Czy prowadząc warsztat samochodowy, można korzystać ze zwolnienia podmiotowego
W jakich przypadkach obowiązkowe będzie zamieszczanie na fakturze adnotacji „mechanizm podzielonej płatności”
Jak długo możliwa jest egzekucja zobowiązań podatkowych
Czy prawo do zwrotu VAT może się przedawnić
Podatnik prowadzący warsztat samochodowy korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Kupuje on części niezbędne do dokonywanych napraw samochodów. Czy od 1 września 2019 r. nadal może korzystać ze zwolnienia?
Przepisy zwalniają od VAT sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 tys. zł (zob. art. 113 ust. 1 ustawy o VAT), jak również sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekracza – w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym – 200 tys. zł (zob. art. 113 ust. 9 ustawy o VAT). Jest to zwolnienie podmiotowe.
Korzystający z tego zwolnienia nie mają obowiązku rejestrować się jako podatnicy VAT (rejestracji takiej mogą jednak dokonać dobrowolnie), jak również nie mają obowiązku prowadzenia pełnej ewidencji VAT (prowadzą jedynie ewidencję uproszczoną) oraz, co do zasady, obowiązku regularnego składania deklaracji VAT (wyjątek od tej zasady dotyczy deklaracji VAT-8 składanych przez zwolnionych podmiotowo podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE). Ponadto podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego faktury muszą wystawiać tylko na żądanie nabywców (zob. art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT).
Nie wszyscy podatnicy mogą jednak korzystać ze zwolnienia podmiotowego, gdyż w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT wymienione zostały kategorie podmiotów, które nie mogą korzystać z tej preferencji. Od 1 września 2019 r. do tej kategorii należą m.in. podatnicy dokonujący hurtowych i detalicznych dostaw części do pojazdów samochodowych (PKWiU 45.3) i motocykli (PKWiU 45.4). W konsekwencji obecnie dokonywanie przez podatników hurtowych i detalicznych dostaw części do pojazdów samochodowych wyłącza możliwość korzystania ze zwolnienia podmiotowego.
Należy jednak zauważyć, że podatnik, o którym mowa w pytaniu, nie dokonuje dostaw wskazanych części, lecz jedynie wykorzystuje je jako materiały do świadczenia usług naprawy pojazdów samochodowych. W związku z tym trzeba uznać, że nadal może on korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Zastrzec jednak należy, że jest wskazane, aby korzystaniu z tego zwolnienia towarzyszyło odpowiednie wystawianie przez podatnika faktur, tj. nie powinny one zawierać pozycji dotyczących poszczególnych zużytych do wykonania usług części (nie ma natomiast przeszkód, aby lista takich części została wyszczególniona w adnotacjach do faktury lub miała formę załącznika do niej). Wystawianie przez podatnika faktur z wykazanymi poszczególnymi pozycjami dotyczącymi takich części (co jest bardzo często stosowane) będzie bowiem zwiększać ryzyko uznania przez organy podatkowe, że podatnik dokonuje dostaw takich części (a tym samym nie ma prawa do korzystania ze zwolnienia podmiotowego). ©℗
Podstawa prawna
Art. 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.).
Podatnik prowadzący firmę budowlaną większość usług świadczy jako podwykonawca, w związku z czym wystawia faktury bez danych dotyczących stawki i kwoty podatku VAT oraz z wyrazami „odwrotne obciążenie”. Czy od 1 listopada 2019 r. zamiast takich faktur podatnik będzie musiał wystawiać faktury z wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”?
