Z reguły tylko ostateczne rozstrzygnięcie organu podlega wykonaniu. Są jednak przypadki, gdy urząd może nadać rygor natychmiastowej wykonalności decyzji wydanej już w pierwszej instancji.

Czy sytuacja finansowa podatnika ma znaczenie

Sytuacja finansowa czytelnika DGP jest bardzo trudna. Toczy się przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne w związku z niepłaceniem alimentów. Jest również stroną postępowania dotyczącego zaległości w VAT. Czy w takiej sytuacji decyzji podatkowej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności?
Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują okoliczności, w których nieostatecznej decyzji podatkowej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Dotyczy to przypadków, gdy:
- organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych;
- strona nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa zaspokojenia;
- strona dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości;
- okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące.
Jak widać powody natychmiastowej egzekucji mogą być związane z sytuacją majątkową podatnika lub ze zbliżającym się upływem terminu przedawnienia należności podatkowej.
Z pytania wynika, że wobec zainteresowanego toczy się postępowanie egzekucyjne, a więc jest to jedna z przesłanek nadania nieostatecznej decyzji podatkowej rygoru natychmiastowej wykonalności. Co istotne, przepisy nie ograniczają w żaden sposób kategorii postępowań egzekucyjnych. Może tu więc chodzić nie tylko o egzekucję należności podatkowych, ale także administracyjnych, czy właśnie cywilnych, tak jak ma to miejsce w opisanym przypadku.
Aby nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności było możliwe, organ podatkowy musi uprawdopodobnić, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie przez podatnika wykonane. W tym celu już w toku postępowania wymiarowego organ powinien gromadzić informacje o podatniku, jego sytuacji majątkowej, w tym również dotyczącej toczących się wobec niego postępowań egzekucyjnych.
Podstawa prawna
Art. 239b par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).

Czy możliwe jest wstrzymanie w trybie nadzwyczajnym

Podatnik będzie składał wniosek o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją. Czy może jednocześnie wnioskować o wtrzymanie wykonania samej decyzji?
Decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym, są ostateczne. Ich uchylenie, zmiana, lub stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w określonych ustawowo przypadkach.
Organ podatkowy właściwy w sprawie wznowienia postępowania (tj. organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji) może wstrzymać wykonanie rozstrzygnięcia z urzędu lub na żądanie strony. Wniosek powinien spełniać ogólne wymogi formalne pisma określone w art. 168 Ordynacji podatkowej, w szczególności dotyczące wskazania treści żądania, osoby, od której pochodzi, oraz jej adresu.
Wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji wniesiony w trybie nadzwyczajnym może być złożony do czasu wydania decyzji organu właściwego w sprawie wznowienia.
Po rozpatrzeniu wniosku podatnika organ podatkowy wydaje postanowienie, w którym:
- wstrzymuje wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania, albo
- odmawia wstrzymania decyzji, jeżeli nie zachodzi prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania.
Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji objętej wznowieniem przysługuje stronie zażalenie. Podobne zasady obowiązują w przypadku postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.
Podstawa prawna
Art. 128, art. 246, art. 252 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).

Czy nieostateczne rozstrzygnięcie może być wykonane

Podatnikowi tydzień temu doręczona została decyzja naczelnika urzędu skarbowego określająca wysokość podatku dochodowego, wydana w postępowaniu podatkowym. Czy podlega wykonaniu?
Od decyzji wydanej przez naczelnika urzędu skarbowego (a więc przez organ podatkowy pierwszej instancji) podatnik może się odwołać. Jest więc ona nieostateczna. Wyjaśnijmy, że z taką decyzją mamy do czynienia w dwóch sytuacjach. Po pierwsze, gdy nie upłynął jeszcze 14-dniowy termin do wniesienia odwołania. Po drugie, gdy podatnik wniósł odwołanie, które jeszcze nie zostało rozpoznane przez organ drugiej instancji.
Zasadą jest, że decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu. Wstrzymanie wykonania rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji następuje z mocy prawa. Wyjątki dotyczą jedynie tych decyzji, którym nadano rygor natychmiastowej wykonalności.
Podstawa prawna
Art. 239a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).

