Menedżer przedsiębiorca, który dostał odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji, uiści od niego VAT i PIT. Jego była firma zaliczy natomiast tę kwotę do kosztów podatkowych.
Osoba zawierająca umowę o zarządzanie przedsiębiorstwem najczęściej podpisuje też klauzulę o zakazie konkurencji. Chodzi o odpłatne zobowiązanie się, że po odejściu z firmy nie będzie prowadzić przez pewien czas konkurencyjnej wobec niej działalności. Od przychodu z tytułu otrzymanego odszkodowania menedżer płaci podatek dochodowy. W zależności od rodzaju podpisanej umowy może też wystąpić konieczność naliczenia VAT.

Kiedy menedżer jest podatnikiem VAT

Aby ustalić, czy w związku z odszkodowaniem należny jest podatek od towarów i usług, trzeba zacząć od określenia, czy menedżera można uznać za podatnika VAT. Tak orzekł NSA w wyroku z 26 października 2010 r. (sygn. akt I FSK 1631/10).
Podatnikiem VAT może być tylko menedżer będący przedsiębiorcą, który świadczy swoje usługi bez zewnętrznych nacisków i w sposób samodzielny. Jeśli ktoś pracuje np. na umowie o pracę czy zlecenie to zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) takiego statusu nie ma.
– W przypadku menedżera, który jest podatnikiem VAT, powstrzymanie się od określonej czynności, w tym zastosowanie się do zakazu konkurencji, może być uznane za usługę opodatkowaną – wyjaśnia Łukasz Szczygielski, doradca podatkowy w TPA Horvath. Dodaje, że firma, która otrzyma od menedżera fakturę, będzie mogła z niej odliczyć daninę.
Potwierdza to interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 28 lutego 2013 r. (nr IBPP4/443-94/13/EK). Podkreślił w niej, że do opodatkowania wystarczy, aby takie zobowiązanie było odpłatne, wynikało z umowy, a menedżer podatnik VAT był jej bezpośrednim beneficjentem.

Przychód i koszty podatkowe

Odszkodowanie za bezczynność podlega także PIT. Jak przypomina MF, menedżer (także przedsiębiorca), który uzyska je w związku z umową o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktem lub umową o podobnym charakterze powinien je potraktować jako przychód z działalności wykonywanej osobiście i opodatkować według skali (18 i 32-proc. stawka). NSA wykluczył prawo do skorzystania z 19-proc. stawki liniowej w uchwale siedmiu sędziów z 26 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II FPS 10/09).
Jeśli zarządzanie firmą odbywało się na etacie, jako źródło przychodu należy wpisać stosunek pracy i opodatkować odszkodowanie według skali podatkowej, przy czym płatnikiem zaliczek na PIT będzie były pracodawca menedżera.
Firma wypłacająca odszkodowanie za zastosowanie się do zakazu konkurencji może o jego kwotę pomniejszyć swój dochód. Potwierdza to Ministerstwo Finansów, ale zastrzega, że na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 55 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) sumy te mogą być kosztami podatkowymi dopiero za miesiąc, w którym zostaną wypłacone lub postawione do dyspozycji.
Także Łukasz Szczygielski podkreśla, że co do zasady kwoty odszkodowania powinny pomniejszać dochód. Przypomina jednak, że wyjątkiem są te wypłacone byłym członkom zarządu przedsiębiorstwa, gdyż są oni z mocy prawa zobowiązani do nieprowadzenia działalności konkurencyjnej. Jak orzekł NSA w wyroku z 27 czerwca 2007 r. (sygn. akt II FSK 844/06), z tego powodu dodatkowe umowne zobowiązanie członków zarządu spółki z o.o. do zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej i wypłacenie im z tego tytułu odszkodowania nie może być uznane za związane z uzyskaniem przychodów.