Zysk uzyskany z lokowania kapitału w akcje, obligacje czy fundusze inwestycyjne podlega 19-proc. PIT. Ulga obejmuje oszczędzanie na kontach emerytalnych i w formie ubezpieczeń na życie.

Czy można zmniejszyć PIT z funduszy

Jeden z naszych czytelników w tym roku przeniósł środki z lokaty bankowej do funduszu inwestycyjnego. Przed końcem roku chciałby wypłacić część pieniędzy. Obecnie posiadane przez niego jednostki przyniosły mu dość znaczny zysk. Czy może coś zrobić, aby zapłacić niższy podatek?
Dochody z inwestycji w fundusze inwestycyjne objęte są 19-proc. PIT pobieranym i odprowadzanym na rachunek urzędu skarbowego przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI). Inwestor nie musi rozliczać tego samodzielnie. Wycofywanie środków pieniężnych powierzonych funduszom wiąże się jednak z dokonaniem przez TFI odpowiedniego rozliczenia. Wpływ na wynik z inwestycji, a tym samym na kwotę odprowadzonego podatku, ma rodzaj zastosowanej księgowej metody.
W praktyce, w zależności od TFI, stosowane są trzy metody umorzenia jednostek: FIFO (ang. First In First Out), według której umarzane są najpierw jednostki kupione przez inwestora najwcześniej, LIFO (ang. Last In First Out), przy użyciu której umarzane są najpierw jednostki kupione najpóźniej, oraz HIFO (ang. Highest In First Out), według której w pierwszej kolejności umarzane są jednostki kupione po najwyższej cenie. Inwestor powinien sprawdzić w regulaminie funduszu, jaką metodę stosuje TFI, którego jest klientem.
Rodzaj metody jest istotny tylko wtedy, gdy uczestnik umarza część jednostek, a nie wszystkie.
Załóżmy, że podatnik ulokował w czerwcu 10 tys. zł i kupił 2,5 tys. jednostek danego funduszu po 4 zł za sztukę. W sierpniu ulokował 12 tys. zł w tym samym funduszu, ale kupił już tylko 2 tys. jednostek, ponieważ cena jednej wzrosła do 6 zł. Załóżmy też, że podatnik chciałby umorzyć pod koniec roku np. 3 tys. jednostek po 5,5 zł. Uzyskuje więc przychód 16,5 tys. zł (3000 x 5,5 zł). W tej sytuacji scenariusze rozliczenia przedstawiają się następująco:
● przy wyborze metody FIFO umarzanych jest najpierw 2,5 tys. jednostek kupionych po 4 zł za sztukę, a potem 500 jednostek kupionych po 6 zł (2500 x 4 zł + 500 x 6 zł = 13 tys. zł). Dochód wynosi 3,5 tys. zł (16,5 tys. zł – 13 tys. zł). Podatek wynosi 665 zł (19 proc. x 3,5 tys. zł);
● przy wyborze metody LIFO umarzanych jest najpierw 2 tys. jednostek kupionych po 6 zł za sztukę, a potem 1 tys. jednostek kupionych po 4 zł (2000 x 6 zł + 1000 x 4 zł = 16 tys. zł). Dochód wynosi 500 zł (16,5 tys. zł – 16 tys. zł). Podatek wynosi 95 zł (19 proc. x 500 zł);
● przy wyborze metody HIFO umarzanych jest najpierw 2 tys. jednostek kupionych po 6 zł za sztukę, a potem 1 tys. jednostek kupionych po 4 zł (2000 x 6 zł + 1000 x 4 zł = 16 tys. zł). Dochód wynosi 500 zł (16,5 tys. zł – 16 tys. zł). Podatek wynosi 95 zł (19 proc. x 500 zł).
W tym przykładzie dla inwestora najkorzystniejsza jest metoda LIFO lub HIFO.
Podstawa prawna
Art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Czy można odliczyć koszty kursów

