Osoba małoletnia, która podejmie pracę w wakacje, będzie musiała z uzyskanych dochodów rozliczyć się z fiskusem. W niektórych sytuacjach dochody dziecka rozliczą jego rodzice.

Wakacje to zazwyczaj czas zarobienia pierwszych lub dodatkowych pieniędzy dla osób małoletnich. Rzadko jednak wiedzą one, że z wakacyjnych zarobków trzeba rozliczyć się z urzędem skarbowym. Konieczne też będzie postaranie się o numer identyfikacji podatkowej. Zasady rozliczeń podatkowych małoletniego będą zależały od rodzaju osiągniętych dochodów.
Rodzic doliczy zarobki dziecka
W zależności od tego, jakie dochody osiągnie osoba małoletnia w czasie wakacji, albo będzie musiała rozliczyć je samodzielnie, albo jej rodzice będą musieli doliczyć je do swoich zarobków.
PRZYKŁAD: JAK ROZLICZYĆ DOCHODY UDZIAŁOWCA SPÓŁKI
Podatnik prowadził wspólnie z żoną działalność gospodarczą w formie spółki jawnej. Żona zmarła, a spadkobiercami na mocy postanowienia sądu zostali: małoletnia córka, mąż będący jednocześnie ojcem dziecka. Na córkę jako spadkobierczynię po zmarłej przeszły prawa zmarłego wspólnika spółki jawnej w części określonej postanowieniem sądu. Powstaje pytanie, czy małoletnia córka, jak i podatnik jako prawni udziałowcy spółki jawnej w odpowiednich udziałach procentowych powinni składać deklaracje.
Prowadzenie działalności gospodarczej polega m.in. na zawieraniu umów, zaciąganiu zobowiązań, nabywaniu praw majątkowych. Jeżeli stroną takich czynności prawnych jest osoba małoletnia, to w jej imieniu działają rodzice - w tym przypadku ojciec jako przedstawiciel ustawowy. Zarząd majątkiem dziecka jest elementem władzy rodzicielskiej, z tym zastrzeżeniem, że czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka są poddane kontroli sądu opiekuńczego - zezwolenie sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest niezbędne dla skuteczności tej czynności prawnej. W przedstawionej sytuacji dla rozstrzygnięcia, kto i w jaki sposób powinien składać deklaracje podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych, znaczenie ma przepis art. 7 ust. 1 ustawy o PIT. Powołany przepis nakazuje doliczanie dochodów małoletnich dzieci - z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów i dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku - do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci. W konsekwencji, ojciec dziecka i jednocześnie wspólnik spółki jawnej powinien składać jedną deklarację podatkową w imieniu swoim i małoletniej córki i w deklaracji tej wykazywać dochód (stratę) osiągnięty łącznie przez niego oraz przez małoletnią córkę.
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidują bowiem, że dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.
Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków. Zasada ta nie będzie miała zastosowania do małżonków, w stosunku do których orzeczono separację.
Oznacza to, że, jeśli przykładowo dziecko osiągnie dochód z udziału w reklamie, rozliczenia podatkowego dokona jego rodzic. Natomiast, gdy osiągnie dochód ze stosunku pracy, rozliczenia będzie musiało dokonać już samodzielnie.
Przedstawmy taką sytuację na konkretnym przykładzie. Dziecko uzyskało w wakacje 2006 roku dochody z tytułu umowy zlecenia. W momencie otrzymania pieniędzy dziecko było niepełnoletnie (18 lat osiągnęło w październiku 2006 r.). Powstaje więc pytanie, czy dochody dziecka doliczyć do dochodów rodziców, czy też ma ono dokonać rozliczenia indywidualnego. W tym przypadku będzie trzeba dokonać rozliczenia indywidualnego.
Dochody małoletniego dziecka z własnej pracy, w tym przypadku z działalności wykonywanej osobiście, nie mogą być bowiem wykazane w zeznaniu podatkowym rodziców. Wobec tego, w związku z uzyskaniem dochodów podlegających opodatkowaniu, dziecko powinno dokonać indywidualnego rozliczenia rocznego, w którym należy wykazać uzyskane w 2006 roku dochody. Taką interpretację potwierdził m.in. naczelnik Urzędu Skarbowego w Kościanie w piśmie z 14 kwietnia 2006 r. (nr PD/415-7/PIA/06).
PRZYKŁAD: JAK OPODATKOWAĆ RENTĘ MAŁOLETNIEGO
Podatniczka jest osobą samotnie wychowującą małoletnie dziecko, które uzyskuje dochody z tytułu renty rodzinnej. Podatniczka natomiast nie osiąga żadnych dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Podatniczka nie wie, czy w celu rozliczenia rocznego dochodów dziecka powinna składać PIT-36 wraz z PIT-M, czy też skorzystać z innego formularza.
Renta rodzinna przyznana jest małoletniemu dziecku i nie stanowi dochodu podatniczki, lecz dochód dziecka. W związku z tym nie będzie tu możliwości określenia podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci.
Jednak z uwagi na fakt, że dochody uzyskiwane w roku podatkowym są dochodami pochodzącymi z renty rodzinnej małoletniego dziecka, która zgodnie ze sporządzoną przez ZUS informacją przekazywana jest na imię i nazwisko podatniczki, to takie dochody powinny być wykazane w załączniku PIT-M, a następnie przeniesione do zeznania PIT-36. Jednak z uwagi na brak możliwości zastosowania preferencyjnego opodatkowania dla osób samotnie wychowujących dziecko, podstawę opodatkowania powinna stanowić pełna kwota renty rodzinnej, nie zaś połowa.
