VAT

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Zatem podatnikowi prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostają spełnione określone warunki, tzn. odliczenia dokonuje podatnik VAT, a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Przy czym związek ten może mieć charakter pośredni lub bezpośredni.
Kwotę podatku naliczonego stanowi m.in. suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT). W analizowanej sprawie kwotę podatku naliczonego stanowi kwota 4600 zł wynikająca z otrzymanej od firmy X faktury.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że laptopy zostały nabyte na potrzeby prowadzonej działalności jako wyposażenie biurowe dla zatrudnionych pracowników. Spółka Y prowadzi wyłącznie sprzedaż opodatkowaną VAT. Nabycie tych laptopów wykazuje zatem związek (pośredni) z działalnością opodatkowaną VAT. Spółka ma zatem prawo odliczyć podatek naliczony od nabycia zakupionych laptopów w całości, tj. w wysokości 4600 zł.
Spółka Y jest podatnikiem VAT czynnym, a zatem odliczeniu podatku nie sprzeciwia się art. 88 ust. 4 ustawy o VAT. Zakładam też, że nie zachodzą żadne okoliczności wymienione w pozostałych przepisach art. 88 ustawy o VAT wyłączające prawo do odliczenia podatku naliczonego. Pozostaje tylko ustalić, w jakim miesiącu spółka Y może odliczyć podatek naliczony. W myśl reguły zawartej w art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy.
Z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, aby sprzedawca laptopów rozliczał się według metody kasowej. Oznacza to, że obowiązek podatkowy od nabytych laptopów powstał zgodnie z regułą ogólną zawartą w art. 19a ust. 1 ustawy o VAT, tj. z chwilą dokonania ich dostawy, tj. 24 lutego 2020 r. Jednak samo ustalenie, kiedy w stosunku do nabytej usługi powstał obowiązek podatkowy, choć konieczne, nie pozwala na ustalenie w pełni, kiedy można odliczyć podatek naliczony. Niezbędne jest w naszym przypadku sięgnięcie do art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Przedmiotową fakturę spółka otrzymała 24 lutego 2020 r., a zatem odliczenia wynikającego z niej podatku naliczonego może dokonać najwcześniej w deklaracji VAT-7 za luty 2020 r., co – jak zakładam – uczyni. Na potrzeby schematu rozliczenia podatku zakładam, że Y nie skorzysta z możliwości, jaką daje art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, i nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych, tj. za marzec bądź kwiecień 2020 r.
Podsumowując, spółka w deklaracji VAT-7 za luty 2020 r. może odliczyć podatek naliczony z tytułu nabytych laptopów w wysokości 4600 zł.
Ponadto z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że zapłaty za nabyte laptopy spółka Y dokonała 24 lutego 2020 r. tradycyjnym przelewem na rachunek firmy X (znajdujący się na tzw. białej liście). Należy zauważyć, że stosownie do art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 prawa przedsiębiorców, podatnicy są zobowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. W załączniku nr 15 do ustawy o VAT zostały zaś wymienione w poz. 60: Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych (26.20.1 PKWiU).
Uwaga! Zgodnie z art. 19 prawa przedsiębiorców dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
Artykuł 108a ust. 1a ustawy o VAT wprowadza obowiązek zastosowania przez podatnika VAT mechanizmu podzielonej płatności przy dokonywaniu płatności za fakturę, w której wartość sprzedaży brutto przekracza 15 000 zł, jeżeli faktura ta obejmuje swym zakresem towary lub usługi wskazane w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Zgodnie z art. 108a ust. 2 ustawy o VAT zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że:
1) zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT;
2) zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób.
W analizowanej sprawie spełnione są przesłanki do zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, gdyż transakcja jest dokonywana pomiędzy podatnikami, przedmiotem zakupu są laptopy, tj. towary wymienione w poz. 60 załącznika nr 15 do ustawy o VAT, a wartości faktury ogółem przekracza 15 000 zł brutto (wynosi 24 600 zł).
Uwaga! W przypadku faktur, w których kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 prawa przedsiębiorców, obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy, faktura powinna zawierać wyrazy „mechanizm podzielonej płatności” (zob. art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT). W analizowanej sprawie faktura wystawiona przez firmę X z tytułu dostawy laptopów prawidłowo zawierała wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”.
Spółka Y była zobowiązana do zapłaty za nabyte laptopy w mechanizmie podzielonej płatności, czego jednak nie dokonała. Okoliczność ta nie wpływa na prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego od nabytych laptopów. Spółka musi się jednak liczyć z wymierzeniem jej przez organ podatkowy 30-proc. dodatkowego zobowiązania podatkowego naliczonego od kwoty podatku wykazanego na tej fakturze, tj. w wysokości 1380 zł (4600 zł x 30 proc.). Sankcji tej organ podatkowy nie naliczy jednak spółce w sytuacji, gdy firma X rozliczy całą kwotę VAT wynikającą z faktury wystawionej dla spółki Y z tytułu dostawy tych laptopów. ©℗
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe
W przypadku stwierdzenia, że podatnik dokonał płatności z naruszeniem art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30 proc. kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się (art. 108a ust. 7 ustawy o VAT). Artykułu 108a ust. 7 ustawy o VAT nie stosuje się, jeżeli dostawca lub usługodawca rozliczył całą kwotę podatku wynikającą z faktury, która została zapłacona z naruszeniem art. 108a ust. 1a ustawy o VAT (art. 108a ust. 8 ustawy o VAT). ©℗
Schemat rozliczenia zakupu laptopów (objętych obowiązkowym MPP) przez spółkę Y* ©℗
1. JAKI PODATEK
VAT
Podatek należny: nie wystąpi
Podatek naliczony: 4600 zł
CIT
Przychody: nie wystąpią
Koszty uzyskania przychodów: spółka nie ma prawa zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków w kwocie 20 000 zł poniesionych na nabycie laptopów
2. W JAKIEJ DEKLARACJI WYKAZAĆ PODATEK
VAT: deklaracja VAT-7 (podatek naliczony: poz. 45 „Wartość netto w zł” – 20 000 zł i w poz. 46 „Podatek naliczony w zł” – 4600 zł)
CIT: spółka Y nie uwzględnia poniesionych wydatków (20 000 zł) ani przy obliczaniu zaliczek na CIT, ani w zeznaniu rocznym CIT-8
3. TERMIN ZŁOŻENIA DEKLARACJI
VAT-7 i JPK_VAT: 25 marca 2020 r.
* W schemacie rozliczenia pominięte zostały inne zdarzenia/czynności.

