Sądy administracyjne oraz pośrednio organy podatkowe są związane ustaleniami wyroku karnego i nie muszą ponownie przesłuchiwać świadków w prowadzonym postępowaniu

W jednym z najnowszych wyroków Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach (sygn. akt I SA/Ke 715/10, nieprawomocny) orzekł, że związanie sądu administracyjnego skazującym i prawomocnym wyrokiem karnym odnosi się tylko do popełnienia przestępstwa, czyli do sfery ustaleń faktycznych mającej znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej.

Związanie sądów administracyjnych i organów podatkowych wyrokami sądów karnych budziło kontrowersje w praktyce stosowania przepisów. Spór o związanie wyrokami karnymi sądów administracyjnych sprowadza się do wykładni art. 11 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Stanowi on, że ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd administracyjny. Jak tłumaczy Aleksander Stanek, doradca podatkowy, zgodnie z tym przepisem nie będą więc wiązały sądu administracyjnego orzeczenia stwierdzające popełnienie wykroczenia czy też przewinienia dyscyplinarnego ani np. nakaz karny.

– Powołany przepis, wprowadzając zasadę związania sądu administracyjnego prawomocnym skazującym wyrokiem karnym, wyznacza granice tego związania – zwraca uwagę Aleksander Stanek.

Dodaje, że u podstaw wprowadzenia tego przepisu leżała chęć przyznania sądowi karnemu prawa wiążącej wypowiedzi dla stwierdzenia, kto i jaki czyn zabroniony popełnił, a więc prawomocny wyrok karny ma dla postępowania sądowoadministracyjnego znaczenie prejudycjalne.

Jak mówi nasz rozmówca, art. 11 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ma zastosowanie do tych przypadków, gdy istnienie wyroku karnego nie jest konieczną przesłanką dla rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej, ale istnienie tego wyroku skutkuje wiążącą mocą dowodową w zakresie zawartych w nim ustaleń faktycznych.

Sąd administracyjny – stwierdza ekspert – związany jest jedynie ustaleniami okoliczności związanych ze sprawcą i typem przypisanego mu czynu, a nie są dla sądu administracyjnego wiążące okoliczności uboczne wykraczające poza opis czynu zabronionego.

Mirosław Siwiński, doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej Witold Modzelewski, zwraca uwagę, że ustawodawca nie zawęził zakresu związania wyłącznie do orzeczenia o popełnieniu przestępstwa. Na taki zakres związania wskazał WSA w Kielcach.

Jak przyznaje ekspert, kwalifikacja prawnokarna czynu nie musi mieć wpływu na opodatkowanie (i zazwyczaj nie ma, chyba że je wyłącza), ale ustalone fakty tak.

– Ustawodawca zatem przesądził, że sądy administracyjne mogą i powinny korzystać z ustaleń faktycznych sądów karnych – stwierdza Mirosław Siwiński.

Co, jeśli w późniejszym terminie wyrok sądu karnego się zmieni? Zdaniem Mirosława Siwińskiego nie ma ryzyka, że zmiana wyroku karnego spowoduje negatywne skutki dla sprawy podatkowej, ponieważ zmiana wyroku jest podstawą wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego (wynika to z art. 273 par. 1 pkt 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Jak wyjaśnia Aleksander Stanek, WSA w Kielcach rozstrzygnął, czy w oparciu o art. 11 powyższej ustawy prawomocny skazujący wyrok karny wiążę tylko sąd, czy też związane nim są orzekające w sprawie podatkowej organy. Sąd uznał, że dla ustalenia stanu faktycznego nie jest konieczne ponowne przeprowadzanie dowodów z zeznań świadków. Dla poprawnej realizacji zasad obowiązujących w postępowaniu dowodowym wystarczy, gdy organ włączy do zgromadzonego w sprawie materiału dowody zgromadzone w postępowaniu karnym i na ich podstawie rozstrzygnie sprawę.

Ważne!

Związanie sądów administracyjnych wyrokami zostało wprowadzone, aby uniknąć sytuacji, w których na podstawie tych samych stanów faktycznych zapadałyby różne orzeczenia w zależności od rodzaju postępowania (karnego czy administracyjnego)