Przepisy nie przewidują ograniczeń w zakresie możliwości zatrudnienia przez podatnika członków jego rodziny. Ograniczenia dotyczą kosztów podatkowych.
Podatnik zamierza rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Chce zatrudnić w niej swoją żonę i syna.
– Czy przepisy pozwalają na zatrudnianie rodziny w firmie – pyta pan Mirosław z Opola.
Przepisy nie zabraniają zatrudniania rodziny w firmie. Paweł Małecki, ekspert z Kancelarii Doradztwa Podatkowego Pama, zastrzega, że od strony prawa pracy nie ma przeszkód, aby zatrudniać członków rodziny.

Osoba współpracująca

Niemniej często w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych taka osoba jest uznawana nie za pracownika, lecz za osobę współpracującą. Przez osoby współpracujące ustawa rozumie małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z prowadzącym pozarolniczą działalność lub zleceniobiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy o pracę, umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia.
– Jeżeli więc pracownik spełni te warunki, na użytek ubezpieczeń traktowany będzie nie jak pracownik, a jak osoba współpracująca – tłumaczy Paweł Małecki.
Podatek dochodowy w analizowanej sytuacji należy od takiego pracownika odprowadzić na zasadach ogólnych (tak jak od innych pracowników). Jednak – jak zastrzega Paweł Małecki – gdy przedsiębiorca wskaże (i będą ku temu podstawy), że członek rodziny nie prowadzi z nim wspólnego gospodarstwa domowego, to wtedy również składki na ubezpieczenie społeczne będą rozliczane tak jak od innego pracownika. Tak będzie najczęściej w przypadku dzieci, rodziców mieszkających w innym miejscu niż przedsiębiorca.
– Sam fakt zamieszkiwania wspólnie z przedsiębiorcą nie świadczy jednak jeszcze o prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego – wyjaśnia Paweł Małecki.

Ograniczenia w kosztach

Podatnik zatrudniający rodzinę w swojej firmie powinien mieć na względzie ograniczenie określone w art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.). Według Małgorzaty Pastuszek, asystenta podatkowego w Taxplan, zgodnie z tym artykułem nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników.
– Zatem można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wartość pracy pełnoletnich dzieci oraz innych członków rodziny pracodawcy (poza pracą małżonka) – sugeruje Małgorzata Pastuszek.
Zdaniem naszej rozmówczyni omówiona zasada obowiązuje niezależnie od formy świadczenia pracy (na podstawie umowy o pracę czy też na podstawie umowy cywilnoprawnej), co zostało potwierdzone przez orzecznictwo sądowe.