CIT

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT (art. 15 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o CIT). Aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zatem zaistnieć łącznie następujące przesłanki:
  • wydatek został poniesiony przez podatnika,
  • jest definitywny, a więc bezzwrotny,
  • pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
  • został poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
  • nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT
  • został właściwie udokumentowany.
W analizowanej sprawie laptopy zostały nabyte na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej jako wyposażenie biurowe dla zatrudnionych pracowników. W świetle przedstawionego stanu faktycznego nabyte laptopy spełniają definicję środka trwałego (zob. art. 16a ust. 1 ustawy o CIT) z uwagi na przewidywany okres używania.
Stosownie do art. 16d ust. 1 ustawy o CIT podatnicy mogą jednak nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, o których mowa w art. 16a i 16b ustawy o CIT, których wartość początkowa określona zgodnie z art. 16g nie przekracza 10 000 zł. Wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania.
W analizowanej sprawie spółka Y nabyła 4 laptopy, każdy o wartości jednostkowej netto 5000 zł (VAT jako podlegający odliczeniu nie jest brany pod uwagę przy obliczaniu wartości poszczególnej każdego z tych laptopów – zob. art. 16g ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy o CIT). Zatem w świetle art. 16d ust. 1 wydatki poniesione na nabycie tych laptopów w łącznej wysokości 20 000 zł mogłyby dla spółki Y stanowić koszt uzyskania przychodów.
Uwaga! Podatek naliczony od nabytych laptopów (tj. 4600 zł), jako podlegający odliczeniu w deklaracji VAT-7, nie stanowi kosztu uzyskania przychodów stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT.
Niestety, w analizowanej sprawie spółka Y w ogóle nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu nabycia laptopów. Stosownie bowiem do art. 15d ust. 1 ustawy o CIT, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2020 r., podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 prawa przedsiębiorców:
1) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
2) została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT (tzw. biała lista) – w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
3) mimo zawarcia na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.
Uwaga! Zgodnie z art. 15d ust. 2 ustawy o CIT w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 prawa przedsiębiorców została dokonana z naruszeniem art. 15d ust. 1 ustawy o CIT, podatnicy w tej części:
1) zmniejszają koszty uzyskania przychodów albo
2) w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększają przychody
– w miesiącu, w którym odpowiednio została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego, został zlecony przelew albo płatność została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności.
W analizowanej sprawie spółka Y dokonała zapłaty za nabyte laptopy przelewem na rachunek firmy X (rachunek znajdujący się na tzw. białej liście). Zatem art. 15d ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy o CIT nie sprzeciwiają się, w analizowanej sprawie, zaliczeniu przedmiotowych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Niestety, spółka Y dokonała zapłaty tradycyjnym przelewem, a nie korzystając ze split paymentu, mimo że otrzymała fakturę zawierającą zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”.
Podsumowując, spółka Y poniesionych wydatków na nabycie przedmiotowych laptopów (w kwocie netto 20 000 zł) nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodów. ©℗
Podstawa prawna
•art. 15, art. 19a ust. 1 art. 86, art. 88, art. 106e ust. 1 pkt 18a, art. 108a, załącznik nr 15 do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106)
•art. 15, art. 15d, art. 16 ust. 1, art. 16a ust. 1, art. 16d ust. 1, art. 16g ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 183)
•art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495)