W praktyce obrotu gospodarczego zdarzają się okresy, w których firmy nie wykonują czynności opodatkowanych ani czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia VAT. W jaki sposób rozlicza się podatnik, który nie wykonuje czynności opodatkowanych, ale pojawia się u niego podatek naliczony wynikający z bieżących zakupów?
TOMASZ MICHALIK
doradca podatkowy, partner MDDP
Jeżeli w okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonywał czynności opodatkowanych na terytorium kraju oraz nie wykonywał czynności poza terytorium kraju, kwotę podatku naliczonego może przenieść do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy. Wynika to z art. 86 ust. 19 ustawy o VAT. Powyższy przepis sprawia, że podatnik, który w danym okresie nie wykonał wspomnianych czynności, ma do wyboru – albo może przenieść podatek naliczony do deklaracji za kolejny okres rozliczeniowy, albo wystąpić o zwrot bezpośredni. To bardzo istotne, gdyż przed nowelizacją ustawy o VAT, która weszła w życie 1 grudnia 2008 r., organy podatkowe podawały w wątpliwość prawo podatnika do zwrotu bezpośredniego, uznając, że brzmienie ówcześnie obowiązujących przepisów nie dawało podstawy do dokonania wyboru.
Przed nowelizacją przepis ten stanowił, że jeżeli u podatnika powstał podatek naliczony, a w okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonał czynności opodatkowanych, kwotę podatku naliczonego za ten okres przenosi się do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy. Różnica polega więc na tym, że przed 1 grudnia przepis przewidywał, że kwotę podatku naliczonego przenosi się na następny okres rozliczeniowy, zaś po nowelizacji przewiduje, że podatnik może przenieść nadwyżkę na kolejny okres rozliczeniowy. Konstrukcja przepisu zastosowana przez ustawodawcę przed nowelizacją ustawy o VAT spowodowała pojawienie się poglądu, że skoro ustawodawca przewiduje, że w razie zaistnienia sytuacji opisanej w art. 86 ust. 19 ustawy o VAT nadwyżkę podatku naliczonego przenosi się na następny okres rozliczeniowy, to oznacza, że podatnik może ją jedynie przenieść – nie może natomiast wystąpić o zwrot tej nadwyżki w trybie określonym w art. 87 ustawy o VAT.
Pogląd ten nie był trafny, gdyż istotą przepisu art. 86 ust. 19 ustawy o VAT nigdy nie było ograniczenie prawa podatnika do dysponowania kwotą podatku naliczonego. Niemniej jednak nowelizacja tego przepisu sformułowanie: kwotę podatku naliczonego przenosi się na następny okres rozliczeniowy, zastąpiła niewątpliwie właściwszym: kwotę podatku naliczonego podatnik może przenieść na następny okres rozliczeniowy.