skorzystaniu z podatku w stałej wysokości 19 proc. oraz z możliwości płacenia zaliczek, np. raz na kwartał.
EDYTA DOBROWOLSKA