W PIT za 2008 rok podatnicy po raz pierwszy mogą odliczyć zagraniczne składki ubezpieczeniowe. Aby z tego przywileju skorzystać, trzeba mieć dużą wiedzę i spełnić wiele warunków. Skomplikowany mechanizm odliczania zagranicznych składek zniechęca do ich uwzględniania.
RAPORT
Rozliczając PIT za 2008 rok, podatnicy po raz pierwszy mogą odliczyć składki, które w trakcie ubiegłego roku wpłacili do niektórych zagranicznych systemów ubezpieczeń społecznych. Zdaniem ekspertów PricewaterhouseCoopers uwzględnienie zagranicznych składek w polskim PIT może w praktyce przysporzyć problemów, a w konsekwencji zniechęcić podatników do ich uwzględniania w rozliczeniach z fiskusem.

Kto odliczy składki...

Nowe, korzystne przepisy ustawy o PIT dotyczą tych podatników, którzy w 2008 roku z własnych środków opłacali składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne bądź ubezpieczenie zdrowotne w innym niż Polska kraju członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii. Jak tłumaczy nam Krystian Rakoniewski, konsultant PricewaterhouseCoopers, skorzystanie z odliczenia składek (od dochodu - składek na ubezpieczenia społeczne i od podatku do wskazanego limitu - w przypadku składki na ubezpieczenie zdrowotne) uzależnione jest od spełnienia wielu dodatkowych warunków.
Przede wszystkim zagraniczne składki nie mogły zostać odliczone od dochodu bądź od podatku w innym kraju Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii, a dochód, od którego zostały naliczone, nie może być zwolniony z polskiego podatku na mocy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska.
- Nie może to też być dochód, od którego na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku - podkreśla Krystian Rakoniewski.
Dodaje, że zagraniczne składki odliczy podatnik, który osiągnął dochód z pracy wykonywanej np. na terytorium Belgii. Składki zostaną odliczone od dochodu podlegającego opodatkowaniu w Polsce.
- Drugą grupą osób, która skorzysta z omawianych odliczeń, są osoby pracujące w Polsce na podstawie zagranicznych kontraktów, które mimo że podatki płacą w Polsce, nadal podlegają - na podstawie odpowiednich certyfikatów E101 - ubezpieczeniom społecznym (i/lub ubezpieczeniu zdrowotnemu) w swoich krajach macierzystych. Takie osoby również odliczą zagraniczne składki albo od dochodu (składki na ubezpieczenia społeczne), albo od podatku (składki na ubezpieczenie zdrowotne) należnego w Polsce - stwierdza Krystian Rakoniewski.

...i jak wykaże je w PIT...

Podatnicy, którzy spełniają warunki do odliczenia zagranicznych składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w pierwszej kolejności powinni zgromadzić dokumenty źródłowe, które potwierdzają kwoty zapłaconych z ich środków składek. Na ten aspekt zwraca uwagę Barbara Kolimeczkow, starszy menedżer w PricewaterhouseCoopers, która wyjaśnia, że mogą to być np. paski płacowe, odpowiedniki polskich formularzy PIT-11 czy ZUS RMUA bądź dokumenty wystawione przez zagraniczne instytucje ubezpieczenia społecznego.
Następnie należy zbadać, jakiego rodzaju składki zostały opłacone za granicą w celu ustalenia kwot składek podlegających odliczeniu od dochodu (odpowiedniki polskich składek na ubezpieczenia społeczne) bądź od podatku (odpowiednik polskiego ubezpieczenia zdrowotnego). Kolejną kwestią jest przeliczenie zagranicznych składek na złote polskie.
- Jeżeli nie jest znana data zapłaty poszczególnych składek, rozsądnym rozwiązaniem wydaje się przyjęcie kursu wymiany waluty z dnia, w którym płatność składek stała się należna - podpowiada Barbara Kolimeczkow.
W końcowym etapie należy przenieść przeliczone na złote roczne wartości składek do formularzy zeznań podatkowych. I tak podatnicy rozliczający się na PIT-37 wykażą łączną kwotę zapłaconych składek na polskie i zagraniczne ubezpieczenia społeczne w rubryce 93 (podatnik) oraz 94 (małżonek) oraz dodatkowo wskażą kwoty jedynie zagranicznych składek w rubryce 95 (podatnik) oraz 96 (małżonek). Natomiast polskie i zagraniczne składki na ubezpieczenie zdrowotne powinny być wykazane w rubryce 110 (podatnik) oraz 111 (małżonek), a dodatkowo same wartości zagranicznych składek na ubezpieczenie zdrowotne należy wpisać do rubryk 112 (podatnik) oraz 113 (małżonek).
- Podatnicy rozliczający się na PIT-36 powinni wypełnić rubryki 139-142 (w odniesieniu do składek na ubezpieczenia społeczne) oraz 176-179 (dotyczące składek na ubezpieczenie zdrowotne). Podatnicy korzystający z PIT-36L wpiszą zagraniczne składki do rubryk 35-36 oraz 50-51 - wylicza Barbara Kolimeczkow.



...co może sprawić kłopoty

Z praktyki wynika, że odliczanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne zapłaconych ze środków podatnika za granicą może stanowić dla podatników niemały problem. Według Katarzyny Serwińskiej, dyrektora w PricewaterhouseCoopers, w pierwszej kolejności niezbędne będzie określenie wysokości składek obowiązkowych, ponieważ tylko takie podlegać mogą odliczeniu od dochodu lub podatku w Polsce.
- Zatem składki na ubezpieczenia dobrowolne, mimo że wpłacone do systemu ubezpieczeń społecznych danego państwa, nie będą odliczane w Polsce - zaznacza Katarzyna Serwińska.
Wskazuje też, że dokonując odliczeń, należy ustalić, czy zagraniczne składki nie zostały już odliczone od dochodu lub podatku w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii. Jeśli składki nie będą odliczone za granicą, możemy dokonać ich odliczenia w Polsce. Ze względu na uregulowania obowiązujące w danym kraju, np. w Norwegii lub w Czechach, składki co do zasady nie podlegają odliczeniom dla celów podatkowych bądź ze względu na status danego podatnika, np. w Hiszpanii składki opłacone przez osobę niebędącą hiszpańskim rezydentem podatkowym nie korzystają z odliczeń podatkowych.
W związku z tym, że zagraniczne systemy zabezpieczenia społecznego są różne i bardzo często zakresy poszczególnych rodzajów ubezpieczeń w różnych krajach nie są tożsame, praktyczne zastosowanie tych odliczeń będzie wymagało dogłębnej analizy danego zagranicznego systemu zabezpieczeń społecznych w celu ustalenia, jakiemu ubezpieczeniu w polskim systemie ubezpieczeń dana składka odpowiada.
Dlatego też w zakresie składek na ubezpieczenia społeczne wiele problemów może stworzyć rozliczenie składek z systemów bardzo rozbudowanych (Francja, Holandia) bądź tych, w których składka zdrowotna jest włączona do ubezpieczeń społecznych (Włochy).
- Również składka na ubezpieczenie zdrowotne może stanowić nie lada problem, ponieważ poza opieką medyczną, jak w Polsce, obejmować może także świadczenia pieniężne w okresie choroby i macierzyństwa (np. Węgry, Słowenia) - wylicza Katarzyna Serwińska.
Powstaje więc pytanie, czy składkę zdrowotną o takim charakterze można odliczyć? Jeśli tak, to czy w całości (w ramach limitu) od podatku, czy w części odpowiadającej świadczeniom ściśle rzeczowym od podatku, a w części odpowiadającej świadczeniom pieniężnym od dochodu? Dodatkowo w przypadku składki zdrowotnej ważne jest właściwe określenie podstawy wymiaru, od której składkę wyliczono w kraju pochodzenia, co zapobiegnie odliczeniu wyższemu ponad próg określony ustawowo (7,75 proc. podstawy wymiaru).
Zdaniem ekspertów PricewaterhouseCoopers, jak można się przekonać, przywilej odliczania składek zagranicznych w polskim zeznaniu obwarowany jest wieloma warunkami i wymaga od podatników niemal gruntownej znajomości polskiego i zagranicznego systemu ubezpieczeń społecznych.
- Stąd przed odliczeniem zagranicznych składek w zeznaniu podatkowym należy ustalić, które składki i od czego (dochodu lub podatku) można będzie odliczyć. Niezbędne również będzie zgromadzenie dokumentów, z których wynikać będzie wysokość zapłaconych składek, ich podstawa wymiaru oraz stopa procentowa zapłaconych składek - radzą eksperci PricewaterhouseCoopers.