Pracuję w wydziale finansowym urzędu miasta. Gmina właśnie ubiega się o kredyt w banku na planowany deficyt. W tej sprawie jest wymagana opinia regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty kredytu. Powstał jednak praktyczny problem, czy ta opinia może być wydana po podpisaniu umowy, ale przed uruchomieniem środków przez bank z kredytu.
Jak wynika z art. 91 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, zaciągnięcie lub wyemitowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego zobowiązania z tytułu:
1) kredytu lub pożyczki na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2‒4 i art. 90,
2) innego niż wymienione w pkt 1, zaliczanego do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2,
3) emisji papierów wartościowych na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2‒4 i art. 90
‒ wymaga uzyskania przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zobowiązania.
Z powyższą regulacją koreluje art. 13 pkt 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, gdzie postanowiono, że do zadań izby należy ponadto wydawanie, na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, opinii o możliwości spłaty kredytu, pożyczki oraz innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego (o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych), a także wykupu papierów wartościowych.
Z punktu widzenia zadanego prze czytalnika pytania kluczowe jest jednak zidentyfikowanie określenia „zaciągnięcie zobowiązania”. Niewątpliwie do zaciągnięcia zobowiązania, np. z tytułu umowy kredytu czy pożyczki, dochodzi wskutek podpisania stosownej umowy. Dotyczy to w szczególności umowy kredytu czy umowy pożyczki. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że z punktu widzenia prawnego czym innym jest zaciągnięcia zobowiązania, a czym innym uruchomienie (pozostawienie do dyspozycji strony umowy) środków pieniężnych. Takie założenie wynika choćby z art. 69 ust. 2 prawa bankowego, gdzie wyszczególniono m.in. takie elementy umowy kredytu, jak: strony umowy; kwota i waluta kredytu; cel, na który kredyt został udzielony; terminy i sposób postawienia przez kredytodawcę środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy.
Mając na uwadze powyższe założenia, nie będzie prawidłowe podpisanie umowy kredytowej z bankiem przed uzyskaniem stosownej opinii z regionalnej izby obrachunkowej w sprawie możliwości zaciągnięcia zobowiązania kredytowego. Podpisanie umowy, a w konsekwencji zaciągnięcie zobowiązania, będzie możliwe dopiero po uzyskaniu przez gminę wspomnianej opinii.
Przypomnieć należy jeszcze o bardzo istotnej kwestii, mianowicie o art. 15 ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zgodnie z tym przepisem naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zaciągnięcie lub zmiana zobowiązania bez upoważnienia określonego ustawą budżetową, uchwałą budżetową lub planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących zaciągania, lub zmiany zobowiązań przez jednostkę sektora finansów publicznych. Na tej podstawie opóźnione uzyskanie opinii izby może skutkować przypisaniem wójtowi odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Dlatego opinia RIO o możliwości spłaty zobowiązania kredytowego powinna zostać uzyskana przez gminę przed formalnym podpisaniem umowy, a nie dopiero przed uruchomieniem środków w ramach tej umowy.
Podstawa prawna
• art. 72 ust. 1 pkt 2, art. 89 ust. 1 pkt 2‒4, art. 90, art. 91 ust. 2 ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)
• art. 13 pkt 1 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2137)
• art. 69 ust. 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. ‒ Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2357; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 321)
• art. 15 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1440; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 284)
