Oszacowanie podstawy opodatkowania w przypadku, gdy faktury nie dokumentują rzeczywistego obrotu towarami handlowymi, mogło doprowadzić do uznania przychodów pochodzących ze sprzedaży towarów powstałych z materiałów niewiadomego pochodzenia, w sprawie niniejszej np. zalegalizowania zakupu drewna z nielegalnego źródła.

STAN FAKTYCZNY
Organy podatkowe zarzuciły podatnikowi nieprawidłowe rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2003. W szczególności ustalono, że podatnik zaliczył w ciężar kosztów wydatki w wysokości ponad 450 tys. zł udokumentowane fakturami pochodzącymi od podmiotów nieistniejących lub od podmiotów istniejących, które nie potwierdziły zawarcia przedmiotowych transakcji. Jednocześnie organy odstąpiły od szacowania dochodu, a opodatkowały to, co pozostało po wyrzuceniu z kosztów ponad 70 proc. wydatków.
UZASADNIENIE
Sąd I instancji uwzględnił skargę podatnika. Wskazał, że nieuznane przez organy podatkowe wydatki skarżącego na zakup towarów handlowych stanowiły blisko 70 proc. ogólnych kosztów uzyskania przychodów wykazanych przez podatnika. Wyłączenie przez organy podatkowe z kosztów uzyskania przychodów skarżącego kwoty 450 tys. zł przy jednoczesnym przyjęciu pełnej kwoty wykazanego przychodu z działalności gospodarczej powodowało, że stopa zyskowności z działalności wyniosła ponad 170 proc.
Nawet w razie niezachowania przez podatnika wymogów wynikających z odpowiednich przepisów dotyczących zasad prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, ujemne konsekwencje nie mogą polegać wyłącznie na odrzuceniu przy obliczaniu podstawy opodatkowania wydatków udokumentowanych nieprawidłowym dowodem księgowym.
Organ podatkowy zaskarżył niekorzystny dla siebie wyrok i Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił jego skargę kasacyjną.
Zdaniem NSA stanowisko przedstawione przez organ podatkowy zasługuje na uwzględnienie.
Regułą jest, że podstawa opodatkowania jest ustalana na podstawie dokumentacji prowadzonej przez podatnika i innych dokumentów, które zawierają dane niezbędne do jej ustalenia. Niekiedy jednak dokumentacji tej brakuje albo też jest ona niekompletna, co uniemożliwia organowi podatkowemu (i podatnikowi) ustalenie tejże podstawy. W takiej sytuacji znajduje zastosowanie instytucja oszacowania podstawy opodatkowania.
Jak zauważył NSA, nierzetelność księgi podatkowej zawsze pozbawia ją mocy dowodowej, natomiast wadliwość powoduje skutek jedynie wtedy, gdy wady mają istotne znaczenie.
W przedmiotowej sprawie organy podatkowe nie zakwestionowały jednak całej prowadzonej przez podatnika dokumentacji rachunkowej, ale jedynie niektóre objęte tą dokumentacją faktury.
Powyższe zasady postępowania wskazują, że obliczenie dochodu było możliwe na podstawie posiadanej przez spółkę dokumentacji i brak było podstaw do jego szacowania, skoro pozostałe zapisy dotyczące przychodów i kosztów uzyskania przychodów były prawidłowe.
Zdaniem NSA oszacowanie podstawy opodatkowania w przypadku, gdy faktury nie dokumentują rzeczywistego obrotu towarami handlowymi, mogło doprowadzić do uznania przychodów pochodzących ze sprzedaży towarów powstałych z materiałów niewiadomego pochodzenia, w sprawie niniejszej np. zalegalizowania zakupu drewna z nielegalnego źródła.
Wyrok NSA z 24 lipca 2007 r., niepublikowany
SYGN. AKT II FSK 974/06
Przygotowała ALEKSANDRA TARKA