Kwestia korygowania VAT od wniesionego aportu od dawna budziła wątpliwości podatników. Nawet organy podatkowe miały jeszcze niedawno różne zdanie na ten temat. W celu ujednolicenia stosowania prawa podatkowego minister finansów w interpretacji z 27 marca 2007 r. (nr PT5- 033-13/EK/2006/AP-7828/7789) stwierdził, iż podatnik ma obowiązek dokonać korekty odliczonego VAT z faktury zakupu, ponieważ ostateczne przeznaczenie (aport) składnika majątku jest zwolnione z VAT.
W praktyce zdarza się zazwyczaj tak, że podatnik dokonuje zakupu środka trwałego, wartości niematerialnej i prawnej, wyposażenia, towarów lub materiałów w celu wykonywania czynności opodatkowanych. Po pewnym czasie decyduje, że składniki majątku wniesie jako wkład niepieniężny do innej spółki. Stosownie do wytycznych ministra finansów podatnik powinien dokonać korekty podatku naliczonego w przypadku wniesienia:
  •  towarów - zawsze,
  •  wyposażenia - nigdy,
  •  środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych o wartości początkowej do 15 tys. zł - nigdy,
  •  środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych o wartości początkowej powyżej 15 tys. zł - tylko jeśli wnosi je między pierwszym a piątym rokiem użytkowania,
  •  nieruchomości - tylko jeśli wnosi je między pierwszym a dziesiątym rokiem użytkowania.
Powołana interpretacja ministra finansów została opublikowana po wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 21 lutego 2007 r. (sygn. akt I SA Łd 1948/06), który opowiedział się za obowiązkiem korekty podatku naliczonego w przypadku aportu.
Jednak podatnicy oraz doradcy podatkowi starają się polemizować ze stanowiskiem ministra finansów, powołując się na regulacje Dyrektywy 2006/112/WE (zwanej VI Dyrektywą o VAT), orzecznictwo ETS, np. wyrok C-37/95 i wyrok C-97/90 oraz orzecznictwo krajowe, np. wyrok NSA z 7 czerwca 2004 r. (sygn. akt FSK 87/04).
Liczy się moment zakupu
Zgodnie z wyrokiem ETS w sprawie C-97/90 prawo do odliczenia powstaje w momencie powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku podlegającego odliczeniu. W konsekwencji, jedynie rola, w jakiej osoba działa w danym momencie, może determinować istnienie prawa do odliczania. Ograniczenie tej zasady powinno być traktowane jako wyjątek i nie może podlegać wykładni rozszerzającej. A zatem, jeśli podatnik mógł w chwili nabycia składnika majątku odliczyć VAT, to późniejsze wniesienie składnika jako aportu nie pozbawia go prawa odliczenia.
Również z wyroku ETS C-37/95 oraz wyroku NSA (sygn. akt FSK 87/04) wynika, że prawo do odliczenia podatku naliczonego należy badać w momencie dokonania zakupu, a późniejsze zdarzenia nie powinny tego zmieniać.
Organy podatkowe, polemizując z argumentami wskazanymi w przytoczonych orzeczeniach, wskazują, że są to tylko orzeczenia wydane w indywidualnych sprawach, a wyrok NSA został wydany, gdy obowiązywały przepisy dawnej ustawy od towarów i usług z dnia 8 stycznia 1993 r.
Czynności opodatkowane
Moim zdaniem szczególnie interesujące w sprawie VAT od aportu jest stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, wyrażone w wyroku z 7 grudnia 2006 r. (sygn. akt I SA/Ol 528/06). Sąd nie zgodził się z koniecznością dokonywania korekty podatku naliczonego przez podatnika, który wykorzystuje zakupiony składnik majątku (dla potrzeb dalszej części opracowania przez składnik majątku należy rozumieć środek trwały lub wartość niematerialną i prawną o wartości początkowej powyżej 15 tys. zł) tylko do czynności opodatkowanych, a następnie wnosi go jako wkład niepieniężny. Warto przy tym zwrócić uwagę, że uzasadnienie stanowiska sądu opiera się tylko na przepisach obecnie obowiązującej ustawy o VAT.
W przytoczonym wyroku sąd wskazał, że przepisy art. 91 ust. 2-6 ustawy o VAT zobowiązują do dokonania korekty podatku naliczonego z tytułu sprzedaży zwolnionej od VAT tylko wtedy, jeśli składnik majątku był używany w działalności gospodarczej podatnika do czynności opodatkowanych VAT oraz czynności pozostałych.
Podkreślił przy tym, że art. 91 ust. 7 ustawy o VAT nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów art. 91 ust. 1-5, ale nie art. 91 ust. 6 tej ustawy. Oznacza to, że art. 91 ust. 7 mający zastosowanie w sytuacji, w której podatnik miał prawo do odliczenia całej kwoty podatku naliczonego od wykorzystywanego składnika majątku i dokonał takiego obniżenia, a następnie się to prawo zmieniło - dotyczy sytuacji, w której podatnik, prowadząc działalność opodatkowaną i zwolnioną (lub nieopodatkowaną), zakupione składniki majątku początkowo wykorzystywał wyłącznie do działalności opodatkowanej, następnie zaczął wykorzystywać do działalności zwolnionej (lub nieopodatkowanej). Z art. 91 ust. 6 i 7 ustawy o VAT wynika, iż sprzedaży składnika majątku, a w szczególności wniesienia go tytułem aportu do spółki handlowej lub cywilnej, która to czynność jest zwolniona od podatku, nie można uznać za rozpoczęcie wykorzystania tego składnika w działalności podatnika do sprzedaży opodatkowanej. Artykuł 91 ust. 7 bez powiązania z art. 91 ust. 6 ustawy o VAT dotyczy używania środka trwałego (wartości niematerialnej i prawnej), a nie jego sprzedaży (darowizny, wniesienia jako aport itp.).
Z kolei art. 91 ust. 4 ustawy o VAT stanowi, że w przypadku gdy w okresie korekty nastąpi sprzedaż składnika majątku, uważa się, że jest on nadal używany na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu u tego podatnika, aż do końca okresu korekty. Z powyższego jednoznacznie wynika, że sprzedaż składników majątku, które były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych, nie rodzi obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego przy ich nabyciu, niezależnie od tego, czy ta sprzedaż jest opodatkowana czy też zwolniona od podatku. Ponadto należy podkreślić, że sprzedaż środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej nie wpływa na strukturę sprzedaży, o czym mówi art. 90 ust. 5 ustawy o VAT.
Reasumując: z wyroku WSA w Olsztynie wynika, że ustawodawca wyróżnił dwie grupy środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wniesienie aportem nie jest związane z korektą podatku naliczonego:
  •  te, których wartość początkowa nie przekracza 15 tys. zł, oraz
  •  te, które przez cały okres użytkowania były związane tylko z działalnością opodatkowaną podatnika.
PRZYKŁAD KIEDY SPÓŁKA NIE DOKONA KOREKTY NALICZONEGO VAT
Spółka A zakupiła w lipcu 2005 r. maszynę za kwotę 61 tys. zł (brutto). Cała działalność spółki jest opodatkowana VAT, wobec tego w deklaracji VAT-7 za lipiec 2005 r. odliczono podatek naliczony VAT w pełnej wysokości 11 tys. zł. W czerwcu 2007 r. maszyna została wniesiona aportem w zamian za udziały spółki B. Czynność jest zwolniona od VAT. Spółka A nie dokonuje korekty podatku naliczonego.
PRZYKŁAD KIEDY KONIECZNA JEST KOREKTA VAT
Spółka A zakupiła w lipcu 2005 r. maszynę za kwotę 61 tys. zł (brutto). Proporcja działalności opodatkowanej wynosiła 100 proc., 100 proc., 90 proc. odpowiednio w latach 2004-2006. Wobec tego w deklaracji VAT-7 za lipiec 2005 r. odliczono podatek naliczony VAT w pełnej wysokości 11 tys. zł. W deklaracji za styczeń 2007 r. dokonano korekty pomniejszającej podatek naliczony w wysokości 220 zł = 1/5 x [11 tys. zł x (100 proc. - 90 proc.)]. W czerwcu 2007 r. maszyna została wniesiona aportem w zamian za udziały spółki B. Czynność jest zwolniona od VAT. Spółka A dokonuje korekty podatku naliczonego w poz. 48 deklaracji VAT-7 za czerwiec 2007 r. w wysokości 6,6 tys. zł = 3/5 x [11 tys. zł x (100 proc. - 0 proc.)].
Barbara Pyzel
gp@infor.pl