Radość podatnika po wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego, który uchylił zaskarżoną decyzję organu podatkowego, może nie trwać długo, jeśli okaże się, że sąd w uzasadnieniu przyznał rację organom podatkowym lub wypowiedział się co do stanu faktycznego. W praktyce zdarza się nawet, że uzasadnienie doprowadza do zablokowania stronie postępowania podatkowego inicjatywy dowodowej. Sławomir Sadocha, doradca podatkowy, zwraca uwagę, że czasem dochodzi do sytuacji, w których jako podstawę odmowy przeprowadzenia dowodu organy podatkowe wskazują art. 153 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1270 z późn. zm., dalej: p.p.s.a.) i stosowne fragmenty uzasadnienia wyroku. Zgodnie z tym przepisem ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Organy nie odnoszą jednak tego przepisu nie tylko do oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania, ale również do ustaleń faktycznych zawartych w uzasadnieniu. Sławomir Sadocha zwraca uwagę, że w takiej sytuacji organy podatkowe pomijają art. 188 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), zgodnie z którym organ ma obowiązek uwzględnić żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu, jeżeli ma on znaczenie dla sprawy. W praktyce jednak zdarza się, że organy kwestii zasadności wniosku dowodowego w ogóle w takim wypadku nie rozpatrują.

Sławomir Sadocha wskazuje, że taka praktyka znajduje czasem także akceptację w sądach administracyjnych (np. wyrok z 15 listopada 2006, I SA/Ol 166/06). W rezultacie podatnik może utracić prawo do inicjatywy dowodowej, jeśli organy podatkowe uznają, że są związane również ustaleniami faktycznymi zwartymi w uzasadnieniu.

Do takiej sytuacji odnosił się również Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z 14 czerwca 2004 r. (sygn. FSK 66/2004) sąd stwierdził, że stosownie do art. 153 p.p.s.a. organ przy ponownym rozpatrzeniu sprawy związany jest jedynie oceną prawną i wskazaniami sądu co do dalszego postępowania wyrażonymi w orzeczeniu, a zatem organ nie jest związany oceną okoliczności faktycznych, które zawarł sąd w uzasadnieniu orzeczenia.

- Związanie bowiem wyrażonymi w orzeczeniu sądu wskazaniami co do dalszego postępowania obliguje organ do wykonania wytycznych sądu, lecz nie jest równoznaczne z tym, że w ramach ponownego rozpoznania sprawy organ ten ma ograniczyć się jedynie do realizacji tychże wskazań, jeżeli dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy konieczne okaże się wyjście ponad sprecyzowane przez sąd wytyczne postępowania - czytamy w uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Ważne!

Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia