Limit 15 tys. zł nie dotyczy wartości poszczególnych zamówień, ale całej umowy ramowej między przedsiębiorcami. Nawet gdy w momencie zawierania umowy nie jest znana jej cała wartość.
Stwierdził tak szef Krajowej Administracji Skarbowej w dwóch niedawnych interpretacjach zmieniających.
To ważne nie tylko dla płatności gotówkowych, ale też przelewów w kontekście kosztów uzyskania przychodu, białej listy i metody podzielonej płatności.
Do limitu 15 tys. zł odwołują się bowiem zarówno ustawy o PIT i CIT, jak i VAT. Problem polega na tym, że nie zawsze identycznie. Raz mowa jest o wartości transakcji, innym razem o fakturze.

Jak liczyć 15 tys. zł

W dwóch interpretacjach zmieniających, wydanych 9 grudnia br. (sygn. DPP13.8221.195.2017.CPIJ i DPP13.8221.198.2017.CPIJ), szef KAS nie zgodził się ze stanowiskiem zaprezentowanym wcześniej przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Chodziło o to, jak rozumieć jednorazową wartość transakcji, o której dziś mowa jest w art. 19 ust. 1 pkt 2 prawa przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.), a wtedy – gdy podatnicy występowali o interpretację – mowa była w art. 22p nieobowiązującej już ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Przepis ten nakazuje przedsiębiorcom rozliczać się za pomocą rachunku bankowego, jeśli „jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty”.
Kto zapłaci ponad 15 tys. zł gotówką, nie może zaliczyć wydatku do kosztów uzyskania przychodu.
Przedsiębiorcy mają duży problem z ustaleniem, co kryje się pod pojęciem jednorazowej wartości transakcji, zwłaszcza gdy zawierają umowy ramowe, na podstawie których dostawca co jakiś czas wysyła im dany towar lub świadczy zamówioną usługę. Powstaje wtedy pytanie, czy 15 tys. zł dotyczy pojedynczej płatności, czy wartości całej umowy.
Jest to ważne nie tylko w kontekście możliwości zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodu (art. 22p ustawy o PIT i art. 15d ustawy o CIT). Od 2020 r. przepisy te będą dotyczyć też konsekwencji zapłaty:
■ na rachunek niewidniejący na białej liście podatników VAT oraz
■ z pominięciem podzielonej płatności tam, gdzie jest ona obowiązkowa.
O limicie mowa już dziś w przepisach o split paymencie (art. 108a ust.1a ustawy o VAT), z tym, że pułap ten nie dotyczy jedno razowej wartości transakcji, a konkretnej faktury (patrz tabela).

Fiskus najpierw się zgadza

Pytania zadała spółka prowadząca sieć aptek na terenie całego kraju. Leki, suplementy diety i inne produkty medyczne dostarczają jej hurtownie farmaceutyczne na podstawie umów ramowych. Wartość poszczególnych zamówień nie przekracza 15 tys. zł, co innego jednak wartość wszystkich zakupów realizowanych na podstawie umów ramowych.
Spółka uważała, że w przypadku umów ramowych pojęcie jednorazowej wartości transakcji trzeba odnosić do poszczególnych zamówień, a nie łącznej wartości zakupów zrealizowanych na podstawie umowy ramowej. Innymi słowy, firma sądziła, że będzie mogła płacić za poszczególne zakupy gotówką i nadal zaliczać wydatki do kosztów uzyskania przychodu.
Powołała się przy tym na interpretację dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 marca 2017 r. (sygn. 1462- IPPB6.4510.5.2017.1.AM).
Stanowisko to dyrektor KIS potwierdził w interpretacjach wydanych na rzecz spółki – z 1 września 2017 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.219.2017.1.AL) i z 13 września 2017 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010. 221.2017.1.IZ). Odstąpił przy tym od uzasadnienia swojej wykładni.