Czy sąd może zdecydować o wstrzymaniu

Zainteresowany otrzymał decyzję dyrektora izby skarbowej wydaną na skutek odwołania. Ponieważ nie jest dla niego korzystna, zamierza ją zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Czy w takiej sytuacji możliwe jest wstrzymanie wykonalności?
Zasadą jest, że ostateczna decyzja podatkowa podlega wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie. Organ podatkowy pierwszej instancji wstrzymuje wykonanie decyzji ostatecznej w razie wniesienia skargi do sądu administracyjnego – do momentu uprawomocnienia się orzeczenia sądu:
- na wniosek – po przyjęciu zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę – do wysokości zabezpieczenia i na czas jego trwania, lub
- z urzędu – po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę – do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.
Pisemny wniosek podatnik może dołączyć do skargi (składa się do sądu, ale za pośrednictwem organu podatkowego). Powinien on określać formę zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego wynikającego z decyzji.
Wniosek podlega rozpatrzeniu bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni. Niezałatwienie go w tym terminie powoduje wstrzymanie wykonania decyzji do czasu doręczenia postanowienia w sprawie przyjęcia zabezpieczenia (chyba że przyczyny niezałatwienia wniosku w terminie zostały spowodowane przez podatnika). W sprawie wstrzymania wykonania decyzji wydaje się postanowienie, na które służy zażalenie (w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia). Wstrzymanie wykonania decyzji nie ma wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę.
Decyzja może być również wstrzymana przez sąd administracyjny (pomimo braku złożenia zabezpieczenia jej wykonania, o którym mowa w przepisach Ordynacji podatkowej). Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia bowiem skarżącego złożenia stosownego wniosku do sądu (któremu organ podatkowy przekazał już skargę podatnika). Sąd na wniosek skarżącego może wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.
Wstrzymanie wykonania decyzji nigdy nie pozbawia podatnika możliwości dobrowolnej jej realizacji.
Podstawa prawna
Art. 239f ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).
Art. 61 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.).

Czy obowiązek zapłaty wynika z treści decyzji

Podatnik otrzymał decyzję wymiarową na miesiąc przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Czy brak w jej treści informacji o natychmiastowej wykonalności oznacza, że na pewno nie podlega ona wykonaniu?
Zbliżający się termin przedawnienia zobowiązania podatkowego (okres krótszy niż trzy miesiące) może uzasadniać nadanie decyzji podatkowej rygoru natychmiastowej wykonalności. Jest on nadawany przez organ podatkowy pierwszej instancji z urzędu, w drodze postanowienia. Powinno być ono sporządzone wraz z uzasadnieniem.
Rygor natychmiastowej wykonalności nie wynika więc z treści wydanej decyzji, lecz jest przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia. W praktyce dopuszczalne jest doręczenie postanowienia równocześnie z decyzją, w jednej przesyłce. Nie jest to jednak wymóg, zatem doręczenie samej decyzji nie oznacza wcale, że podatnik nie otrzyma postanowienia w sprawie nadania jej rygoru natychmiastowej wykonalności. Warto przy tym pamiętać, że organ nie powiadamia podatnika o tym, że wszczął postępowanie w sprawie nadania rygoru.
Podstawa prawna
Art. 239b par. 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).

Czy postanowienie w sprawie rygoru można zaskarżyć

Podatnik otrzymał wraz z decyzją podatkową postanowienie o nadaniu jej rygoru natychmiastowej wykonalności. Nie zgadza się jednak z tym rozstrzygnięciem. Czy może je zaskarżyć?
Na postanowienie w sprawie nadania rygoru natychmiastowej wykonalności podatnikowi przysługuje zażalenie. Zgodnie z ogólnymi zasadami ten środek odwoławczy wnosi się w terminie 7 dni do organu wyższego stopnia, za pośrednictwem organu pierwszej instancji (czyli np. do dyrektora izby skarbowej za pośrednictwem naczelnika urzędu skarbowego). Trzeba pamiętać, że wniesienie zażalenia nie wstrzymuje jednak wykonania decyzji. Ponadto nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności nie skraca terminu płatności wynikającego z decyzji.
Podstawa prawna
Art. 239b par. 4 i par. 5 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.).