Rozbieżne interpretacje doprowadziły do tego, że wyroki sądowe, a nie przepisy prawa stały się podstawą do działań podejmowanych przez gminy w sprawach dotyczących podatku od nieruchomości w przypadku podziemnych wyrobisk górniczych.
PROBLEM: Czy dopuszczalne jest zwolnienie z płacenia podatku od nieruchomości maszyn i urządzeń znajdujących się pod ziemią należących do przedsiębiorstw i spółek węglowych?
MŚ WYJAŚNIA: Ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (a w szczególności jej art. 2 ust. 1) nie zawiera rozwiązań zakładających, że przedmiotem podatku od nieruchomości mają być wyrobiska podziemne (oraz znajdujące się w nich instalacje i urządzenia) bezspornie znajdujące się poza granicami przestrzennymi nieruchomości gruntowych. Skoro przedmiotem wspomnianego podatku mają być nieruchomości (ich elementy, takie jak budynki i budowle), a ustawa z 12 stycznia 1991 r. nie definiuje pojęcia nieruchomości, to oczywiste jest, że to ostatnie pojęcie może być rozumiane tylko tak, jak to wynika z przepisów kodeksu cywilnego (art. 46 i nast.). Podziemne wyrobiska górnicze bezspornie znajdują się natomiast poza granicami przestrzennymi nieruchomości w opisanym wyżej znaczeniu, co wynika z art. 7–8 ustawy z 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. nr 228, poz. 1947 ze zm.). W tej sytuacji trudno mówić o czynieniu wyjątku dla przedsiębiorstw i spółek węglowych w zakresie zwolnienia z płacenia podatku od maszyn i urządzeń znajdujących się pod ziemią.
Dla przykładu Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 20 września 2007 r. (II FSK 1016/06) uznał, że otwory wiertnicze (stanowiące wyrobiska podziemne wraz z kompletem umiejscowionych w nim urządzeń wydobywczych) nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
Obecna sytuacja prowadzi zatem do znacznego stanu niepewności prawnej zarówno dla gmin, jak i przedsiębiorców górniczych. Rozbieżne interpretacje doprowadziły do tego, że wyroki sądowe, a nie przepisy prawa stały się podstawą do działań podejmowanych przez gminy.
Konieczność płacenia podatku od podziemnych wyrobisk nie ma obecnie dostatecznych i precyzyjnych podstaw prawnych.
Działalność w zakresie wydobywania kopalin generuje znaczne dochody gmin, m.in. z tytułu podatku od nieruchomości (gruntowych, obiektów znajdujących się na powierzchni) oraz części opłat za korzystanie ze środowiska, w tym przede wszystkim opłaty eksploatacyjnej.
Wobec nadal toczących się sporów sądowych problem ewentualnej rekompensaty z tytułu wyłączenia podziemnych wyrobisk z podstawy obciążenia podatkiem od nieruchomości może być uzależniony od ukształtowania się orzecznictwa administracyjnego w tym zakresie. Nie można wykluczyć, iż w świetle tego orzecznictwa podziemne obiekty górnicze będą stanowić obiekt budowlany w rozumieniu przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i tym samym będą podlegać opodatkowaniu wspomnianym podatkiem. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji niezbędne stanie się stworzenie przepisu prawa materialnego, który będzie stanowił podstawę wypłacenia wspomnianych rekompensat (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 8427).