Przepisy ustawy o CIT przewidują sankcyjne opodatkowanie dochodów w związku z dokonaniem transakcji z podmiotami powiązanymi. W jakich przypadkach może znaleźć zastosowanie 50-proc. stawka?

Zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o CIT), jeżeli organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej określą, na podstawie art. 11, dochód podatnika w wysokości wyższej (stratę w wysokości niższej) niż zadeklarowana przez podatnika w związku z dokonaniem transakcji z podmiotami powiązanymi, a podatnik nie przedstawi tym organom wymaganej przez te przepisy dokumentacji podatkowej - różnicę między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a określonym przez te organy opodatkowuje się stawką 50 proc.

Pierwszy warunek zastosowania sankcji to dokonanie przez organ podatkowy oszacowania cen transakcyjnych na podstawie art. 11 ustawy o CIT. Warto zwrócić uwagę, że art. 11 dotyczy nie tylko transakcji dokonywanych między podmiotami powiązanymi, lecz również transakcji dokonywanych z podmiotami z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Drugi warunek zastosowania sankcji to nieprzedstawienie przez podatnika wymaganej dokumentacji podatkowej dla potrzeb cen transferowych. Dokumentację taką należy przedstawić w terminie siedmiu dni od doręczenia żądania tej dokumentacji przez organ podatkowy.

Na uwagę zasługuje stanowisko wyrażone przez WSA w Białymstoku w wyroku z 7 sierpnia 2007 r. (sygn. akt I SA/Bk 207/07). Sąd uznał, że 50-proc. sankcyjny podatek jest nakładany w drodze decyzji konstytutywnej. Oznacza to, że zastosowanie ma trzyletni okres przedawnienia. Stanowisko to zasługuje na aprobatę. Ordynacja podatkowa wprowadza podział na zobowiązania podatkowe powstające z mocy prawa w dniu zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania oraz zobowiązania podatkowe powstające z dniem doręczenia decyzji ustalającej wysokość tego zobowiązania - kreującej zobowiązanie (tzw. decyzja konstytutywna).

Nałożenie sankcji wymaga dokonania przez organ podatkowy oszacowania cen transakcyjnych, ale jest możliwe jedynie w razie nieprzedłożenia przez podatnika wymaganej dokumentacji podatkowej w odpowiedzi na żądanie organu podatkowego. Nałożenie sankcji wymaga uczestnictwa organu podatkowego. Zobowiązanie do zapłaty podatku według stawki 50 proc. nie powstaje więc z mocy prawa, lecz w drodzie wydania decyzji ustalającej jego wysokość. W konsekwencji decyzja organu podatkowego nakładająca sankcję nie może zostać wydana, jeżeli upłynęły trzy lata od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.