Kara za niezgłoszenie umowy leasingu szefowi Krajowej Administracji Skarbowej może zostać nałożona nie tylko na leasingodawcę, ale także na jego klienta, ewentualnie jego księgowego
Klienci znanego na rynku ogólnopolskim leasingodawcy otrzymali wiadomość, że umowa leasingu, podpisana przez nich w pierwszej połowie 2019 r., może stanowić schemat podatkowy. O dokonaniu zgłoszenia umowy jako schematu podatkowego standaryzowanego i oczekiwaniu na nadanie numeru schematu podatkowego (NSP) zostali poinformowani w połowie 2020 r.
Okazuje się, że taka umowa, stanowiąca schemat podatkowy, generuje ryzyko sankcji nie tylko dla leasingobiorcy, ale także dla jego dyrektora finansowego, księgowości lub nawet zewnętrznej firmy księgowej. Co więcej, w tym wypadku na ogół nieskuteczne będzie dołączenie czynnego żalu.

Kara także dla klienta

Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej leasingodawca jako promotor miał obowiązek przesłania takiego zawiadomienia w terminie 30 dni od dnia akceptacji oferty lub podpisania umowy leasingu, jeżeli pominięto etap ofertowania i klient sam zgłosił się do niego. Powinien także w ciągu 30 dni wypełnić obowiązki MDR. Za uchybienia w tym zakresie grozi sankcja.
Co więcej, okazuje się, że w zaistniałej sytuacji kary mogą zostać nałożone także na klienta leasingodawcy oraz jego księgowość.
W myśl bowiem ordynacji podatkowej system raportowania MDR wymusza zaangażowanie na wszystkich podmiotach uczestniczących w schemacie podatkowym. Każdy z uczestników przejmuje obowiązek sporządzenia i wysłania deklaracji MDR-1 w sytuacji, gdy pierwotnie zobowiązany do raportowania podmiot tego obowiązku nie dopełni.
Zaniechanie tych powinności jest zagrożone wielomilionowymi karami karnoskarbowymi w odniesieniu do każdego zobowiązanego w ramach jednego schematu podatkowego. W efekcie błędów i przeoczeń karą z tytułu niezgłoszenia schematu ukarani mogą zostać odrębnie: promotor (w tym wypadku leasingodawca), korzystający (leasingobiorca) i wspomagający (księgowy, dyrektor finansowy).

Z jednego na drugiego

Ogólne zasady sprowadzają się do tego, że inni uczestnicy schematu przejmują kolejno obowiązek raportowania schematów podatkowych (MDR) w przypadku, gdy nie wywiąże się z niego promotor. W takiej sytuacji stosowną deklarację powinien złożyć korzystający. Jeżeli i on tego nie zrobi, to obowiązek przejdzie na wspomagającego.
Umowę leasingu w pierwszej kolejności powinien zgłosić – jako schemat podatkowy – leasingodawca, czyli promotor. Ma na to 30 dni. Dodatkowo powinien przekazać informację o schemacie korzystającemu w terminie 30 dni od dnia akceptacji oferty lub podpisania umowy. Jeżeli postąpił w ten sposób, to na jego kliencie (jako korzystającym) oraz na księgowości czy dyrektorze finansowym (jako wspomagającym) nie ciążyłyby żadne ustawowe obowiązki związane z raportowaniem MDR.
W opisanej sytuacji promotor nie wywiązał się jednak z tych obowiązków. W efekcie przeszły one na korzystającego – leasingobiorcę, który powinien je wypełnić w ciągu 30 dni od dnia akceptacji oferty lub podpisania umowy leasingu, w zależności od tego, które z tych zdarzeń nastąpiło wcześniej. Co więcej, leasingobiorca powinien przekazać informację wspomagającemu o schemacie podatkowym najpóźniej w dniu poprzedzającym wykonanie przez tego wspomagającego czynności, informując pisemnie o NSP i załączając potwierdzenie nadania tego numeru. W tym wypadku wspomagającym był dział księgowości.
Jednak w opisanej sytuacji wszyscy uczestnicy schematu podatkowego nie dopełnili swoich obowiązków. Leasingodawca nie sporządził i nie przesłał deklaracji MDR-1 w ustawowym terminie oraz nie poinformował o schemacie podatkowym swojego klienta. Ten również nie zidentyfikował schematu i tym samym nie wywiązał się z obowiązków raportowania. Nie przekazał także stosownych informacji swojemu działowi księgowości.
Ostatni uczestnik schematu podatkowego również musi liczyć się z potencjalnymi konsekwencjami. Wskutek błędów poprzednich podmiotów osoba odpowiedzialna za rozliczenia – jako wspomagający – również nie dopełniła powinności sporządzenia i wysłania deklaracji MDR-1. Chociaż nie została poinformowana, z mocy przepisów ustawy zakłada się, że dostrzegła lub powinna dostrzec, że umowa leasingu stanowi schemat podatkowy.

