Wystarczy niewielki dodatek owoców morza, by posiłek był ze stawką 23 proc., a nie 8 proc. VAT. Kto nie chce płacić więcej, musi więc kontrolować, czy na talerzu nie znalazła się choć jedna małża.
– Skutek jest taki, że restauratorzy, którzy teraz z powodu epidemii dostarczają dania na wynos, przeglądają menu i wyrzucają z dań wszystkie owoce morza – twierdzi Przemysław Pruszyński, sekretarz Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan.
Problem powstał 1 lipca br., gdy w życie weszła nowa matryca VAT. Miała ona ujednolicić stawkę podatku dla określonych grup towarów, co pozwoliło zakończyć wiele sporów o opodatkowanie produktów podobnych. Ujednolicono też VAT na niektóre usługi, np. związane z wyżywieniem. Wcześniej były liczne spory o to, kiedy jest 8 proc. (usługi gastronomiczne), a kiedy 5 proc. (dania gotowe).
Przy tej okazji podniesiono VAT – do 23 proc. – na owoce morza, czyli homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki). Zmiana objęła też przetwory z nich i kawior (oraz namiastki kawioru), a także sprzedawane w różnego rodzaju placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są owoce morza. Tylko do dań bez takiego dodatku restauracje mogą doliczać 8 proc. VAT.

Wystarczy dodatek

– Niewielka ilość krewetek w sałatce czy makaronie powoduje, że do dania trzeba więc teraz doliczyć 23 proc. VAT – podkreśla Przemysław Pruszyński. Dodaje, że taki sam problem pojawia się, gdy elementem posiłku jest masło lub pasta z dodatkiem owoców morza. Wówczas całość objęta jest podstawową stawką VAT. Ustawodawca nie wskazał bowiem w przepisie żadnego limitu ilościowego, mówi jedynie o posiłkach, których składnikiem są owoce morza.
Kontrolowanie, czy w daniu pojawiła krewetka, małża bądź ślimak, wymagałoby ścisłej współpracy między kucharzem a księgowym. Zamiast więc patrzeć kucharzom na ręce, restauratorzy wolą w ogóle zrezygnować z takich dodatków.
Nie dziwi to Macieja Hadasa, doradcy podatkowego z Grant Thornton.
– Jeszcze na etapie prac nad matrycą krytycznie odnoszono się do planowanej podwyżki stawki VAT na dania z owocami morza, argumentując, że wpłynie to na zmniejszenie atrakcyjności takich posiłków, z uwagi na ich wyższą cenę dla konsumenta – przypomina ekspert. Teraz – jak dodaje – okazało się, że opodatkowanie inną stawką VAT dań z owocami morza jest również dodatkowym, uciążliwym obowiązkiem.

Dwie możliwości

– Jeżeli ustawodawca chce opodatkować owoce morza podstawową stawką VAT, bo uważa, że są to dobra luksusowe, to niech tak zostanie. Ale dania z ich dodatkiem powinny być opodatkowane tak jak pozostałe, czyli według stawki 8 proc. VAT – uważa Przemysław Pruszyński.
Widzi też inne rozwiązanie, w którym podstawową stawką VAT byłoby opodatkowane tylko danie z owoców morza (np. gotowany homar), nie jedynie z ich dodatkiem. Dodaje jednak, że wówczas pojawiłyby się kolejne wątpliwości interpretacyjne i próby omijania przepisów.
– Dlatego lepiej w ogóle zrezygnować z 23 proc. VAT od dań w placówkach gastronomicznych – sugeruje ekspert

MF rozważy

Taką zmianę Przemysław Pruszyński zaproponował podczas prac sejmowej komisji finansów publicznych nad nowelizacją zwaną SLIM VAT (od angielskich słów: simple, local and modern), która co do zasady ma uprościć rozliczenia VAT.
Argumentował, że nie wpłynie to na dochody budżetu państwa, bo w praktyce restauratorzy robią, co mogą, by usuwać z menu dania z dodatkiem owoców morza.
W odpowiedzi wiceminister finansów Jan Sarnowski zwrócił jednak uwagę na to, że procedowana przez komisję nowelizacja nie przewiduje żadnych zmian w stawkach VAT. Zastanawiał się natomiast głośno nad tym, czy zgłoszona poprawka nie powinna być częścią pakietu pomocowego dla gastronomii. Dlatego zapowiedział, że resort finansów przeanalizuje możliwość takiej zmiany.
– Restauratorzy to jedna z grup przedsiębiorców najbardziej poszkodowanych w czasie pandemii. Z pewnością obniżka VAT na dania z owocami morza nie zrekompensuje im strat z uwagi na lockdown, ale z pewnością spotkałaby się z dużą aprobatą – komentuje Maciej Hadas.