Trybunał w Strasburgu przyjął skargę w polskiej sprawie dotyczącej należytej staranności w VAT. Ma zbadać, czy fiskus mógł odmówić prawa do odliczenia i tym samym pozbawić podatnika majątku.
Trybunał sprawdzi, czy mogło dojść w ten sposób do naruszenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. W tej chwili na rozpatrzenie przez ETPCz czeka około 40 takich polskich skarg.
Jak mówi Ireneusz Krawczyk, radca prawny, który złożył skargę w imieniu jednej ze spółek, jest to dla niej ostatnia deska ratunku. Firma została pozbawiona majątku, ponieważ musiała dwa razy zapłacić VAT: raz w cenie usługi i drugi raz, gdy urząd pozbawił ją prawa do odliczenia zapłaconego podatku z powodu niedochowania należytej staranności.
Firma nabywała usługi pośrednictwa przez wiele lat od jednego podmiotu. Fiskus zażądał szczegółowych informacji o sposobie wykonania tych usług. W trakcie postępowania przesłuchano dziesiątki osób i zakwestionowano sposób weryfikacji kontrahenta przez podatnika.
Ostatecznie organy podatkowe stwierdziły, że nabywca nie miał prawa do odliczenia, bo nie sprawdzał każdorazowo sposobu wykonania usług, a takie są wymogi należytej staranności.
– Trudno, żeby podatnik domyślał się, że coś jest nie tak, skoro przez okres współpracy ze sprzedawcą nie było żadnych problemów – mówi Ireneusz Krawczyk. Podkreśla, że instrumenty do ścigania oszustów ma państwo i powinno z nich korzystać, a nie wymagać tego od podatnika, który takich możliwości nie ma (nie ma np. możliwości sięgnięcia do informacji objętych tajemnicą).
Skarga jest dopiero na wstępnym etapie postępowania, ale w ostatnim czasie ETPCz wielokrotnie wypowiadał się pozytywnie dla podatników w sprawie prawa do odliczenia VAT. Przykładowo, w wyroku z 14 czerwca 2018 r. w sprawie spółki z Macedonii (sygn. akt 68039/14) orzekł, że pozbawienie nabywcy prawa do odliczenia VAT nadmiernie ingerowało w jego mienie. Spółka nie wiedziała bowiem i nie mogła wiedzieć, czy jej dostawcy wywiązali się ze swoich zobowiązań z tytułu VAT. Nikt jej nie zarzucał, że uczestniczyła w jakimkolwiek przestępstwie. Nie może więc ponieść konsekwencji niewywiązania się przez swoich dostawców z obowiązków w VAT.
ETPCz stwierdził, że doszło w tej sprawie do naruszenia prawa własności, które gwarantuje Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wynika z niej , że każda osoba fizyczna lub prawna ma prawo do spokojnego korzystania ze swoich dóbr. Ochrona własności nie może jednak w jakikolwiek sposób ograniczać prawa państwa do egzekwowania płatności podatków lub innych składek lub kar.