Z początkiem listopada 2019 r. wprowadzone zostaną przepisy o obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności. Towarzyszyć temu będzie dodanie art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT. Z przepisu tego będzie wynikać obowiązek umieszczania na niektórych fakturach wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”. Obowiązek ten będzie ciążyć w przypadku faktur, w których kwota należności ogółem stanowi kwotę 15 tys. zł (a precyzyjnie – kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 prawa przedsiębiorców), obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa będzie w dodawanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Treść tego przepisu (podobnie jak dodawanych art. 105a ust. 3 pkt 5 oraz art. 108a ust. 1 ustawy o VAT) zawiera błąd, który – jeżeli nie zostanie przed 1 listopada 2019 r. naprawiony – może ograniczyć do minimum obowiązek wystawiania faktur z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności”. Otóż w istocie wynika z niego, że obowiązek wskazywania na fakturach takiej adnotacji istnieć będzie tylko, wtedy gdy kwota należności ogółem na fakturze wynosić będzie dokładnie 15 tys. zł. Teoretycznie zatem obowiązek taki nie będzie istniał nie tylko, jeżeli kwota ta będzie niższa od 15 tys. zł, ale również jeżeli kwota ta będzie wyższa od 15 tys. zł. Taka interpretacja przepisu prowadziłaby jednak do wypaczenia jego sensu, co uzasadnia odstępstwo od jego wykładni językowej i odwołanie się do jego wykładni celowościowej (zob. przykładowo uchwałę Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2016 r., sygn. akt III SZP 4/15). Dlatego też uważam, że obowiązek wystawiania faktur z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” będzie istnieć, jeżeli kwota należności na fakturze będzie przekraczać 15 tys. zł. Takie też stanowisko reprezentuje – jak wynika z doniesień prasowych – Ministerstwo Finansów i takie stanowisko z pewnością zajmą też organy podatkowe.
A zatem uważam, że od 1 listopada 2019 r. obowiązek wystawiania faktur z adnotacją „mechanizm podzielonej płatności” istnieć będzie, jeżeli łącznie spełnione będą trzy warunki, tj. faktura będzie:
1) wystawiana na kwotę należności ogółem (kwotę brutto) przekraczającą 15 tys. zł;
2) dokumentować dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w dodawanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT;
3) dokumentować dokonanie tych czynności na rzecz podatnika (tj. podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu VAT).
Jeżeli warunki powyższe zostaną spełnione, faktury z wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” wystawiać będą również podatnicy świadczący usługi budowlane (będą one bowiem wymienione w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT) jako podwykonawcy, którzy w obecnym stanie prawnym wystawiają faktury bez danych dotyczących stawki i kwoty podatku VAT oraz z wyrazami „odwrotne obciążenie” (ze względu na fakt, że na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT podatnikami z tytułu świadczenia usług, które dokumentują te faktury, są nabywcy).
W świetle powyższego od 1 listopada 2019 r. podatnik, o którym mowa w pytaniu, powinien wystawiać dwa rodzaje faktur dokumentujących świadczone usługi budowlane. Będą to faktury z VAT naliczonym według stawki 8 proc. lub 23 proc.:
1) bez wyrazów „mechanizm podzielonej płatności” – w przypadku faktur wystawianych na kwoty brutto nieprzekraczające 15 tys. zł;
2) z wyrazami „mechanizm podzielonej płatności” – w przypadku faktur wystawianych na kwoty brutto przekraczające 15 tys. zł. ©℗
Podstawa prawna
Art. 108a oraz art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2174 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 listopada 2019 r.
Podatniczka miała zaległości podatkowe, ale wyjechała do Niemiec. Jej najświeższe zadłużenie to podatek dochodowy wynikający z rozliczenia rocznego za 2013 r., które jest ściągane przez komornika z urzędu skarbowego. Pozostałe jej zobowiązania są z tytułu podatku dochodowego, VAT-u, a ponadto ma ona zadłużenie w ZUS – wszystko to za okres od 2005 r. do 2009 r. Do 2013 r. były podejmowane próby ściągnięcia tych zobowiązań przez komornika. Podatniczka nie miała jednak wtedy pracy ani żadnego majątku, dlatego były spisywane protokoły, że są one nieściągalne. Od 2013 r. nie ma żadnych czynności ani ze strony komornika z urzędu skarbowego, ani ze strony ZUS. Czy w tym przypadku podatniczka może liczyć, że zobowiązania nie zostaną już ściągnięte z powodu przedawnienia?