Czytelnik aktywnie inwestuje na giełdzie. Od października rozpoczął studia podyplomowe z analizy finansowej przedsiębiorstw. Czy czesne za naukę może odliczyć od przychodów uzyskanych ze sprzedaży akcji spółek giełdowych?
Przy inwestycjach w akcje obowiązek podatkowy powstaje w momencie ich sprzedaży, czyli wtedy kiedy inwestor otrzymuje przychód. Opodatkowaniu 19-proc. stawką PIT podlega dochód (przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania). Zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 1–4 ustawy o PIT do kosztów podatkowych możemy zaliczyć w momencie uzyskania przychodu (czyli w momencie sprzedaży akcji czy realizacji praw z nich wynikających) wydatki na nabycie akcji, obligacji lub innych papierów wartościowych oraz wydatki na nabycie pochodnych instrumentów finansowych. Oznacza to, że ustalając dochód do opodatkowania, inwestor może uwzględnić cenę, po jakiej kupił papiery wartościowe.
Przepisy nie określają wprost innych wydatków związanych z inwestycją w akcje. W przypadku odliczenia czesnego za naukę, nawet jeśli jest to opłata związana ze studiami dotyczącymi tematyki inwestycyjnej, organy podatkowe zakwestionują ten wydatek. Wynika to z tego, że ten rodzaj kosztu jest zbyt ogólny, aby można go było łączyć tylko i wyłącznie z przychodami uzyskiwanymi z giełdy papierów wartościowych.
Jeden z inwestorów próbował w sądzie udowodnić, że koszty studiów podyplomowych poświęconych inwestowaniu na giełdzie mają związek z przychodem ze sprzedaży akcji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, który zajął się jego sprawą, w wyroku z 30 listopada 2010 r. (sygn. akt I Sa/Łd 671/10, prawomocny) stwierdził, że o ile wiedza zdobyta na studiach podyplomowych poświęconych inwestowaniu wpływa na trafność i przewidywalność decyzji giełdowych, to nie można jednoznacznie stwierdzić, że wiedza ta nie może zostać spożytkowana także dla innych celów podatnika.
Podstawa prawna
Art. 23 ust. 1 pkt 38 i 38a, art. 30b ust. 2 pkt 1–4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Czy zawsze trzeba rozliczyć PIT od obligacji

Podatnik zamierza zainwestować w obligacje. Planuje kupić papiery emitowane przez Skarb Państwa oraz papiery wydane przez prywatne przedsiębiorstwo, które obecnie są wyceniane na giełdzie. Czy w obu przypadkach będzie musiał rozliczyć podatek?
Sprzedaż obligacji skarbowych prowadzą oddziały PKO Banku Polskiego oraz Domu Maklerskiego PKO BP. W przypadku ich zakupu w tych instytucjach nie trzeba zakładać rachunku maklerskiego. W tym przypadku również te podmioty pełnią funkcję płatnika podatku. Oznacza to, że nabywca obligacji nie musi samodzielnie rozliczać dochodu z nich uzyskanego. Bank albo dom maklerski w praktyce pobierze podatek przy wypłacie posiadaczowi obligacji odsetek. Wtedy potrąca 19-proc. PIT. Należność już po opodatkowaniu przelewa na rachunek bankowy właściciela obligacji.
Jeśli chodzi o obligacje przedsiębiorstw notowane na giełdzie papierów wartościowych, konieczne jest założenie rachunku maklerskiego. W tym przypadku podatek od wypłacanych odsetek jest pobierany automatycznie przez biura maklerskie. Jednak inwestor, który ma zapisane takie obligacje na swoim rachunku maklerskim, może jest sprzedać na giełdzie innemu inwestorowi. Wtedy w grę wchodzi podatek od dochodu uzyskanego ze sprzedaży papierów wartościowych i trzeba go rozliczyć w zeznaniu rocznym PIT-38 składanym co do zasady do końca kwietnia danego roku. Podatek trzeba będzie zapłacić wtedy, kiedy cena uzyskana ze sprzedaży obligacji (notowania giełdowe w momencie sprzedaży) jest wyższa niż cena zakupu (notowania w dniu kupna). Biuro maklerskie informuje o tym w formularzu PIT-8C przesyłanym do inwestora oraz urzędu skarbowego do końca lutego danego roku.
Podstawa prawna
Art. 30a ust. 1 pkt 2, art. 30b ust. 1, 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Czy trzeba rozliczyć PCC samodzielnie