Umowa o pracę
Gdy osoba małoletnia podczas wakacji zostanie zatrudniona w ramach umowy o pracę, będzie musiała rozliczyć się indywidualnie. Wówczas w pierwszej kolejności musi wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o nadanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP), a następnie w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym uzyskano dochody, powinna złożyć roczne zeznanie PIT. Jeśli dziecko będzie zarabiało w wakacje 2007 roku, roczny PIT będzie musiało złożyć najpóźniej 30 kwietnia 2008 r. Złożenie zeznania rocznego będzie konieczne również w sytuacji, gdy dochody dziecka nie przekroczą w 2007 roku kwoty 3015 zł, czyli dochodu niepowodującego obowiązku zapłaty podatku dochodowego. Jeśli w takim przypadku wcześniej płatnik pobrał od zarobków dziecka zaliczkę, zostanie ona zwrócona jako nadpłata.
Warto przypomnieć, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz dochodów, od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Potrzebny NIP
Jak już wspomniałam, dziecko podejmujące pracę w wakacje, jeżeli okaże się, że rozliczenia podatkowego będzie dokonywać indywidualnie, musi postarać się o NIP. Numer ten nadawany jest raz na całe życie i podawany jest na wszelkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których poboru zobowiązane są organy podatkowe lub celne.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numery identyfikacji podatkowej. Ewidencji podatników, płatników podatków i płatników składek ubezpieczeniowych dokonują naczelnicy urzędów skarbowych.
Aby dziecko mogło uzyskać NIP, musi złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie identyfikacyjne. W tym celu będzie trzeba wypełnić NIP-3, który zawiera m.in.: nazwisko, imiona, imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia, płeć, nazwisko rodowe, obywatelstwo lub obywatelstwa, adres miejsca zamieszkania, adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub czasowy, rodzaj i numer dowodu tożsamości oraz numer ewidencyjny PESEL.
Zgłoszenia identyfikacyjnego dokonuje się jednokrotnie, bez względu na rodzaj oraz liczbę opłacanych przez podatnika podatków, formę opodatkowania, liczbę oraz rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej oraz liczbę prowadzonych przedsiębiorstw.
Warto dodać, że nie tylko dzieci, które będą musiały rozliczać podatek dochodowy od osób fizycznych, np. z tytułu umowy o pracę, będą miały obowiązek wystąpienia o nadanie NIP. Zobrazujmy to na przykładzie: 12-letnia córka podatniczki odziedziczyła po zmarłej babci nieruchomość. Podatniczka wraz z mężem jest opiekunem dziecka i może zarządzać odziedziczoną nieruchomością do uzyskania przez dziecko pełnoletniości. Przedmiotowa nieruchomość została wynajęta na działalność gospodarczą. Powstaje w takim przypadku wątpliwość, czy córka, w związku z wynajmem lokali w nieruchomości należącej do niej, powinna mieć nadany numer identyfikacji podatkowej.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników obowiązkowi ewidencyjnemu podlegają oraz numer identyfikacji podatkowej otrzymują osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami.
Fakt zgłoszenia obowiązku podatkowego przez córkę poprzez złożenie w urzędzie miasta informacji w sprawie podatku od nieruchomości IN-1 świadczy o tym, że córka zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych jest podatnikiem podatku od nieruchomości, co stanowi przesłankę do nadania jej numeru identyfikacji podatkowej.
PRZYKŁAD: CZYIM DOCHODEM BĘDĄ ŚRODKI Z NAJMU
Pięcioro dzieci podatnika uzyskuje dochody z tytułu najmu nieruchomości otrzymanej w formie darowizny od dziadków. Czwórka dzieci jest niepełnoletnia. Pełnoletnie dziecko złożyło w urzędzie skarbowym oświadczenie o wyborze opodatkowania przychodów z najmu zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych, natomiast w imieniu małoletnich dzieci takie oświadczenie złożyli rodzice. Czy opodatkowany w formie ryczałtu przychód z najmu nieruchomości, której właścicielem są małoletnie dzieci, należy rozliczać jako przychód dzieci, czy jako przychód rodziców?
Jeżeli rodzicom przysługuje prawo pobierania pożytku z najmu nieruchomości stanowiącej własność małoletnich dzieci, to przychody z tego tytułu powinny być doliczone do dochodów rodziców, bowiem dochody dziecka z najmu nieruchomości nie są dochodami z pracy ani też nieruchomość nie jest przedmiotem oddanym dziecku do swobodnego użytku.
Podatnicy będący wyłącznie podatnikami podatków stanowiących dochody budżetów gmin dokonują zgłoszenia identyfikacyjnego nie później niż w terminie: złożenia pierwszej deklaracji na podatek od nieruchomości; dokonania pierwszej wpłaty wymienionego podatku.
Właściwym naczelnikiem urzędu skarbowego dla ewidencji podatników niebędących podatnikami podatku dochodowego jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika.
Zatem osoba będąca podatnikiem podatku od nieruchomości podlega obowiązkowi ewidencyjnemu, wobec czego zobowiązana jest złożyć zgłoszenie identyfikacyjne. Takie stanowisko zajął m.in. naczelnik Urzędu Skarbowego w Wejherowie w interpretacji z 23 czerwca 2006 r. (nr NIP/4001-849/IW/06).
3015 zł wynosi dochód niepowodujący obowiązku zapłaty PIT w 2007 roku
Ważne!
Jeżeli zaliczki na podatek dochodowy pobierane są przez płatnika, zgłoszenia identyfikacyjnego NIP dokonuje się za jego pośrednictwem
Ewa Matyszewska
Podstawa prawna
■ Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
■ Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681 z późn. zm.).