Zasady przedawniania się zobowiązań podatkowych określają art. 68–71 ordynacji podatkowej. Z przepisów tych wynika zasada, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Mając to na uwadze, należy wyjaśnić, że termin płatności podatku dochodowego za 2013 r. upłynął 30 kwietnia 2014 r. Zobowiązanie podatkowe za 2013 r. przedawni się zatem najwcześniej z końcem 2019 r. W konsekwencji przynajmniej do końca 2019 r. podatniczka musi się liczyć z wyegzekwowaniem od niej zaległego podatku dochodowego za 2013 r.
Pragnę jednocześnie wyjaśnić, że art. 70 par. 4 ordynacji podatkowej stanowi, iż bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.
W przedstawionym stanie faktycznym po raz ostatni środki egzekucyjne zostały zastosowane wobec podatniczki w 2013 r. W świetle art. 70 par. 4 ordynacji podatkowej oznacza to, że zobowiązania, których to dotyczyło, przedawniły się w 2018 r. Oznacza to, że najprawdopodobniej egzekucja pozostałych zobowiązań podatkowych podatniczki (tj. innych niż zaległy podatek dochodowy za 2013 r.) nie jest już możliwa. Zastrzec jednak należy, że nie jest to całkowicie pewne, gdyż w art. 70 par. 6 ordynacji podatkowej zostały wskazane zdarzenia skutkujące zawieszeniem biegu przedawnienia, zaś w art. 70 par. 8 ordynacji podatkowej wskazana została sytuacja, w której zobowiązania podatkowe nie ulegają przedawnieniu. Z treści pytania nie wynika jednak, aby któryś z tych przepisów mógł mieć zastosowanie.
Z kolei należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne ulegają, co do zasady, przedawnieniu po upływie pięciu lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne (zob. art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). I od tej zasady istnieją wyjątki (określone art. 24 ust. 5–6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), jednak jest mało prawdopodobne, aby któryś z nich spowodował, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne podatniczki, o której mowa (czyli należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za rok 2009 i lata wcześniejsze), jeszcze nie uległy przedawnieniu. Najprawdopodobniej zatem egzekucja tych składek nie jest już możliwa. ©℗
Podstawa prawna
Art. 70 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.)
Art. 24 ust. 4–6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.).
Czy po upływie pięciu lat od dnia powstania zobowiązania podatkowego przedawnia się nie tylko prawo do poboru podatku, lecz także prawo do zwrotu VAT wykazanego w deklaracji VAT-7?
W przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy (zob. art. 87 ust. 1 ustawy o VAT).
Z kolei stosownie do art. 70 par. 1 ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Istotą przedawnienia uregulowanego w art. 70 ordynacji podatkowej jest to, że na skutek upływu czasu zobowiązanie podatkowe wygasa z mocy prawa, przestaje bowiem istnieć. Zatem termin początkowy i końcowy przedawnienia zobowiązania podatkowego wyznacza termin płatności zobowiązania podatkowego (z zastrzeżeniem instytucji zawieszenia i przerwania biegu przedawnienia, które wpływają na końcowy termin przedawnienia).
Należy tutaj wskazać, że Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 29 czerwca 2009 r., sygn. akt I FPS 9/08, stwierdził, że „(…) art. 70 par. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ‒ Ordynacja podatkowa (...) ma zastosowanie do należności z tytułu nienależnego zwrotu podatku od towarów i usług. (…)”. W związku z tą uchwałą w orzecznictwie przyjmuje się, że jeśli przedawnia się zobowiązanie podatkowe, to wraz z nim przedawnieniu ulegają także inne elementy danego stosunku prawno-podatkowego. W przypadku VAT odnosi się to w szczególności do nadwyżki podatku należnego nad naliczonym (tj. do kwoty do przeniesienia lub kwoty zwrotu na rachunek bankowy). Podobnie na ten temat wypowiadał się dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 14 lutego 2019 r., nr 0114-KDIP1-3.4012.744.2018.1.SM.©℗
Podstawa prawna
Art. 70 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900).
Art. 87 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.).