Czytelnik zastanawia się nad zakupem akcji pewnej spółki, która nie jest notowana na giełdzie. Znajomy oferuje mu 100 akcji. Umowa zostałaby podpisana przed notariuszem. Czy czytelnik będzie musiał rozliczyć podatek od czynności cywilnoprawnych?
W przypadku zakupu papierów wartościowych na podstawie umowy cywilnoprawnej, bez pośrednictwa biura maklerskiego, trzeba zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Stawka podatku od zakupu akcji wynosi 1 proc. ich wartości.
Dla sprzedającego powstanie dochód ze sprzedaży opodatkowany 19-proc. stawką PIT, który trzeba będzie rozliczyć w PIT-38 po zakończeniu roku podatkowego, składając zeznanie PIT-38. W takim przypadku sprzedający może odliczyć od przychodu (ceny sprzedaży) cenę, po jakiej kupił akcje w przeszłości.
Ponadto wartość akcji określona w umowie powinna odzwierciedlać ich wartość rynkową. W przeciwnym razie organ podatkowy może zakwestionować wysokość podstawy opodatkowania i podatku do zapłaty. Podstawą opodatkowania PCC zawsze jest wartość rynkowa przedmiotu czynności cywilnoprawnej.
W przypadku zawarcia umowy przed notariuszem to on jest płatnikiem tego podatku. Kupujący nie musi samodzielnie określać i wpłacać daniny.
Podstawa prawna
Art. 4 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b, art. 10 ust. 2 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.).

Czy jest ulga przy oszczędzaniu na starość

Czytelnik chciałby rozpocząć odkładanie pieniędzy na swoją przyszłą emeryturę. Czy będzie mógł skorzystać z ulgi podatkowej?
Ulgi podatkowe związane są z oszczędzaniem w IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) oraz IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego). Zarówno IKE, jak i IKZE mogą prowadzić banki, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, domy maklerskie i firmy ubezpieczeniowe. Przy IKE dochody z tytułu oszczędzania są zwolnione z 19-proc. podatku dochodowego, ale tylko gdy zostaną wypłacone po osiągnięciu wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55. roku życia. Jeśli oszczędzający zdecyduje się wcześniej niż na emeryturze wycofać pieniądze z IKE, będzie musiał uiścić 19-proc. podatek od zysków kapitałowych. Wpłaty na IKE są jednak limitowane. W 2013 r. limit wpłat na IKE wynosi 11 139 zł.
W przypadku IKZE ulga podatkowa związana jest z corocznym rozliczaniem deklaracji PIT oraz brakiem 19-proc. podatku od zysków kapitałowych. Oszczędzający w ramach tych kont mają możliwość odpisu od podstawy opodatkowania dokonanych w danym roku wpłat na to konto. Jednak składając zlecenie wycofania środków, trzeba będzie zapłacić podatek dochodowy według skali podatkowej (obecnie 18 proc. lub 32 proc.) niezależnie od tego czy po osiągnięciu wieku emerytalnego czy wcześniej. Wpłaty na IKZE w roku kalendarzowym są również limitowane. W tym jednak przypadku limit ten jest ustalany odrębnie dla każdej osoby. Zależy on od wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni. Wpłaty na IKZE nie mogą jednocześnie przekroczyć 4 proc. podstawy wymiaru tej składki. Nie mogą być przy tym wyższe niż 4 proc. kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonej za rok poprzedni. Ustawowy limit wpłat na IKZE w 2013 r. to 4231,20 zł.
Podstawa prawna
Art. 26 ust. 1 pkt 2b, art. 30a ust. 1 pkt 10 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Czy można uniknąć obciążenia PCC

Czy jest możliwość uniknięcia zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku zakupu akcji spółek, które nie są notowane na giełdzie?
Możliwe jest zastosowanie zwolnienia od PCC, jeśli nabycie akcji przez jedną osobę fizyczną od innej osoby fizycznej nastąpi za pośrednictwem firm inwestycyjnych (także zagranicznych). Za firmy inwestycyjne uznaje się m.in. domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską oraz określone podmioty zagraniczne prowadzące w Polsce działalność maklerską.
Podstawa prawna
Art. 9 pkt 9 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.).