Leasingodawca uniknie kary…

Teoretycznie wszyscy uczestnicy zagrożeni są karami za niedopełnienie obowiązków. W praktyce leasingodawca w tej sytuacji może uniknąć sankcji. Natomiast jego klient i osoba odpowiedzialna za rozliczenia w firmie leasingobiorcy mają ograniczone możliwości obrony przed potencjalni konsekwencjami błędu.
Realizując obowiązek zgłoszenia schematu podatkowego z opóźnieniem, każdy z uczestników schematu może złożyć czynny żal. W opisywanym przez nas przykładzie pierwszy zrobił to leasingodawca, który do swojej deklaracji MDR-1 dołączył stosowną informację, co pozwoli mu uniknąć odpowiedzialności karnej skarbowej za opóźnienie. Organ podatkowy może odstąpić od nałożenia kary, gdy przedsiębiorca przyzna się do winy, zanim fiskus poweźmie informację na temat złamania przepisów.

…pozostali niekoniecznie

Jednakże instytucja czynnego żalu w odniesieniu do pozostałych uczestników schematu, czyli klienta, który wziął leasing, i jego księgowości, może teraz nie chronić przed karą z uwagi na fakt, że organ podatkowy już otrzymał informację o schemacie podatkowym.
Tylko bowiem ten podmiot, który wyprzedzi partnerów i wyśle deklarację MDR wraz z załączonym czynnym żalem, będzie mógł uniknąć kary. Pozostali, których dane organ podatkowy otrzyma, już takiej szansy mogą nie mieć.
Słowem, dołączenie do spóźnionej deklaracji czynnego żalu pozwoli uniknąć sankcji tylko tej firmie, która jako pierwsza naprawi swoje uchybienie. Jednocześnie takie działanie skutkuje w większości przypadków dla pozostałych, z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, nieuchronnością poniesienia kary.
Jedynym wyjściem z takiej sytuacji jest przedstawienie argumentów i stosownych dokumentów przez leasingobiorcę oraz jego księgowość, że ta konkretna umowa leasingu nie jest schematem podatkowym.

Mroczne oblicze MDR

System raportowania schematów podatkowych zaczyna odsłaniać w praktyce swoje bardzo mroczne oblicze. W obecnej sytuacji żadna z firm nie może pozwolić sobie na przeoczenie w tym zakresie. Brak wiedzy i związane z nimi uchybienia mogą skutkować konsekwencjami karnoskarbowymi nie tylko dla podmiotu popełniającego błąd. Sankcje mogą bowiem zostać nałożone na inne niezależne firmy oraz powiązane z nimi osoby, które uczestniczą w danym schemacie podatkowym. Konsekwencje grożą także biurom księgowym, które rozliczając swoich klientów, mogą stać się uczestnikami schematu podatkowego.
Jak w tej sytuacji minimalizować ryzyko potencjalnych kar? Najlepiej poprzez wdrożenie stosownych procedur MDR, pozwalających na identyfikowanie na bieżąco schematów podatkowych. Dodatkowo warto nieustannie szkolić pracowników, nie tylko zajmujących się księgowością. Często bowiem także inne działy (np. zakupów) uczestniczą w procesie identyfikacji i raportowania schematów podatkowych.
Przedłużone terminy raportowania MDR
Z powodu pandemii COVID-19 przedłużone zostały terminy:
1) zgłaszania schematów krajowych – do 30. dnia następującego po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19;
Podstawa prawna:
art. 77 ust. 60 tarczy antykryzysowej 4.0, czyli ustawy z 19 czerwca 2020 r. (Dz.U. poz. 1086)
2) raportowania schematów transgranicznych po raz pierwszy przez promotora, korzystającego i wspomagającego – bieg terminu do złożenia deklaracji MDR-1 rozpoczyna się od 1 stycznia 2021 r. niezależnie od rzeczywistego terminu przygotowania schematu do wdrożenia lub dokonania pierwszej czynności związanej z jego wdrażaniem powstałego w trakcie 2020 r. (chodzi o sytuacje, gdy obowiązek raportowania powstał albo powstanie do 31 grudnia 2020 r.; dotyczy to m.in. sytuacji, gdy promotor nie wypełni swojego obowiązku poinformowania korzystającego o schemacie podatkowym, a w przypadku braku promotora korzystający nie powiadomi wspomagającego o schemacie).
Podstawa prawna:
par. 5 rozporządzenia ministra finansów z 30 czerwca 2020 r. w sprawie przedłużenia niektórych terminów związanych z przekazywaniem informacji o schematach podatkowych i wymianą informacji podatkowych z innymi państwami (Dz.U. poz. 1162)
3) ponownego raportowania schematów transgranicznych do dnia:
• 31 grudnia 2020 r. – dla promotorów,
• 31 stycznia 2021 r. – dla korzystających,
• 28 lutego 2021 r. – dla wspomagających.
Podstawa prawna:
par. 3 rozporządzenia z 30 czerwca 2020 r. (Dz.U. poz. 1162)
4) złożenia przez korzystającego informacji MDR-3 oraz MDR-4 dotyczących schematów podatkowych transgranicznych powstałych w 2020 r. – do 30 kwietnia 2021 r.
Podstawa prawna:
par. 4 rozporządzenia z 30 czerwca 2020 r. (Dz.U. poz. 1162)
ikona lupy />
ShutterStock