A potem się rozmyśla

Obie te interpretacje zmienił szef KAS. Stwierdził, że przez jednorazową wartość transakcji dla celów płatności gotówkowych należy rozumieć „ogólną wartość wierzytelności lub zobowiązań, określonych w umowie zawartej między przedsiębiorcami bądź stanowiącej sumę płatności wynikających z zawartej umowy”. Dotyczy więc ona wartości umowy, a nie poszczególnych kwot płaconych za każde zamówienie – wyjaśnił.
Podkreślił, że takie zasady obowiązują nawet, gdy w momencie zawierania umowy nie jest znana cała jej wartość. Jeśli więc przedsiębiorcy nie wiedzą, jak długo potrwa umowa i jaka będzie jej łaczna wartość, ale wiedzą, że:
■ „w przypadku najkrótszego możliwego terminu obowiązywania umowy (tj. do upływu przewidzianego okresu wypowiedzenia) limit obrotu gotówkowego nie zostanie przekroczony”, to – zdaniem szefa KAS – płatności do momentu przekroczenia 15 tys. zł mogą być w gotówce;
■ „w przypadku najkrótszego możliwego terminu obowiązywania tej umowy suma wynagrodzeń pewnych (tj. takich, które będzie trzeba zapłacić zanim upłynie okres wypowiedzenia) przekroczy limit, to – według organu – od pierwszej płatności powinny być one rozliczane bezgotówkowo”.
Jeśli natomiast przedsiębiorcy znają czas trwania umowy, ale nie potrafią określić jej wartości, to – zdaniem szefa KAS – powinni przemnożyć kwoty miesięcznych płatności przez czas obowiązywania porozumienia. Od wyniku, który uzyskają, zależeć będzie stosowanie limitu (jeśli wynik przekroczy 15 tys. zł, to należy rozliczać się bezgotówkowo).
Gdy z kolei nie znają ani czasu trwania umowy, ani jej wartości, to liczy się kwota płatności do momentu ewentualnego wypowiedzenia (najkrótszego możliwego terminu obowiązywania umowy) – dodał szef KAS.
Zwrócił też uwagę, że sama spółka we wnioskach o interpretację była przekonana, że wartość umów ramowych przekroczy 15 tys. zł. To oznacza, że już pierwsza płatność za produkty medyczne powinna być rozliczona bezgotówkowo – stwierdził szef KAS. W przeciwnym razie – dodał – spółka traci prawo do zaliczenia wydatku do podatkowych kosztów.

Limit jeszcze ważniejszy

Skutki limitu przewidzianego w prawie przedsiębiorców będą jeszcze bardziej odczuwalne od 1 stycznia 2020 r., gdy wejdą w życie sankcje określone w dwóch obowiązujących już nowelizacjach ustawy o VAT:
■ jednej, która wprowadziła od września br. białą listę podatników VAT (Dz.U. z 2019 r. poz. 1018) oraz
■ drugiej, na podstawie której od listopada br. za towary i usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT trzeba płacić w podzielonej płatności (Dz.U. z 2019 r. poz. 1751).
Z nowelizacji tych wynika, że podatnicy nie będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu w PIT i CIT płatności – odpowiednio – na rachunek nieznajdujący się na białej liście lub niezrealizowanych w split paymencie (gdy sprzedawca towaru lub usługi prawidłowo oznaczył swoją fakturę słowami „mechanizm podzielonej płatności”).
Ten sam limit, nie zawsze tak samo rozumiany
Ustawowy limit 15 tys. zł Płatności gotówkowe Split payment Biała lista
dla celów VAT Dotyczy jednorazowej wartości transakcjiMa zastosowanie, bo zapłata dotycząca transakcji o wartości powyżej 15 tys. zł musi pójść na konto widniejące na białej liście. Dotyczy faktury„Przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności” Dotyczy jednorazowej wartości transakcjiMa zastosowanie, bo zapłata dotycząca transakcji o wartości powyżej 15 tys. zł musi pójść na konto widniejące na białej liście.
dla celów PIT i CIT Dotyczy jednorazowej wartości transakcjiPłatność gotówką pozbawia prawa do kosztu podatkowego, jeżeli „jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty” Dotyczy jednorazowej wartości transakcjiPłatność poza obowiązkową podzieloną płatnością nie będzie kosztem, jeśli dotyczy „transakcji określonej w art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców” Dotyczy jednorazowej wartości transakcji„Płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z 6 marca 2018r. – Prawo przedsiębiorców” nie będzie kosztem w tej części, w jakiej „została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług”.
Interpretacjezmieniające szefa KAS z 9 grudnia 2019 r., sygn. DPP13.8221.195.2017.CPIJ i DPP13.8221.198.2017.CPIJ