Powołanie się na zasadę istotności może być argumentem w sporze z audytorem, który stwierdzi, że popełniono błąd w trakcie przygotowania sprawozdania finansowego.
Księgowi często dyskutują z audytorami na temat nieprawidłowości stwierdzonych w sprawozdaniach finansowych. Jednym z argumentów w dyskusji może okazać się powołanie na zasadę istotności. Zgodnie z ustawą o rachunkowości jednostki są zobowiązane stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy.
Jednostka może jednak w ramach przyjętych zasad stosować uproszczenia, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na realizację tego obowiązku. Do uproszczeń można zaliczyć niestosowanie pewnych zasad, zagregowanie niektórych pozycji lub zaniechanie odpowiedniej dokumentacji. Problemu może przysporzyć określenie progu istotności. Biegły rewident, badając sprawozdanie, określa poziom istotności ogólnej oraz cząstkowej. Zgodnie z dobrymi praktykami audytor nie powinien ujawniać audytowanemu poziomu istotności. Można jednak spróbować oszacować istotność.
Błąd jest istotny, jeżeli powoduje zniekształcenie pozycji sprawozdania finansowego lub jego całości. Pozycja sprawozdania jest istotnie zniekształcona, gdy jego odbiorca wyciągnie na jego podstawie niewłaściwe wnioski. Należy się zastanowić, co w sprawozdaniu finansowym najbardziej interesuje jego odbiorców. Może to być zysk netto, zysk z działalności operacyjnej (ang. EBIT Earnings before interests and tax), zysk z działalności operacyjnej bez uwzględnienia amortyzacji (ang. EBIDT Earnings before interests depreciation and tax), wartość środków trwałych, wartość kapitału (w przypadku funduszy inwestycyjnych) czy wysokość przychodów ze sprzedaży.
Sporządzając sprawozdanie finansowe, powinno się wybierać ten wskaźnik, który był najbardziej stabilny w ostatnich latach. Jego wybór powinien być też uzależniony od branży, w której działa firma, oraz od jej wielkości. Wartość istotności ogólnej (przypisanej do całego sprawozdania) waha się w granicach 1-5 proc. w zależności od wybranego wskaźnika. Istotność przypisana do pozycji sprawozdania to 10-50 proc. istotności ogólnej. Trzeba przyjąć niższy poziom istotności, jeśli w poprzednich latach stwierdzono dużo nieprawidłowości lub wyższy poziom istotności, jeżeli istnieje przekonanie, że wszystkie pozycje zostały dobrze ujęte, wycenione i zaprezentowane. Profesjonalne firmy audytorskie wypracowały skomplikowane metodologie szacowania poziomu istotności. Uzależniają go od wielu czynników i wykorzystują rachunek prawdopodobieństwa do określenia potencjalnego zniekształcenia sprawozdania finansowego.
ZASADA ISTOTNOŚCI
Dokonując wyboru rozwiązań z ustawy o rachunkowości i dostosowując je do potrzeb jednostki, należy wyodrębnić w rachunkowości wszystkie zdarzenia istotne dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki