Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
Wypłata odstępnego w związku z rozwiązaniem przedwstępnej umowy sprzedaży nie podlega opodatkowaniu VAT – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
– W tym wypadku nie dochodzi do żadnej czynności, którą można by objąć tym podatkiem, zatem VAT od odstępnego miałby charakter sztuczny – uzasadniała wyrok sędzia Maja Chodacka.
Jest on o tyle ważny, że w sprawie opodatkowania odstępnego, NSA dotychczas wypowiedział się raz i uznał wtedy, że jest ono opodatkowane. Tamto orzeczenie dotyczyło jednak innej sytuacji – wypłaty wynagrodzenia za rozwiązanie przed terminem umowy najmu. NSA uznał wówczas, że taki rodzaj odstępnego, jako pozostający w związku z umową najmu, stanowi wynagrodzenie za usługę (wyrok z 7 marca 2018 r., sygn. akt I FSK 794/16).
Zupełnie inne były okoliczności sprawy, którą sąd kasacyjny zajmował się teraz. Odstępne wynikało z rozwiązania umowy przedwstępnej. NSA doszedł do wniosku, że w tej sytuacji nie ma VAT.
Chodziło o spółkę, która rozpoczęła działalność polegającą na handlu towarami używanymi, skupowanymi wcześniej od osób fizycznych. Zawierane ze sprzedającymi umowy przedwstępne dawały stronom możliwość odstąpienia od umowy, bez podania przyczyny, za zapłatą odstępnego. Spółka uważała, że takie odstępne jest poza zakresem VAT.
Fiskus uznał inaczej. Stwierdził, że dochodzi do świadczenia usługi podlegającej VAT, bo odstępne jest płatnością wynikającą z umowy. Kwota ta zabezpiecza interesy spółki (na wypadek rezygnacji z transakcji przez zbywającego), a korzyścią dla sprzedawcy jest możliwość odstąpienia od umowy przyrzeczonej. Istnieje więc związek pomiędzy wypłatą należności a otrzymaniem świadczenia wzajemnego – stwierdził fiskus.
Podatnik wygrał w obu instancjach. WSA we Wrocławiu podkreślił, że odstąpienie od umowy jest czynnością jednostronną, stanowi realizację uprawnienia przysługującego sprzedającemu.
Sąd nie zgodził się też z fiskusem, że odstępne wiąże się bezpośrednio z umową sprzedaży, ponieważ do jej zawarcia w ogóle nie dochodzi. Nie sposób więc dostrzec świadczenia wzajemnego, mającego wystarczająco bezpośredni związek między świadczeniem usługi a zapłatą odstępnego – orzekł WSA (sygn. I Sa/Wr 1245/16).
Ze stanowiskiem tym zgodził się NSA. Nie dopatrzył się tu żadnych czynności (ani dostawy towarów, ani świadczenia usług), które mogłyby podlegać VAT. – Byłoby to sztuczne szukanie opodatkowania – podkreśliła sędzia Maja Chodacka.
W dotychczasowym orzecznictwie zapadł jeden wyrok – WSA w Gliwicach z 28 sierpnia 2018 r. (sygn. akt III SA/Gl 193/18) – z którego wynika obowiązek opodatkowania odstępnego wynikającego z umowy przedwstępnej. Gliwicki sąd uznał, że odstępne jest zapłatą za gwarantowaną postanowieniami umowy przedwstępnej możliwość niesprzedania obiecanego towaru. To – w przekonaniu sądu – spełnia cechy odpłatnej usługi.
NSA nie podzielił jednak tego poglądu. – Gdyby zgodzić się z tym podejściem, to opodatkowaniu musiałaby podlegać sama umowa przedwstępna – zauważyła sędzia Chodacka.
orzecznictwo
Wyrok NSA z 13 lutego 2020 r., sygn. akt I FSK 1382/17. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
