Sprawa dotyczyła Wrocławia. Miasto spytało ministra finansów, czy gmina i jej jednostki budżetowe mogą być zarejestrowane jako jeden podatnik VAT łącznie, czy odrębnie. Pełnomocnik Wrocławia podkreślił, że w jego strukturach działają 284 takie jednostki.
Minister finansów uważał, że jednostki budżetowe są wystarczająco samodzielne do prowadzenia działalności gospodarczej, a zatem mogą mieć odrębny numer VAT. Przedstawiciele miasta się z tymi nie zgodzili. Podkreślili, że jednostki budżetowe nie są na tyle niezależne od gminy, aby odrębnie rozliczać VAT – ich budżet i wszystkie rozliczenia są zależne od budżetu gminy.
Sąd we Wrocławiu przyznał rację ministrowi finansów. Stwierdził wprawdzie, że jednostka nie jest w pełni samodzielna, ponieważ to gmina finalnie ponosi ryzyko ekonomiczne, ale struktura jednostki jest wystarczająca do bycia odrębnym podatnikiem VAT. NSA uznał, że sprawa budzi poważne wątpliwości i konieczna jest uchwała poszerzonego składu.
Minister finansów w piątek złożył jeszcze pismo procesowe, w którym zaproponował, aby sąd nie podejmował uchwały, tylko skierował pytanie prawne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej o rozstrzygnięcie problemu, czy jednostki budżetowe są samodzielnymi podmiotami w świetle przepisów unijnej dyrektywy VAT.
– To gra na czas, aby odroczyć naprawę bałaganu, który dziś mamy – powiedział na rozprawie Krzysztof Sachs, pełnomocnik gminy Wrocław, partner w Ernst & Young. Według niego teraz w Polsce praktyka jest taka, że część jednostek jest podatnikami VAT, a część nie. Gminy zaś muszą dokonywać różnych przesunięć inwestycji, aby odliczać VAT. Nie byłoby tego, gdyby jasno zostało wskazane, że to gmina jest jedynym podatnikiem VAT.
– Sprawę można zaś rozstrzygnąć na gruncie przepisów krajowych. Nie ma potrzeby pytania unijnego sądu o wykładnię przepisów – stwierdził.
NSA przyznał mu rację i odmówił skierowania pytania do trybunału. Sędzia Małgorzata Niezgódka-Medek podkreśliła, że jednostki budżetowe są podmiotami zależnymi od gminy. Jednostka nie ma własnego majątku, a jedynie korzysta z majątku wyodrębnionego jej przez gminę. Ponadto wszystkie przychody, koszty tej jednostki są ostatecznie rozliczane przez gminy.
– Uchwała NSA niewątpliwie oznacza rewolucję w gminach. Dotychczas ustalony sposób działania i rozliczania VAT zostanie całkowicie zburzony – mówi Michał Borowski, menedżer zespołu VAT w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy.
Według niego po uchwale należałoby uznać, że gmina jako podatnik VAT powinna uwzględniać zarówno VAT należny, jak i naliczony z jednostek budżetowych w swoich rozliczeniach. Zaznacza jednak, że po uchwale powstają też wątpliwości co do przeszłych rozliczeń podatku od towarów i usług zarówno w jednostkach budżetowych, jak i w gminach.
– Trzeba też mieć na uwadze, że jednostki budżetowe gminy były przecież rejestrowane przez organy podatkowe jako podatnicy VAT i w tym względzie w obrocie prawnym funkcjonują prawomocne decyzje – podkreśla Michał Borowski.
ORZECZNICTWO
Uchwała NSA w składzie siedmiu sędziów z 24 czerwca 2013 r. (sygn. I FPS 1/13).