Przeniesienie prawa własności nieruchomości w zamian za zwolnienie z długu hipotecznego obciążającego tę nieruchomość nie jest odpłatnym zbyciem w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT – orzekł Naczelny Sąd Administarcyjny.



Chodziło o podatniczkę, która dostała w darowiźnie nieruchomość obciążoną hipotekami zabezpieczającymi kredyt zaciągnięty przez darczyńców. Rok później, za zgodą banku, przeniosła na niego własność podarowanej jej nieruchomości. W zamian bank zwolnił ją z długu.
Zasadniczo, jeżeli od nabycia nieruchomości do jej sprzedaży nie upłynie pięć lat, powstaje dochód, od którego należy zapłacić podatek. Jedynym sposobem uniknięcia tej daniny jest wydanie pieniędzy ze zbycia na własne cele mieszkaniowe.
Podatniczka uważała jednak, że przeniesienie własności nieruchomości w zamian za zwolnienie z długu nie jest odpłatnym zbyciem w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a i że w związku z tym w ogóle nie uzyskała ona dochodu, a zatem nie musi też płacić podatku.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał przeciwnie. Stwierdził, że odpłatnym zbyciem jest każde przeniesienie prawa własności lub praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. W tym wypadku – wyjaśnił – korzyścią tą jest zwolnienie się z długu hipotecznego. Podatniczka uzyskała więc świadczenie wzajemne mające określoną wartość, polegające na zmniejszeniu pasywów (zobowiązań) ciążących na jej majątku – stwierdził organ.
Nie zgodziły się z tym sądy obu instancji. Uchylając interpretację fiskusa, WSA w Poznaniu stwierdził, że w tej sprawie nie może być mowy o żadnym przysporzeniu. Podatniczka po to przeniosła własność na bank, by zwolnić się z długu, a więc ze zobowiązania. „Uregulowanie zobowiązania z tytułu kredytu, poprzez wykonanie świadczenia niepieniężnego – w postaci przeniesienia własności nieruchomości, poprzez osobę, która nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej – nie stanowi dla niej przychodu” – orzekł sąd.
Dodał, że wykonanie zobowiązania nie powoduje przysporzenia tak samo, jak zwrot pożyczki.
Tego samego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny. Orzekł, że wbrew stanowisku dyrektora KIS przeniesienie prawa własności nieruchomości w zamian za zwolnienie z długu nie jest odpłatne. Sąd wyjaśnił, że choć rzeczywiście cena zbycia nie musi być wyrażona w pieniądzu i może być nią także zwolnienie z długu lub potrącenie wierzytelności wzajemnych, to jednak wątpliwe jest samo twierdzenie fiskusa, że czynność ta ma charakter ekwiwalentny i że korzyść majątkową uzyskuje każda ze stron.
W tym wypadku bowiem nie zwiększyły się aktywa majątkowe podatniczki. Stało się wręcz przeciwnie.

orzecznictwo

Wyrok NSA z 9 lipca 2020 r., sygn. akt II FSK 1196/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia