PROBLEM
Podatniczka w Polsce pobiera rentę rodzinną w wysokości 330 zł na swojego 13-letniego syna po jego zmarłym ojcu. Ponadto nie osiąga żadnych dochodów w Polsce. Pracuje w Niemczech. Prowadzi tam jednoosobową działalność gospodarczą i tam odprowadza podatek od tej działalności oraz wszelkie ubezpieczenia. W Polsce nie opłaca żadnych ubezpieczeń. W Niemczech znajduje się również jej centrum życia zawodowego. Posiada w Niemczech: nr podatkowy, nr identyfikacyjny, PESEL.
Konto bankowe posiada w Polsce od momentu przyznania dziecku renty rodzinnej po zmarłym ojcu. W tym czasie nie pracowała, ani nie prowadziła żadnej działalności gospodarczej w Niemczech. Syn podatniczki przebywa w Polsce ze względu na szkołę, do której uczęszcza od 1 klasy, i chce ją ukończyć. W trakcie nieobecności podatniczki w Polsce, syn mieszka u jej siostry. Czy podatniczka musi zapłacić podatek dochodowy w Polsce od dochodów uzyskanych w Niemczech w 2010 roku?
ODPOWIEDŹ IZBY
Podatniczka spełnia przesłanki pozwalające uznać ją za osobę posiadającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych zarówno w Polsce, jak i w Niemczech. Oznacza to, że państwo rezydencji podatnika należy ustalić zgodnie z regułami kolizyjnymi zawartymi w art. 4 ust. 2 umowy polsko-niemieckiej. Analizując stopień powiązań osobistych i gospodarczych podatniczki należy uznać, że ściślejsze związki osobiste łączą ją z Polską. W Polsce posiada mieszkanie, tu również mieszka najbliższa rodzina (syn).
Sam fakt, że podatniczka w Niemczech mieszka i prowadzi działalność gospodarczą oraz posiada rezydencję podatkową, nie przesądza o tym, że z tym państwem ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze.
W związku z tym w roku 2010 podatniczka podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, tj. od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów z uwzględnieniem zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 umowy między Rzeczypospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisanej w Berlinie 14 maja 2003 r. (Dz.U. z 2005 r. nr 12, poz. 90), zyski przedsiębiorstwa umawiającego się państwa podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą w drugim umawiającym się państwie przez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej można przypisać je temu zakładowi.
W przypadku osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej, podwójnego opodatkowania unikać się będzie w następujący sposób: jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej osiąga dochód lub posiada majątek, który zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy może być opodatkowany w Republice Federalnej Niemiec, wówczas Polska zwolni z uwzględnieniem postanowień litery b) taki dochód lub majątek od opodatkowania. Polska może przy obliczaniu kwoty podatku od pozostałego dochodu lub majątku tej osoby zastosować stawkę podatkową, która byłaby zastosowana, gdyby dochód lub majątek zwolniony od opodatkowania nie podlegał takiemu zwolnieniu.
W przypadku gdy dochód z tytułu renty rodzinnej otrzymuje małoletnie dziecko (co znajduje zastosowanie w rozpatrywanej sprawie), dochód ten podlega doliczeniu do dochodów jego rodzica.
W przypadku uzyskania dochodów ze źródeł położonych na terytorium RP podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej, tj. renty rodzinnej, oraz jednocześnie z działalności prowadzonej na terytorium Republiki Federalnej Niemiec podatniczka jest zobowiązana do złożenia za 2010 r. zeznania PIT-36 wraz z załącznikiem PIT-M, a dochody uzyskane z Niemiec powinny zostać uwzględnione dla potrzeb zastosowania stopy procentowej podatku od pozostałego dochodu podlegającego opodatkowaniu w Polsce.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 stycznia 2011 r. (nr IPPB1/415-1028/10-4/ES).
Opinia
ikona lupy />

Tomasz Piekielnik doradca podatkowy, partner w spółce doradztwa podatkowego Piekielnik i Partnerzy

Ustalenie istnienia nieograniczonego obowiązku podatkowego po-winno być dokonywane wyłącznie z uwzględnieniem polskiej ustawy o PIT, z której wynika, że podatniczka taki obowiązek posiada z racji istnienia w Polsce centrum interesów osobistych. Ustalenie rezydencji w umowie międzynarodowej powinno być dokonywane tylko na potrzeby jej stosowania. Niemniej, dokonując wykładni art. 3 ustawy o PIT z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w przedstawionej interpretacji organ podatkowy bezpodstawnie zakłada, na podstawie tylko pierwszego kryterium z czterech, istnienie rezydencji podatkowej podatniczki w Polsce. Organ stwierdza lakonicznie, że „sam fakt, że podatniczka w Niemczech mieszka i prowadzi działalność gospodarczą oraz posiada rezydencję podatkową nie przesądza o tym, że z tym państwem ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze”, po czym konkluduje, że podatniczka w takim razie podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. W analizowanej sprawie taka konkluzja nie powinna być stawiana z uwagi na istnienie – jak się wydaje – ściślejszych powiązań osobistych z Polską, jednak gospodarczych z Niemcami. Należało więc przejść do zbadania kolejnych reguł kolizyjnych określonych w art. 4 ust. 2 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z Niemcami, czego niestety nie uczyniono – a mogło mieć to wpływ na właściwą interpretację pozostałych przepisów umowy oraz ostateczną konkluzję o konieczności uwzględnienia zagranicznego dochodu w Polsce.