MF przypomina, że dział spadku polega na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Zgodnie z art. 1037 par. 1 kodeksu cywilnego, może nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Można go dokonać poprzez fizyczny podział rzeczy, tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom. W ramach tej formy podziału dopuszczalne jest ustalenie dopłat na rzecz niektórych współspadkobierców, które mają wyrównać różnicę wynikającą z udziału w spadku. Zgodnie zaś z art. 1038 par. 1 k.c., sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do jego części. Artykuł 1038 par. 2 wskazuje, iż umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do jego części.
Możliwe jest także przyznanie przedmiotów spadku w całości jednemu lub kilku współspadkobiercom i obciążenie ich obowiązkiem spłaty na rzecz pozostałych zaiteresowanych. Drugą formą podziału spadku jest podział cywilny. Przedmioty należące do spadku zostają sprzedane, a uzyskana kwota jest dzielona pomiędzy współspadkobierców.
Przepisy ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 z późn. zm.) opodatkowują dział spadku, jeżeli wiąże się z obowiązkiem spłat lub dopłat. Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym i występuje wówczas przy dziale spadku, gdy całość majątku przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców. Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców, gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku.
W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o PCC, podatkowi temu podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat oraz – stosownie do punktu 3 ww. przepisu – orzeczenia sądów (także polubownych) i ugody, jeżeli wywołują takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w ww. przepisie.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej lub – w myśl pkt 3 – z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody.
W przypadku umowy o dział spadku lub o zniesienie współwłasności obowiązek podatkowy ciąży na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności (art. 4 pkt 5). Stosownie natomiast do art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, podstawę opodatkowania przy umowie o zniesienie współwłasności lub o dział spadku stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności lub spadku.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o PCC, stawki podatku od umowy o dział spadku przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynoszą 2 proc., a przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych – 1 proc.

1 lub 2 proc. wynoszą stawki podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku działu spadku